Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasining “Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida”, “Axborotlashtirish to‘g‘risida”, “Elektron hujjat aylanishi to‘g‘risida”, “Elektron raqamli imzo to‘g‘risida”gi qonunlari va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Qimmatli qog‘ozlar bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2006-yil 27-sentabrdagi PQ-475-sonli Qarori (O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari to‘plami, 2006-yil 39-son, 387-modda) bilan tasdiqlangan 2006-2007-yillarda qimmatli qog‘ozlar bozorini rivojlantirish Dasturining 4.1-bandiga, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996-yil 30-martdagi 126-sonli qarori bilan tasdiqlangan “O‘zbekiston Respublikasi Davlat raqobat qo‘mitasi huzuridagi Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi to‘g‘risida”gi nizomga muvofiq buyuraman:
(muqaddima O‘zbekiston Respublikasi Davlat raqobat qo‘mitasi huzuridagi Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi bosh direktorining 2014-yil 21-avgustdagi 2014-24-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1855-1, 28.08.2014-y.) tahririda — O‘R QHT, 2014-y., 35-son, 450-modda)
1. Fond bozorida axborot-kommunikatsiya texnologiyalardan foydalanishga o‘rnatilgan talablar to‘g‘risidagi nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan kundan boshlab o‘n kun o‘tgandan keyin kuchga kiritilsin.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat mulki qo‘mitasi huzuridagi Qimmatli qog‘ozlar bozori faoliyatini muvofiqlashtirish va nazorat qilish markazi Bosh direktorining 2008-yil 1-avgustdagi 2008-13-sonli buyrug‘i bilan
TASDIQLANGAN
TASDIQLANGAN
Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasining “Qimmatli qog‘ozlar bozori to‘g‘risida”, “Axborotlashtirish to‘g‘risida”, “Elektron hujjat aylanishi to‘g‘risida”, “Elektron raqamli imzo to‘g‘risida”gi qonunlari hamda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Qimmatli qog‘ozlar bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2006-yil 27-sentabrdagi PQ-475-sonli Qaroriga (O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari to‘plami, 2006-yil 39-son, 387-modda) muvofiq, fond bozorida axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishga, qimmatli qog‘ozlar bozorida foydalanilayotgan texnologiyalarni unifikatsiyalash va standartlashtirishga bo‘lgan talablarni o‘rnatadi.
axborotlarni kriptografik muhofaza qilish (bundan keyingi o‘rinlarda kriptografik muhofaza qilish deb yuritiladi) — kriptografik o‘zgartirishlar algoritmi (kriptoalgoritmlar) yordamida amalga oshiriluvchi axborotlarning butligini, ochiqligi va maxfiyligini ta’minlashga yo‘naltirilgan chora-tadbirlar majmuasi;
axborotlarning konvertatsiyasi — axborotlarning elektron hujjat (ma’lumotlar shakli) bir shaklidan boshqa shakliga o‘zgarishi;
Oldingi tahrirga qarang.
(1-bandning to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Davlat raqobat qo‘mitasi huzuridagi Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi bosh direktorining 2014-yil 21-avgustdagi 2014-24-sonli buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 1855-1, 28.08.2014-y.) asosan chiqarilgan — O‘R QHT, 2014-y., 35-son, 450-modda)
telekommunikatsiyalar operatori (bundan keyingi o‘rinlarda operator deb yuritiladi) — mulk huquqi yoki boshqa ashyoviy huquq asosida telekommunikatsiyalar tarmog‘iga ega bo‘lgan, uning ishlashi, rivojlanishini ta’minlovchi va telekommunikatsiya xizmatlarini ko‘rsatuvchi yuridik shaxs;
telekommunikatsiyalar xizmati — signal va boshqa axborot shakllarini telekommunikatsiya tarmoqlari orqali qabul qilish, uzatish, qayta ishlash bo‘yicha operator va provayderlar faoliyatining mahsuloti;
telekommunikatsiya xizmatlari provayderi (bundan keyingi o‘rinlarda provayder deb yuritiladi) — foydalanuvchilarga operatorlarning tarmoqlari orqali tijorat asosida telekommunikatsiya xizmatlarini ko‘rsatuvchi yuridik shaxs;
texnologik jarayonlar — qimmatli qog‘ozlar bozori ishtirokchilarining faoliyatini ta’minlovchi uslublar, usullar, ish tartibi, operatsiya va tartib-taomillarning ketma-ketligi;
Tizim ishtirokchilari — elektron hujjat aylanishi (bundan keyingi o‘rinlarda EHA deb yuritiladi) va elektron raqamli kalit sertifikatidan foydalangan holda qonunchilik va mazkur Nizom talablariga muvofiq o‘zaro elektron aloqani amalga oshiruvchi qimmatli qog‘ozlar bozorining ishtirokchilari;
fond bozorida axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (bundan keyingi o‘rinlarda fond bozorida AKT deb yuritiladi) — qimmatli qog‘ozlar bozori ishtirokchilari faoliyatining texnologik jarayonlariga muvofiq elektron hujjatlarni saqlash, o‘zgartirish, himoya qilish, qayta ishlash, jo‘natish va qabul qilishni ta’minlovchi dasturlar va texnik vositalar majmuasi;
fond bozorida elektron hujjat aylanishi tizimi (bundan keyingi o‘rinlarda Tizim deb yuritiladi) — bozor ishtirokchilari o‘rtasida elektron hujjatlarni almashish uchun qo‘llaniladigan elektron hujjatlarni shakllantirish, jo‘natish va qabul qilish, qayta ishlash va saqlashga imkon yaratadigan qimmatli qog‘ozlar bozori har bir ishtirokchisining dasturiy-texnik vositalari majmuasi;
elektron raqamli imzo (bundan keyingi o‘rinlarda ERI deb yuritiladi) — elektron hujjatdagi mazkur elektron hujjat axborotini ERIning yopiq kalitidan foydalangan holda maxsus o‘zgartirish natijasida hosil qilingan hamda ERIning ochiq kaliti yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yo‘qligini aniqlash va ERI yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo;
elektron hujjat — elektron shaklda qayd etilgan, ERI bilan tasdiqlangan hamda elektron hujjatning uni identifikatsiya qilish imkonini beradigan boshqa rekvizitlariga ega bo‘lgan axborot.
