Ota-onasining qarovisiz qolgan bolalarning manfaatlarini har tomonlama ta’minlash, voyaga yetmagan bolalarning huquqlarini himoya qilishga doir qonun hujjatlarini takomillashtirish maqsadida, shuningdek O‘zbekiston Respublikasining 2008-yil 16-apreldagi “Voyaga yetmagan shaxslarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonunlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi O‘RQ-153-sonli Qonunining 5-moddasini bajarish yuzasidan Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Vasiylik va homiylik organiga ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni taqdim etish tartibi haqidagi nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi Sog‘liqni saqlash vazirligi, Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, Adliya vazirligi, Respublika “Mahalla” xayriya jamg‘armasi, O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi hamda O‘zbekiston Milliy axborot agentligi bilan birgalikda bir oy muddatda aholi o‘rtasida vasiylik va homiylik organiga ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni taqdim etish tartibining ushbu qaror bilan tasdiqlangan talablari haqida tushuntirish ishlari o‘tkazilishini tashkil etsinlar.
3. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari R.S. Qosimov zimmasiga yuklansin.
1. Ushbu Nizom vasiylik va homiylik organiga ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni bolalar amalda yashayotgan joydagi O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi hududiy bo‘limlari huzuridagi vasiylik va homiylik organiga (keyingi o‘rinlarda vasiylik va homiylik organi deb ataladi) taqdim etish tartibini belgilaydi.
Oldingi tahrirga qarang.
2. Ushbu Nizomga muvofiq ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar to‘g‘risidagi ma’lumotlar vasiylik va homiylik organlariga:
ota-onasi olti oydan ortiq bo‘lmaganda, bola ular tomonidan olti oydan ortiq muddatga qarindoshlarining yoki boshqa yaqin kishilarining vasiyligida yoki homiyligida va nazoratida qoldirilganda;
ota-ona yashash joyida olti oydan kam muddatga vaqtincha bo‘lmaganda, basharti bola ular tomonidan qarindoshlarining yoki boshqa yaqin kishilarining vasiyligida yoki homiyligida va nazoratida qoldirilgan bo‘lib, agar bu bolaning manfaatlari uchun zarur bo‘lsa;
ota-onasi bolalarni tarbiyalashdan yoki ularning huquq va manfaatlarini himoya qilishdan bosh tortganda;
ota-onasi bolalarini tarbiya muassasalaridan, davolash muassasalaridan, aholini ijtimoiy muhofaza qilish muassasalaridan va shunga o‘xshash muassasalardan olishni rad etganda taqdim etiladi.
Ma’lumotlar, shuningdek ota-onasi noma’lum bo‘lgan yoxud ular sud tomonidan bedarak yo‘qolgan deb e’tirof etilgan, ota-ona tarbiyasida bo‘lishi bolaning manfaatlariga zid bo‘lgan, ularning hayoti va sog‘lig‘iga xavf tug‘dirilgan, bolalar odam savdosi qurboni bo‘lgan hollarda, shuningdek ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan boshqa hollarda ham taqdim etiladi.
(2-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2014-yil 22-sentabrdagi 269-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2014-y., 39-son, 490-modda)
3. Vasiylik va homiylik organi ota-onasining qarovisiz qolgan bolalarni aniqlaydi va ularning hisobini yuritadi.
Oldingi tahrirga qarang.
(4-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 31-iyuldagi 327-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.08.2023-y., 09/23/327/0549-son)
fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish (FHDY) organlarining mansabdor shaxslari (fuqarolarning o‘limini ro‘yxatdan o‘tkazishda ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar mavjudligi ma’lum bo‘lganda, shuningdek boshqa hollarda);
sudlar (fuqaroni muomalaga layoqatsiz deb e’tirof etish to‘g‘risida, uni vafot etgan deb e’lon qilish to‘g‘risida qarorlar chiqarilganda, qaramog‘ida voyaga yetmagan bolalar mavjud bo‘lgan shaxslarni qamoqqa olishda yoki ozodlikdan mahrum etishda, shuningdek bolalar ota-onasining qarovisiz qolgan boshqa hollarda);
Oldingi tahrirga qarang.
