09.04.2014 йилда рўйхатдан ўтган, рўйхат рақами 2574
Ўзбекистон Республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирининг буйруғи , 09.04.2014 йилда рўйхатдан ўтган, рўйхат рақами 2574
Кучга кириш санаси
14.04.2014
Ўзбекистон Республикасининг «Наслчилик тўғрисида»ги Қонуни (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1995 й., 12-сон, 255-модда) ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2013 йил 15 июлдаги ПҚ-2003-сонли «Қонунларнинг ҳаволаки нормаларини амалга оширишга қаратилган норматив-ҳуқуқий ва бошқа ҳужжатларни ишлаб чиқиш режаларини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарорига (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2013 й., 29-сон, 373-модда) мувофиқ буюраман:
Мазкур Низом Ўзбекистон Республикасининг «Наслчилик тўғрисида»ги Қонуни ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2013 йил 15 июлдаги ПҚ-2003-сон «Қонунларнинг ҳаволаки нормаларини амалга оширишга қаратилган норматив-ҳуқуқий ва бошқа ҳужжатларни ишлаб чиқиш режаларини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарорига мувофиқ наслли маҳсулот (материал) бонитировкасини ўтказиш тартиби ва шартларини белгилайди.
14. Мазкур Низомнинг 14-бандида назарда тутилмаган наслли маҳсулот (материал) бонитировкаси тегишли наслли маҳсулот (материал) зотига қўйилган минимал талаблар асосида ўтказилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(18-банд Ўзбекистон Республикаси адлия вазирининг 2021 йил 28 июлдаги 16-мҳ-сонли буйруғи (рўйхат рақами 3313, 28.07.2021 й.) таҳририда — Қонунчилик маълумотлари миллий базаси, 28.07.2021 й., 10/21/3313/0724-сон)

Т/р

БАҲОЛАШ КЎРСАТКИЧЛАРИ

Энг юқори балл

Умумий баҳолашдаги улуши

1.

Умумий кўриниши (ривожланиши)

100

0,25

Тана тузилиши гармоник, мутаносиб

Зот типига хос яхши кўринишга ва жинсий диморфизмга эга

Туриши тетик, танасининг барча қисмлари нуқсонсиз

Суяклари мустаҳкам, дағал эмас, боши ва оёқлари енгил

Сон ва яғринида ортиқча гўшт қоплами йўқ

2.

Танасининг ҳажми

100

0,20

Баландлиги етарлича

Танасининг ўрта қисми чуқур ва узун, аммо кенг эмас, қовурғалари узун, улар эгри ҳолатда пастга ва орқага йўналган, кураги узун эгри ҳолатда, пастга ва олдинга йўналган

3.

Сут белгилари

100

0,20

Танаси бурчаксимон, бўшлик ва дағаллик белгилари йўқ

Боши қуруқ, кўзлари чақнаган ва қулоқлари ҳаракатчан

Бўйни етарлича узунликда, ўртача ёлларга эга ва овқатни ошқозонга ўтиш йўли аниқ кўринади

Яғрини яхши ифодаланган, кенг эмас

Орқа қисми текис

Қовурғалари кенг ва кенг жойлашган

Кураги кўкрак қафасига зич бириккан

Оч биқини чуқур, аниқ ифодаланган

Териси юпқа, майин, серҳаракат

Жун қоплами майин ва силлиқ

4.

Танасининг орқа қисми

100

0,15

Бели текис, тор ва кенг

Сағри узун, кенг, бироз орқага эгилган

Тос-сон бирикмалари, орқа дўнг суяк эни баландлиги даражасидан бироз пастда, лекин ўтирғич тепалигидан юқорида жойлашган

Думи узун ва ингичка, унинг илдизи орқа дўнг суяк эни даражасида жойлашган

Уруғдонлари яхши ривожланган

5.

Оёқларининг сифати

100

0,20

Оёқлари мустаҳкам, ингичка ва дағал эмас

Сакраш бўғинлари яхши ифодаланган, қуруқ

Туёқларнинг олдинги деворлари 45° бурчакда эгилган, олд деворлари баланд, товони текис

Жами:

100

1,00

Т/р

Баҳолаш кўрсаткичлари

Энг юқори баҳо (балл)

Умумий баҳодаги салмоғи

1.

