27.12.2016 йилдаги 26-сон
Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг қарори, 27.12.2016 йилдаги 26-сон
Kuchga kirish sanasi
27.12.2016
Чунончи, ФК 14-моддасига кўра, зарар деганда, қуйидагилар тушунилади:
3. Жиноят-процессуал кодексининг 82-моддасига мувофиқ суриштирув, дастлабки тергов олиб бориш чоғида аниқланиши лозим бўлган ҳолатлардан бири жиноят натижасида етказилган зарар хусусияти ва миқдори ҳисобланади, чунки етказилган зарар тури ва миқдорини аниқлаш нафақат уни қоплаш масаласини ҳал этиш, балки жиноятни квалификация қилиш учун ҳам аҳамиятлидир.
Олдинги таҳрирга қаранг.
ЖПК 290-моддаси мазмунига кўра, гумонланувчи ва айбланувчига тегишли, учинчи шахсларда бўлган мол-мулкка ҳам, башарти иш бўйича иш юритиш давомида ушбу мулк амалда гумонланувчи ёки айбланувчига тегишли деб ҳисоблашга етарли асослар бўлса, тақиқ солиниши мумкин;
Бунда ҳар бир муайян ҳолда хатланаётган мол-мулк ЖПК 293-моддаси талабларига риоя этилган тарзда мутахассис ёки баҳоловчи ташкилот жалб этилган ҳолда баҳоланиши ва баённома билан расмийлаштирилиши лозим.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Ҳукмнинг мулкий зиённи қоплашга оид қисми ижроси самарадорлигини ошириш мақсадида суриштирув, дастлабки тергов органлари, шунингдек, ЖПК 280-моддасига риоя этган ҳолда гумон қилинувчи, айбланувчи, фуқаровий жавобгарнинг муайян ҳаракатларни амалга оширишини тақиқлаш каби ФПК 106-моддасида назарда тутилган чораларни қўллашни амалиётга киритишлари лозим.
Олдинги таҳрирга қаранг.
6. Жиноят ишини кўриш учун тайинлашда суд жиноят натижасида етказилган зарарни қоплаш чоралари кўрилганлиги, фуқаровий даъво киритилганлигини аниқлаши лозим. Агарда суриштирув, дастлабки тергов органи, прокурор томонидан бундай чоралар кўрилмаган бўлса, судья ЖПК 290, 396-моддаларига асосан, ўз ташаббуси билан бундай чораларни кўради, бироқ суд бундай чораларни бевосита кўриш имкониятига эга бўлмаса, суриштирувчи ёки терговчига зарур чораларни кўриш мажбуриятини юклаш бўйича ажрим чиқаради (ЖПК 398-моддаси).
Агар мулкий зиён судланувчи ва жиноят иши ЖПК 84-моддасига мувофиқ тугатилган бошқа шахс билан биргаликда етказилган бўлса, суд мулкий зиённи тўла ҳажмда қоплаш мажбуриятини судланувчига юклайди ва фуқаровий даъвогарга иши тугатилган шахсга нисбатан мулкий зиённи маҳкум билан солидар қоплаш тўғрисида фуқаровий суд ишларини юритиш тартибида даъво қўзғатиш ҳуқуқини тушунтиради.
Олдинги таҳрирга қаранг.
8. Жиноий ҳодиса юз бермаганлиги ёки шахснинг жиноятга дахли бўлмаганлиги, шунингдек, шахс томонидан ҳаракат зарурий мудофаа чегарасидан чиқмаган ҳолда содир этилганлиги муносабати билан оқлов ҳукми чиқарилаётганда, суд ЖПК 283-моддаси иккинчи қисми ва Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг «Суд ҳукми тўғрисида»ги 2014 йил 23 майдаги 7-сонли қарори 10-банди тўртинчи хатбошисига биноан оқланган шахсга нисбатан фуқаровий даъвони ЖПК 283 — 285 моддалари қоидаларига мувофиқ ҳал этади.
Шахсга нисбатан жиноят иши ЖПК 84-моддаси биринчи қисмининг 1 — 8-бандлари, бешинчи қисмининг 1,3-бандларига мувофиқ тугатилган ҳолда унга нисбатан фуқаровий даъво кўрмай қолдирилади ва манфаатдор шахсларга уларнинг фуқаровий суд ишларини юритиш тартибида даъво қўзғатиш ҳуқуқи тушунтирилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Судларнинг эътибори шунга қаратилсинки, ФК 163-моддасига мувофиқ, жиноят натижасида етказилган мулкий зиённи талаб қилишда даъво муддати қўлланилмайди.
Фуқаровий даъвога оид масаласини ҳал этишда суд ЖПК 467-моддасига мувофиқ айблов ҳукмининг тавсиф қисмида даъвони тўла ёки қисман қаноатлантириш ёхуд рад этиш асосларини, жиноят натижасида етказилган мулкий зиён хусусияти ва миқдорини кўрсатиши, шунингдек, мулкий зиён миқдорига тегишли ҳисоблаш якунларини келтириши ҳамда фуқаровий даъвони ҳал қилиш учун асос қилиб олинган қонун нормасини қайд этиши лозим.
Олдинги таҳрирга қаранг.
11. Жиноят-процессуал кодексининг 187-моддасига мувофиқ эксперт хулосаси суриштирувчи, терговчи, суд томонидан иш бўйича тўпланган бошқа далиллар билан биргаликда унинг илмий асосланганлиги ва экспертиза ўтказиш учун қонунчиликда белгиланган барча процессуал қоидалар, услуб ва тартибларга риоя этилганлиги нуқтаи-назаридан баҳоланади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Жумладан, жиноят объекти бўлган мол-мулкнинг бозор баҳосини аниқлашда эксперт «Баҳолаш фаолияти тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни, шунингдек, унга мувофиқ ишлаб чиқилган Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 2020 йил 4 июль куни 3239-сон билан рўйхатдан ўтказилган, Ўзбекистон Республикаси Давлат активларини бошқариш Агентлиги директорининг 2020 йил 1 майдаги 01/11-15/62-сон буйруғи билан тасдиқланган мол-мулкни баҳолаш миллий стандартларига риоя этиши лозим.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Фуқаролик кодексининг 1000-моддасига мувофиқ жабрланувчининг (фуқаролик даъвогарининг) аризасига кўра, суд биргаликда мулкий зиён етказган шахсларга солидар эмас, балки ҳиссали жавобгарлик юклашга ҳақли, башарти бундай тартиб даъвогарнинг манфаатларига мос бўлиб, мулкий зиён қопланишини таъминласа.
17. Фуқаролик кодексининг 999-моддасига мувофиқ фаолияти теварак — атрофдагиларга ошиқча хавф туғдирадиган юридик шахс ва фуқаролар (транспорт ташкилотлари, саноат корхоналари, қурилишлар, транспорт воситалари эгалари ва бошқалар) жабрланувчига (фуқаровий даъвогарга) ошиқча хавф манбаи етказган мулкий зиённи, агар зиён бартараф қилиб бўлмайдиган куч ёки жабрланувчининг қасддан қилган ҳаракати оқибатида юзага келганлигини исботлай олмасалар, тўлашлари шарт.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
20. Ҳукмнинг мулкий зиённи қоплашга оид қисми ФПК 451-моддасида белгиланган муддатлар мобайнида ижрога топширилиши мумкин.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Ўтказиб юборилган муддат ФПК 453-моддасида белгиланган ҳолларда ҳукм чиқарган ёки ижро қилинаётган жойдаги суд томонидан тикланиши мумкин.
Олдинги таҳрирга қаранг.