muassasalar (maktabgacha ta’lim tashkilotlari, umumta’lim muassasalari, davolash muassasalari, aholini ijtimoiy muhofaza qilish muassasalari va boshqa muassasalar), jamoat birlashmalarining mansabdor shaxslari;
(4-bandning oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 20-maydagi 320-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.05.2021-y., 09/21/320/0482-son)
bolalarning ota-onasining qarovisiz qolganligi to‘g‘risida ularga ma’lum bo‘lgan fuqarolar tomonidan taqdim etiladi.
5. Bolalar ota-onasining qarovisiz qolganligining sabablari har bir ota-onaga nisbatan yakka tartibda aniqlanadi.
6. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari vasiylik va homiylik organiga ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar, shuningdek ota-onasi olti oydan ortiq bo‘lmagan hamda ularning tarbiyasi va ta’minotida qatnashmayotgan, ota-onaning e’tibori va g‘amxo‘rligi namoyon bo‘lmayotgan bolalar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni beradi.
7. Bolalarning ota-onasining qarovisiz qolishi holati fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari tomonidan “Mahalla posboni” jamoat tuzilmasi a’zolarining, shuningdek yaqin atrofdagi uylarda yashaydigan fuqarolarning xabariga ko‘ra aniqlanadi.
8. Ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar aniqlangan taqdirda har bir bolaga nisbatan alohida dalolatnoma tuziladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Dalolatnoma ikki qo‘shni ishtirokida fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi vakili tomonidan tuziladi. Dalolatnoma fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi raisi tomonidan imzolanadi.
(8-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 31-iyuldagi 327-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.08.2023-y., 09/23/327/0549-son)
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlarida tuziladigan dalolatnoma namunasi belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi tomonidan ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
9. Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi raisi ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar aniqlangan kundan boshlab yetti kun mobaynida vasiylik va homiylik organiga ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar aniqlanganligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni dalolatnomani ilova qilgan holda ma’lum qiladi.
(9-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 31-iyuldagi 327-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.08.2023-y., 09/23/327/0549-son)
Oldingi tahrirga qarang.
Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organi raisi ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar aniqlangandan keyin tegishli qaror qabul qilingunga qadar, bolalarning ota-onalarini yoki bolaning oilasi bilan do‘stona aloqalarda bo‘lgan shaxslarni, bolalarni ushbu oilalarga vaqtincha joylashtirish uchun bolalarni zarur tarzda parvarish qilish to‘g‘risida ulardan tilxat olgan holda, aniqlash chora-tadbirlarini ko‘radi.
(9-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 31-iyuldagi 327-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 01.08.2023-y., 09/23/327/0549-son)
Oldingi tahrirga qarang.
10. Ichki ishlar organlarining mansabdor shaxslari (Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlarda — profilaktika inspektorlari, Toshkent shahrida esa — voyaga yetmaganlar va yoshlar o‘rtasida huquqbuzarlikning profilaktikasi inspektorlari) ota-onasining qarovisiz qolgan bolalarni aniqlashda va ularni voyaga yetmaganlarga ijtimoiy-huquqiy yordam berish markazlariga vaqtincha joylashtirishda, joylashtirish shakli aniqlanganda esa — bolalarga ular boradigan punktgacha hamrohlik qilishda vasiylik va homiylik organlariga yordam beradilar.
(10-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 21-dekabrdagi 1008-sonli qarori tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 23.12.2017-y., 10/17/1008/0454-son)
11. Ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar aniqlanganligi to‘g‘risidagi dalolatnoma tuman (hududida ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar aniqlangan shahar) ichki ishlar organining mansabdor shaxsi tomonidan tuziladi va uning boshlig‘i tomonidan tasdiqlanadi.