Танасининг ҳажми

100

0,10

Танасининг ўрта қисми сигирнинг баландлигига нисбатан узунроқ, унинг ҳажми, мустаҳкамлиги ва кучи кўзга ташланади

Кураги узун ва чуқур, кўкрак қафаси ва яғринга нисбатан текис жойлашган

Кўкрак қафаси чуқур ва кенг, унинг олдинги қовурғалари бўртиб чиққан

Кўкрак асоси кенг ва оёқларига нисбатан етарли масофада

Кўкрак ҳажми катта ва тўлиқ

Орқа қисми кучли ва тўғри

Бели кенг ва текис

Ўрта қисми бочкасимон шаклда

Қовурғалари узун, чуқур ва кенг

Сағри узун ва кенг

Орқа дўнг суяклари кенг ва яққол ифодаланган

Ўтирғич суяклари ва дўнги кенг жойлашган

Тос-сон бирикмалари орқа дўнг суяк эни ва ўтирғич дўнги марказидан баланд ва кенг жойлашган

2.

Сут типининг ифодаланганлиги

100

0,15

Танасининг шакли бурчаксимон, унда бўшлиқ ва дағаллик белгилари йўқ

Боши қуруқ, кўзлари катта ва чақнаган, қулоқлари серҳаракат

Бўйни узун ва ингичка

Яғрини яхши ифодаланган

Умуртқалари қуруқ ва яққол ифодаланган

Қовурғалари қайишган, ясси, узун, эгилган ва кенг жойлашган

Оч биқини чуқур ва аниқ ифодаланган

Орқа дўнг суяк эни ва ўтирғич дўнги кенг жойлашган, қуруқ

Орқа сонлари бирмунча кенг қўйилган ва бирикишида елин учун етарли бўшлиқ мавжуд

Оёқ суяклари текис, мустаҳкам, дағал эмас

Елини ҳажмдор, косасимон шаклда, танага мустаҳкам жойлашган, соғилгандан кейин яхши бўшаб қолади

Териси бўш, майин, серҳаракат

Жун қоплами майин, ялтироқ

3.

Оёқларининг сифати

100

0,15

Туёқлари қисқа, думалоқсимон, уларнинг орқа девори чуқур, товони текис, бақайлари кучли, ўртача узунликда

Олдинги оёқлари тўғри ва кенг жойлашган, туёқлари тиқ

Орқа оёқлари перпендикуляр шаклда, ёнидан қаралганда сакраш бўғинигача тўғри қўйилган ва орқасидан қаралганда кенг жойлашган

Сакраш бўғинлари аниқ ифодаланган, яхши шаклда, дағал эмас, қуруқ. Суяклари текис, кучли, мустаҳкам, пайлари яхши сезилади

4.

Елинининг сифати

100

0,40

Елини симметрик, узун, кенг ва чуқур, ён томонидан қисмларга ажралганлиги кўзга ташланади, танасига нисбатан горизонтал ҳолатда жойлашган

Елинининг марказий қисми танаси билан яхши боғланган, кучли ривожланган, елин сакраш бўғимларидан юқорида қулай жойлашган

Елин тузилиши юмшоқ, эластик, соғиб бўлингандан кейин дарров бўш ҳолатга келади

Елиннинг олдинги қисмлари мустаҳкам, узун, кенг ва танага текис жойлашган

Елиннинг орқа қисмлари танага зич бириккан, улар чуқур ва кенг, сакраш бўғимларидан юқорида ва олдинги қисмлари билан бир хил даражада жойлашган

Сўрғичлар бир хил ўлчамда, ўртача узунликда ва диаметрда, цилиндрсимон шаклда, бир-биридан ўртача масофада жойлашган

Сут веналари узун, шохланган шаклда кўзга ташланади

5.

Умумий кўриниши (зот типига хослиги инобатга олинади)

100

0,20

Мускуллари яхши ривожланган, она молларга хос кучли

Бўйи баланд, оёқлари ўртача, танаси чўзиқ

Боши нисбатан қуруқ, танасига мутаносиб, бурун ойнаси кенг ва тешиклари йирик, жағлари мустаҳкам, кўзлари катта, пешонаси дўнг ва кенг, қулоқлари ўртача ва серҳаракат

Бўйни узун ва нисбатан ингичка, томоқлари ва кўкрак ости қисми яхши ифодаланган

Танасининг олдинги қисми — гавда тузилиши мустаҳкам ва сут маҳсулдорлик йўналишидаги зотларга хос

Яғрини яхши ифодаланган, ўткир кўринишда, умуртқа асоси курагига бириккан

Кураклари зич бириккан ва кўкрак қисмига бир текис жойлашган

Кўкраги чуқур ва кенг, умуртқалари аниқ ифодаланган

Қовурғалари кенг жойлашган, суяклари кенг, ясси, узун. Оч биқинидаги чуқурлик аниқ ифодаланган

Орқа қисми текис, бели кенг ва текис

Сағри узун, кенг ва текис

Орқа дўнг суяк эни кенг, кўзга яхши ташланади, бўртиб чиқмаган

Ўтирғич дўнги кенг, қуруқ, ёғ ва гўшт тўқималари тўпланмаган

Тос-сон бирикмалари орқа дўнг суяк эни марказида баланд ва кенг жойлашган. Сонлари кенг жойлашган ва улар елин учун етарли бўшлиқни таъминлайди

Думининг негизи орқа чизиғи билан бир хил даражада жойлашган, дағал эмас. Думи ингичка

Олдинги оёқлари ўртача узунликда, тик ҳолатда ва кенг қўйилган

Орқа оёқлари ён томонидан қаралганда перпендикуляр ва орқадан қаралганда тик ҳолатда кўринади

Сакраш бўғинлари аниқ ифодаланган, дағал эмас, қуруқ

Туёқчалари мустаҳкам, ўртача узунликда

Туёқлари қисқа ва думалоқсимон, уларнинг орқа девори баланд ва товони текис

Елини ҳажмдор, мустаҳкам бириккан, косасимон шаклда, сўрғичлар оралиғидаги масофа ўртача, тик жойлашган, елин соғилгандан кейин яхши бўшаб қолади

Териси эркин, юпқа ва ҳаракатчан. Жун қоплами майин, ялтироқ

Жами:

100

1,00

Умумий ривожланганлиги
ва тана қисмлари

Камчиликлар

Умумий кўриниши

Етарли ривожланмаган, суяклари дағал ёки ўта ўсган, нозик, мускуллари бўш ёки бўш ривожланган, тана тузилиши номутаносиб ва зот типи талабларига жавоб бермайди

Боши ва бўйни

Боши танасига номутаносиб, оғир ёки ўта ўсган, сигирларда буқасимон ва буқаларда сигирларга хос кўринишда, бўйни тор, дағал, мускуллари ривожланмаган

Кўкраги

Тор, чуқур эмас, қовурғалари бир-бирига яқин жойлашган, қовурға суяклари тор ва қисқа, охирги қовурғасидаги тери қалин

Яғрини, орқа қисми
ва бели

Яғрини ўткир ёки бўлинган, орқа қисми тор, қисқа, осилган ёки букри, бели тор ва осилган

Танасининг ўрта қисми, орқаси

Сигир ва наслдор буқаларда танасининг ўрта қисми яхши ривожланмаган, қисқа, осилган ва тор. Буқаларда қорни осилган

Оёқлари

Олдинги оёқлари пойча қисмига келганда, бир-бирига яқинлашган ёки ён томонга қочган, орқа оёқлари филоёқсимон, думалоқ, «Х» симон ёки қиличсимон шаклни эслатади

Туёқлари

Тор, ясси, туёқ шохлари бўш

Умумий ривожланганлиги ва тана қисмлари

Белгилари

Балл

Умумий кўриниши

Умумий кўриниши ва ривожланганлиги зот типини яхши ифодалаган. Танасининг барча қисмларида нуқсон ва камчиликлар кузатилмайди, суяклари мустаҳкам, дағал эмас. Боши ва оёқлари енгил. Сонлари ва яғринида ортиқча гўшт қоплами йўқ

3 балл

Боши ва бўйни, кўкраги, яғрини, орқаси, бели, танасининг ўрта қисми, орқа қисми

Боши қуруқ, бўйни етарли узунликда, кўкраги чуқур, кенг эмас. Яғрини кенг эмас ва кўзга яхши ташланади. Орқаси текис. Қовурғалари кенг ва кенг жойлашган. Кураги кўкрак қафасига зич бириккан. Бели текис, қисқа ва кенг. Сағриси узун ва кенг. Тос-сон бирикмалари орқа дўнг суяк оралиғидан бир оз пастда жойлашган. Думи узун ва ингичка. Териси юпқа, эластик, серҳаракат. Жун қоплами ингичка ва текис

4 балл

Оёқлари ва тўёқлари

Оёқлари мустаҳкам, ингичка ва дағал эмас. Пойчаси тик. Орқа оёқлари сакраш бўғинида ўртача бурчакда букилган. Сакраш бўғинлари қуруқ ва кўзга яхши ташланади. Тўёқларнинг олдинги девори ер сатҳига 450 бурчакда эгилган, орқа девори баланд, товони текис

3 балл

Жами:

10 балл

Т/р

Белгилар

Балллар

1.