Ichki ishlar organlari tomonidan tuziladigan dalolatnoma namunasi O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi tomonidan belgilangan tartibda ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
12. Ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar ularning shaxsi aniqlangunga va zarur hujjatlar rasmiylashtirilgunga qadar qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda vaqtincha voyaga yetmaganlarga ijtimoiy-huquqiy yordam ko‘rsatish markaziga qabul qilinadi hamda yetti kun mobaynida tegishli ma’lumotlar ichki ishlar organlari tomonidan bolalar yashaydigan hududdagi tuman (shahar) vasiylik va homiylik organiga taqdim etiladi.
(12-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 3-avgustdagi 490-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 04.08.2021-y., 09/21/490/0753-son)
13. Qaramog‘ida voyaga yetmagan bolalar bo‘lgan shaxslarga nisbatan sudlar tomonidan ota-onalik huquqidan mahrum qilish to‘g‘risida, fuqaroni huquqiy muomalaga layoqatsiz deb e’tirof etish, qamoqqa olish shaklida oldini olish chorasini qo‘llash, ozodlikdan mahrum etishga hukm qilish to‘g‘risida qaror qabul qilinganda hamda ko‘rib chiqiladigan boshqa holatlarda ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar to‘g‘risidagi ma’lumotlar yetti kun mobaynida sudning qarori yuborilgan holda vasiylik va homiylik organlariga ma’lum qilinadi. Sudning qaroriga sudning qarori qonuniy kuchga kirganligi to‘g‘risidagi imzo va sudning muhri bilan tasdiqlangan ma’lumotnoma ilova qilinadi.
Oldingi tahrirga qarang.
14. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida, umumta’lim muassasalarida ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar aniqlangan taqdirda ushbu muassasalar rahbarlari dalolatnoma tuzishlari shart. Dalolatnomaga bolaga tegishli ushbu muassasadagi mavjud hujjatlar ilova qilinadi va yetti kun mobaynida bolaning yashash joyidagi tuman (shahar) vasiylik va homiylik organiga taqdim etiladi.
(14-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 20-maydagi 320-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.05.2021-y., 09/21/320/0482-son)
15. Bolaning sog‘liqni saqlash muassasalarida (kasalxonalar va tug‘ruqxonalarda) qoldirilganligi to‘g‘risidagi dalolatnoma, agar ona bolani qoldirib ketgan va ona to‘g‘risida zarur ma’lumotlar mavjud bo‘lmagan taqdirda (pasport, tug‘ilganlik haqidagi guvohnoma va hokazolar taqdim etilmaganda) tuziladi. Dalolatnoma sog‘liqni saqlash muassasasining mansabdor shaxslari tomonidan tuziladi va ushbu muassasa rahbari tomonidan tasdiqlanadi.
Sog‘liqni saqlash muassasalarida tuziladigan dalolatnoma namunasi O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan belgilangan tartibda ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi.
16. Sog‘liqni saqlash muassasalarida bola qoldirib ketilganligi to‘g‘risida tuzilgan dalolatnoma yetti kun mobaynida sog‘liqni saqlash muassasasi joylashgan joydagi vasiylik va homiylik organiga beriladi.
17. Agar o‘limni ro‘yxatdan o‘tkazishda yoki vafot etgan deb e’lon qilishda ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar mavjudligi ma’lum bo‘lib qolsa, fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish (FHDY) organlari mudirlari yetti kun mobaynida ushbu ma’lumotlarni vasiylik va homiylik hududiy organiga taqdim etadilar.
Oldingi tahrirga qarang.
18. Tegishli ma’lumotlarni olgandan keyin vasiylik va homiylik organlari Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan O‘zbekiston Respublikasida vasiylik va homiylik to‘g‘risidagi nizom talablariga muvofiq ish ko‘radi.
(18-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2014-yil 22-sentabrdagi 269-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2014-y., 39-son, 490-modda)
19. Ota-onasining qarovisiz qolgan bolalar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni taqdim etmaganlik yoki qasddan yolg‘on ma’lumotlar taqdim etganlik uchun mansabdor shaxslar qonunda belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.