Экстерьери, жами

30

Ўта аъло (90 ва ундан юқори балл)

30

Аъло (85 — 89 балл)

25

Ижобий яхши (80 — 84 балл)

20

Яхши (75 — 79 балл)

15

Қониқарли (65 — 74 балл)

10

2.

Тирик вазни, жами

10

Минимал кўрсаткичга мувофиқ

10

Минимал кўрсаткичнинг 95 — 99% ини ташкил этади

5

3.

Наслдор буқа онасининг насл қиймати, жами

20

Онасининг лактация давридаги энг юқори сут маҳсулдорлиги, жами

20

Сут маҳсулдорлиги минимал кўрсаткичлардан 150% бошлаб юқори бўлганда, ҳар 10% га 1 баллдан, лекин 10 баллдан кўп бўлмаган балл берилади

10

Сутдаги ёғ миқдори минимал кўрсаткичлардан ҳар 0,1% ортганда, 1 баллдан, лекин жами 4 баллдан кўп бўлмаган балл берилади

4

Сутдаги оқсил минимал кўрсаткичлардан ҳар 0,05% ортиб борганда, 1 баллдан,
лекин 6 баллдан кўп бўлмаган балл берилади

6

4.

Наслдор буқа отасининг насл қиймати, жами

40

Наслдор буқанинг отаси авлодларининг сути таркибидаги ёғ ва оқсил миқдори бўйича энг яхши 20% наслдор буқалар сафига киради

40

Наслдор буқанинг отаси авлодларининг сути таркибидаги ёғ ва оқсил миқдори бўйича энг яхши 40% наслдор буқалар сафига киради

30

Наслдор буқанинг отаси авлодларининг сути таркибидаги ёғ ва оқсил миқдори бўйича энг яхши 60% наслдор буқалар сафига киради

20

Наслдор буқанинг отаси элита-рекорд, элита класси ёки авлодларининг насл сифати бўйича баҳолашга қўйилган

10

Жами:

100

Т/р

Белгилар

Баллар

1.

Энг яхши лактация давридаги сут маҳсулдорлиги, жами (зот бўйича минимал кўрсаткичларга нисбатан фоизда)

70

60 — 69 %

27

70 — 79 %

30

80 — 89 %

33

90 — 99 %

36

100 — 109 %

39

110 — 119 %

42

120 — 129 %

45

130 — 139 %

48

140 — 149 %

51

150 — 159 %

54

160 — 169 %

57

170 % ва ундан юқори

60

Сут таркибидаги ёғнинг минимал кўрсаткичлардан ҳар 0,01% ошиши учун 1 баллдан, лекин 4 баллдан кўп бўлмаган балл берилади

4

Сут таркибидаги оқсилнинг минимал кўрсаткичлардан ҳар 0,05% ошиши учун 1 баллдан, лекин 6 баллдан кўп бўлмаган балл берилади

6

2.

Экстерьери, жами

15

Ўта аъло (90 ва ундан юқори балл)

15

Аъло (85 — 89 балл)

12

Ижобий яхши (80 — 84 балл)

9

Яхши (75 — 79 балл)

6

Қониқарли (65 — 74 балл)

3

3.

Тирик вазн, жами

(зот бўйича минимал кўрсаткичларга нисбатан фоизда)

5

100 % ва ундан юқори

5

95 — 99 %

3

4.

Сервис-даврининг давомийлиги, жами (кун)

5

90 кунгача

5

91 — 100 кун

4

101 — 110 кун

3

111 — 120 кун

2

121 ва ундан ортиқ кун

1

5.

Туғишлар сони бўйича фойдаланиш давомийлиги, жами

5

2

1

3

2

4

3

5

4

6 ва ундан юқори

5

Жами:

100

Т/р

Белгилар

Баллар

1.

Подани тўлдирувчи бузоқ ва ғунажин онасининг насл қиймати, жами

20

элита-рекорд

20

элита

15

I класс

10

II класс

5

2.

Подани тўлдирувчи бузоқ ва ғунажин отасининг насл қиймати, жами

40

Наслдор буқанинг отаси авлодларининг сути таркибидаги ёғ ва оқсил миқдори бўйича энг яхши 20% наслдор буқалар сафига киради

40

Наслдор буқанинг отаси авлодларининг сути таркибидаги ёғ ва оқсил миқдори бўйича энг яхши 40% наслдор буқалар сафига киради

30

Наслдор буқанинг отаси авлодларининг сути таркибидаги ёғ ва оқсил миқдори бўйича энг яхши 60% наслдор буқалар сафига киради

20

Наслдор буқанинг отаси элита-рекорд, элита класси ёки авлодларининг насл сифати бўйича баҳолашга қўйилган

10

3.

Экстерьери ва тана тузилиши:

10

Умумий кўриниши ва ривожланганлиги

3

Боши ва бўйни, кўкраги, яғрини, орқаси, бели, танасининг ўрта қисми

4

Оёқлари ва туёқлари

3

4.

Тирик вазни, жами

30

Минимал кўрсаткичларга нисбатан 105% ва ундан юқори

30

Минимал кўрсаткичларга нисбатан 100–104%

25

Минимал кўрсаткичларга нисбатан 95–99%

20

Минимал кўрсаткичларга нисбатан 95% дан кам

15

Жами:

100

Синов натижалари

Балл

Тоза қонли салт минилувчи отлар бўйича:

Пойгада қатнашди, лекин 1-ўринни олмади

2

Қатор пойгада бир марта 1-ўринни олди

3

Қатор пойгада икки ва ундан ортиқ маротаба 1-ўринни олди ёки биринчи гуруҳда ва «гуруҳдан ташқари» пойгада иштирок этди

4-5

Биринчи гуруҳда ва «гуруҳдан ташқари» пойгада ғолиб чиқди

6

Қўшимча балл берилади:

3 ёшида пойгада қатнашди

0,5

4 ёшида пойгада қатнашди

1

Анъанавий совринли пойгада тўловли ўрин учун

0,5

Анъанавий совринли пойгада асосий соврин ютуғи учун

1

Халқаро совринли пойгада тўловли ўрин учун

1

Халқаро совринли пойгада 1-ўринни олганлиги учун

2

Зот рекордини ўрнатганлиги учун

1

Қорабайир зоти

Машқ қилган, лекин пойгада қатнашмаган

4

Ипподромда пойгада қатнашган, лекин 1-ўринни олмади

5

Гуруҳ пойгасида 1-ўринни олди

6

Биринчи гуруҳда ва «гуруҳдан ташқари» пойгада 1-ўринни олди

7

Қўшимча балл берилади:

Яккалик совринли пойгада 1-ўрин учун

1

Анъанавий совринли пойгада совринли ўрин учун

1

Анъанавий совринли пойгада ғалаба учун, рекорд ўрнатилганда

2

Ахалтекин ва араб тозақонли зотлари

Машқ қилган, лекин пойгада қатнашмаган

3

Ипподромда пойгада қатнашган, лекин 1-ўринни олмади

4

Гуруҳ пойгасида 1-ўринни олди

5

Биринчи гуруҳда ва «гуруҳдан ташқари» пойгада қатнашди

6

Яккалик совринли пойгада 1-ўринни олди

7

Қўшимча балл берилади:

3 ва 4 ёшида пойгада қатнашганлиги учун

1

Тўсиқли пойгаларда қатнашганлиги учун

1

Анъанавий совринли пойгада совринли ўрин учун

1

Анъанавий совринли пойгада ғалаба учун

2

Тўсиқли пойгаларда ғалаба учун

1

Стиль–чезда совринли ўрин учун

1

Стиль–чезда ғалаба учун

2

Завод синовларидан ўтган салт минилувчи отлар бўйича:

6 балл қониқарли натижа кўрсатди

6

7 балл қониқарли натижа кўрсатди

7

8 балл яхши натижа кўрсатди

8

9-10 балл аъло натижа кўрсатди

9-10

Класс

Тухум йўналишидаги товуқларнинг тухумдорлиги ёки тухум вазни, гўшт йўналишидаги товуқларнинг тирик вазни

Тухум йўналишидаги товуқларнинг тухумдорлиги ва тухум вазни, гўшт йўналишидаги товуқларнинг тухумдорлиги

Тухумдан жўжаларнинг чиқиши, фоиз

Жўжаларнинг сақланиши, %

Тухум йўналишидаги товуқлар жўжаларининг тирик вазни

Биринчи давр

Иккинчи давр

Элита–рекорд

Элита–рекорд

Элита–рекорд

I класс минимал кўрсаткичдан кам бўлмаганда

Элита

элита

элита

I класс минимал кўрсаткичдан кам бўлмаганда

Элита

элита–рекорд

элита

Битта белги бўйича минимал кўрсаткичдан фарқ қилганда*

Элита

элита

элита–рекорд

Битта белги бўйича минимал кўрсаткичдан фарқ қилганда*

Элита

элита–рекорд

I класс

I класс минимал кўрсаткичидан кам бўлмаганда

I класс

I класс

I класс

I класс минимал кўрсаткичидан кам бўлмаганда

I класс

элита–рекорд

II класс

I класс минимал кўрсаткичидан кам бўлмаганда

I класс

I класс

элита–рекорд

Битта белги бўйича минимал кўрсаткичдан фарқ қилганда*

II класс

II класс

Элита

Битта белги бўйича минимал кўрсаткичдан фарқ қилганда*

II класс

I класс

I класс

Битта белги бўйича минимал кўрсаткичдан фарқ қилганда*

II класс

II класс

II класс

II класс минимал кўрсаткичидан кам бўлмаганда

Зотлар номи

Минимал кўрсаткичлар

Асосий белгилар

Билвосита белгилар

Асалари танасининг ранги

Хартум узунлиги, мм

Кутибал индекси, %

Учинчи тергит эни, мм

Асални ёпиштириш

Қишга чидамлилиги

Асалари аҳлоқи

Бир кунлик ишчи асалари

Уруғланмаган она асаларининг оғирлиги, мг

Уруғланган она асаларининг оғирлиги, мг

Асал тўплашдан олдин асаларини серпуштлиги, бир кундаги тухумлар сони, дона

Ромларни кўриб чиққанда

Уяни очганда

Ўрта рус

тўқ бўз

5,9 — 6,4

60-65

5,0

оқ

чидамли

пастга тушади

жаҳлдор

110

190

210

1500 — 2000

Кавказ тоғ, кулранг

бўз кул

6,7 — 7,2

50-55

4,7

қора

ўртача чидамли

тинчгина ўтиради

тинчлик севар

90

180

200

1100 — 1500

Кавказ сариқ

сариқ бўз

6,3 — 6,9

50-55

4,7

қора

ўртача чидамли

тинчгина ўтиради

тинчлик севар

90

180

200

1100 — 1700

Карпат

кўк (бўз)

6,3 — 7,0

45-50

4,8

оқ

чидамли

тинчлик севар

жаҳлдор

105

180

200

1100 — 1800

Украин чўл

бўз

6,3 — 6,7

55-60

4,8

оқ

ўртача чидамли

тинчгина ўтиради

жаҳлдор

110

185

205

1400 — 2000

Украинка

бўз (кўк)

6,4 — 6,8

45-50

4,8

оқ

чидамли

тинчгина юради

жаҳлдор

110

185

205

1400 — 2000

Италия

сариқ

6,4 — 6,7

40-45

4,8

аралашган

чидамли

Тинчгина юради

жаҳлдор

115

190

210

1500 — 2500

Маҳаллий асалари

кулранг

6,5 — 6,6

14,8-16,6

8,3

аралашган

чидамли

тинчгина юради

тинчлик севар

116

188

220

1800 — 2600

Зот, типКласс
ЭлитаIIIIII
Гўшт-тери берувчи зотлар

Мустаҳкам тана тузилишига эга, танаси яхши ривожланган, суякдор, бўйни ва боши зотга хос, эркагининг тирик вазни оғирроқ, танаси узун ва юмолоқроқ, урғочисининг қулоқлари тик; кўкараги яхши ривожланган, чуқур ва кенг, орқаси кенг ва тўғри, бели ва думғазаси узун ва тўғри, йирик, юмолоқ, оёқлари тўғри қўйилган ва думғаза бўлими узунроқ

Элита класс каби, лекин кўкраги яхши ривожланманганКўкраги яхши ривожланмаган, бели осилган ва орқаси ривожланмаганЮқори класс талабларига қониқарсиз жавоб беради
Гўшт берувчи зотлар

Гўшт-тери берувчи зотлар каби. Асосий хусусиятлари: тана тузилиши мутаносиб, мускуллари яхши ривожланган, гўштдор шаклда, думалоқ, осилган ёки гўштдорлик кўринишда, йирик, бели ва кўкраги кенг

Элита класс каби, лекин кўкараги яхши ривожланманган, гўштдорлик типи яхши ифодаланмаган (думалоқлиги кам ривожланган, кенг йирик эмас ва кичик)Суяклари яхши ривожланмаган, бели осилган ва орқаси ривожланмаган. Гўштдорлик хусусияти яхши кўринишга эга эмас, бели қисқаЮқори класс талабларига қониқарсиз жавоб беради.
Мех берувчи зотлар

Гўшт-тери берувчи зотлар каби. Мустаҳкам гавда тузилишига эга, суяклари яхши ривожланган, танаси тўғри шаклда

Элита класс каби, лекин суяги ингичкароқЯхши ривожланмаган, суяги ўта ингичкаЮқори класс талабларига қониқарсиз жавоб беради

Зот

Класслар

Элита

I

II

III

Гўшт-тери берувчи зотлар

Кулранг великан

Кулранг — қуёнлар туси мех ва жун ўқини нисбати билан баҳоланади. Тери қоплами пуфланганда тарамлар асосан бешта ранг ҳосил қилади: тук асосида ҳаво ранг, кейин малла ранг, юқорироқда тўқ малла, кейин оч сариқ доғли ва энг юқорида –қора ранг. Қорин, дум ости ва пастки қисмлар ўқи оқ рангда, мех ости ҳаво рангда. Думининг устки қисми ва қулоқлари тим қора, қора, жун қоплами тўқ кулранг, тўқ қўнғир рангли доғлар бор. Мех ости тўқ ҳаворанг. Қорин ости бошқа тана қисмларига нисбатан оч рангда. Жун қоплами бир текис, тоза оқ, ялтироқ

Пуфлаганда жун қопламининг пастки қисми тарами кулранг, тана қисмларида жун қоплами ранглари бир текис қопланмаган

Пуфлаганда жун қопламининг пастки қисми бир текисда эмас

Юқори класс талабларига жавоб бермайди

Оқ великан

Жун қоплами бир текисда тоза-оқ ва ялтироқ рангда

Териси товланади

Товланиши яхши эмас

Товланмайди

Қора-қўнғир

Жун қоплами қора-қўнғир тусда, бўйни, бели, томоғи бир хил қора рангда. Ён қисмларида яхши ифодаланади: асоси ҳаво рангда, кейин тўқ рангда, юқориси оч рангда ва ҳосил бўлаётган тук қора рангда

Бўйин, орқа, ён томонлари қўнғирроқ рангда

Туси жуда тўқ ёки оч рангда

Рангсиз, танасининг айрим жойлари оқ тусда

Капалак

Орқа қисмида, асосан, оқ тусда, ёнбошида қора ёки жигарранг рангда танаси бўйлаб турли ўлчамда тасма ёки илон кўринишда чизиқ ўтган, тумшуғидаги доғлар капалак қанотига ўхшаш симметрик шаклдаги доғ мавжуд.

Симметрик рангли доғ мавжуд

Рангли доғ кўриниши симметрик эмас

Рангли доғ умуман симметрик кўринишда эмас.

Кулранг

Туси кулранг. Жун қоплами тоза-оқ ва қора, юқори қисмидаги мехи ҳаво рангда, асоси бирмунча оч рангда

Танасининг туси жуда оч рангда ёки жуда тўқ рангда. Мех ранги кулранг

Танаси бир текис тусда

Танаси бир текис бўлмаган тусда

Шиншилла

Асосий туси кумуш, кулранг ёки ҳаво ранг; бўйни, қўлтиғи, думининг ост қисми, оёғининг ички томони оқ рангда, пуфланганда орқаси ва ёнбош қисмларининг жун қопламида бошқа тусдаги ранглар аниқ билинади: асоси тоза ҳаво рангда, кейин оч рангда, тўқ, оқ ва энг юқорисида тоза қора рангда. Қорнидаги мех ҳаво рангда

Пастки қисми пуфланганда кулранг рангда

Қисмлар бўйлаб ранглар аниқ кўринмайди

Ҳилпираши жуда оч рангда ёки ҳаддан ортиқ тўқ рангда. Энсасида оч кулранг мавжуд эмас. Қорнидаги мех оқ рангда

Вена ҳаво ранги

Умумий туси кулранг ёки ҳаворанг, тана бир текис тусда

Ягона оқ тусдаги рангда

Танаси оқ жун қоплами билан қопланган

Танаси жигарранг доғлар билан қопланган

Совет мардери

Танаси бир текисда жигарранг тусда. Бош қисмининг олд томони, қулоғи, думи ва панжалари тўқ жигарранг тусда

Танасининг айрим қисмларида оқ жун мавжуд

Танаси бир текис тусда эмас.

Юқори класс талабларига жавоб бермайди

Гўшт йўналишидаги зотлар

Калифорния

Танасининг жун қоплами оқ рангда, ялтироқ; қулоғи, бурни, панжаси ва думи қора рангда

Ялтироқлиги кўзга ташланмайди

Қулоғи, бурни, кафти, думи рангсиз тусда

Юқори класс талабларига жавоб бермайди

оқ Янги Зелландия

Танасининг жун қоплами оқ тусда, ялтироқ

Ялтироқлиги кўзга ташланмайди

Рангсиз тусда

Юқори класс талабларига жавоб бермайди

Мех берувчи зот

Оқ мехли зот

Танасининг жун қоплами оқ тусда, ялтироқ

Ялтироқлиги кўзга ташланмайди

Рангсиз тусда

Юқори класс талабларига жавоб бермайди

Белги

Белгини аниқлаш даври

Белгининг намоён бўлиши

Индекси

1

2

3

4

Тухум: ранги

Инкубациядан аввал

Сомонсимон оч сарғиш;

оч жигарранг;

жигарранг;

кул ранг.

1

3

5

7

Тухум: ёпишқоқлик даражаси

Тухумни тўкиш даврида

ёпишмайдиган;

бироз ёпишқоқ;

ёпишқоқ.

3

5

7

Тухум: жинси нишонланганлиги

Капалак тухумни қўйганда

кул ранг — урғочи жинс;

оч сарғиш — эркак жинс;

оч жигарранг — эркак жинс.

3

5

7

Тухум: жинс билан бириккан леталлар

Қурт жонланганда

50% урғочи жинс нобуд бўлиши;

100% урғочи жинс нобуд бўлиши;

эркак жинсни яшаб қолиши.

1

2

4

Личинка: жонланган қуртларнинг тери қоплами ранги

Жонланишнинг

биринчи куни

шоколад ранг;

қорамтир ранг.

2

4

Личинка: 4-5 ёш қуртларнинг ранги

Ривожланишнинг

4-5 ёшларида

пигментация йўқ (шаффоф);

лимон ранг;

оқ;

жигарранг.

1

3

5

7

Личинка: 4-5 ёшда терисидаги суратлар

Ривожланишнинг
4-5 ёшларида

суратсиз;

гиламсимон;

зебрасимон;

қора маска ва яримойсимон суратли.

1

3

5

9

Личинка: тери қопламидаги суратларнинг жинс билан бирикканлиги

Ривожланишнинг
4-5 ёшларида

суратсиз — эркак жинс;

қора маска ва яримойсимон суратли — урғочи жинс.

2

4

Пилла: шакли

Пилла териш ва саралашда

ўткир қутбли;

узунчоқ бели чуқур букилган;

узунчоқ бели бироз букилган;

узунчоқ бели букилмаган;

овалсимон бели бироз букилган;

шарсимон овал.

3

5

6

7

8

9

Пилла: ранги

Пилла таҳлилида

оч жигарранг;

яшил;

сариқ;

оқ.

3

5

7

9

Пилла: чуватилиши

Пилла чуватилганда

паст;

ўрта;

юқори чуватиладиган.

3

5

7

Пилла: тола узунлиги

Пиллани чуватилганда

калта;

ўртача;

узун.

3

5

7

Пилла: тола ингичкалиги

Пилла чуватилганда

қалин;

ингичка;

ўта ингичка.

3

5

7

Пилла қобиғи: товланув-чанлик

Пилла таҳлилида

оқ ранг яшил товланувчан;

оқ ранг кремсимон товланувчан;

оқ ранг товланишсиз.

3

5

7

Пилла қобиғи: донадорлиги

Пилла таҳлилида

йирик донадор;

ўрта донадор;

майда донадор.

3

5

7

Пилла қобиғи: зичлиги

Пилла таҳлилида

рихлая — бўш қобиқли;

зич қобиқли;

жуда зич қобиқли.

3

5

7