elektron hujjat ma’lumotlarining shakllari (bundan keyingi o‘rinlarda ma’lumotlar shakllari deb yuritiladi) — qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshirish uchun elektron hujjatlarda mujassamlashgan axborotlarning majburiy standartlashgan tarkiblari va turlari;
elektron hujjatning shakli — elektron hujjatning EHA to‘g‘risidagi qonunchilik yoki Tizim ishtirokchilarining kelishuvlari bilan o‘rnatilgan, majburiy standartlashgan rekvizitlari;
Oldingi tahrirga qarang.
2. Qimmatli qog‘ozlar bozorida bozor ishtirokchilari tomonidan faoliyat yuritilganda uning ishtirokchilari o‘rtasidagi EHA qonunchilik hujjatlari va ushbu Nizom talablariga muvofiq amalga oshiriladi.
(2-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
Oldingi tahrirga qarang.
3. Tizim ishtirokchilari tomonidan fond bozorida AKTdan qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda qimmatli qog‘ozlarni chiqarish, joylashtirish, ularning muomalada bo‘lishi, haqini to‘lash va bekor qilish vaqtida foydalaniladi.
(3-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
Oldingi tahrirga qarang.
Qimmatli qog‘ozlarning birja bozorida va uyushgan birjadan tashqari bozorida qimmatli qog‘ozlarga doir bitimlarni tuzish hamda ro‘yxatdan o‘tkazish ularni yozma ravishda (qog‘ozda) rasmiylashtirish zaruratisiz, elektron shaklda amalga oshiriladi.
(3-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat raqobat qo‘mitasi huzuridagi Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi bosh direktorining 2014-yil 21-avgustdagi 2014-24-sonli buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 1855-1, 28.08.2014-y.) asosan xatboshi bilan to‘ldirilgan — O‘R QHT, 2014-y., 35-son, 450-modda)
4. Tizim ishtirokchilarining fond bozorida AKTlari elektron hujjatlarining but saqlanishini, o‘zgartirilishini, muhofaza qilishini, qayta ishlanishini, jo‘natilishi va qabul qilinishini, shu jumladan:
elektron hujjatlarning, ular jo‘natilgan va qabul qilingan sana va vaqtlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan rekvizitlarning takroriy nusxasi ko‘chirilishi va arxivda saqlanishini;
Tizim ishtirokchilari o‘rtasidagi qog‘oz shaklidagi hujjat almashinishini qisqartirish hamda inson omilining axborotlarni qayta ishlash sifati va tezkorligiga bo‘lgan salbiy ta’sirini kamaytirish maqsadida qog‘oz va elektron hujjatlarning qo‘l ishini minimallashtirishni;
axborotlarni kiritish/chiqarishni takrorlovchi operatsiyalarni istisno etishni, katta hajmdagi axborotlarni qayta ishlash va axborot tizimlarining integratsiyalashuvi mumkinligini;
elektron hujjatlarning maxfiyligiga, butligiga va ularga mualliflik qilishga qo‘yilgan talablarga rioya etilishini;
qonunchilikda o‘rnatilgan talablarga muvofiq ERIning haqqoniyligini, shuningdek, qabul qiluvchi tomonidan elektron hujjatni qayta ishlash paytida jo‘natuvchining ERI kaliti sertifikati amal qilayotganini tekshirish mumkinligini;
elektron hujjatlarning tranzit o‘tkazilishidan, u amalga oshiriladigan tranzit amalga oshiriladigan tizimda ishtirokchilar tomonidan ochilmasligi va ko‘rilmasligi sharti bilan (yopiq konvert faqat uning egasi tomonidan ochilishi mumkin) foydalanishni ta’minlashi lozim.
5. Tizim ishtirokchilari tomonidan elektron hujjatlarni muhofaza qilish uchun foydalanilayotgan fond bozoridagi AKTlari qonunchilikda o‘rnatilgan tartibda sertifikatlangan bo‘lishi va foydalanish hujjatlariga muvofiq ishlatilishi lozim.
6. Elektron hujjatlarning chiqib ketishi, o‘g‘irlanishi, yo‘qotilishi, buzilishi, ularga cheklovlarning o‘rnatilishi va qalbakilashtirilishining hamda elektron hujjatlarga ruxsatsiz kirish va ulardan nusxa ko‘chirishning oldini olishni o‘z ichiga oluvchi Tizim ishtirokchisining axborot xavfsizligi Tizim ishtirokchisining dasturiy-texnik chora-tadbirlari bilan ta’minlanadi.
Axborot xavfsizligi shuningdek, boshqa mavjud vositalar bilan ham qonunchilik va ushbu Nizom talablarini inobatga olgan holda, Tizim ishtirokchisining ichki qoidalariga muvofiq ta’minlanishi mumkin.
7. Tizim ishtirokchilari qonunchilik va ushbu Nizom talablarini inobatga olgan holda, belgilangan qoidalarning buzilishini va uning uchun javobgarlikka tortilishni oldini olishni nazarda tutuvchi axborot xavfsizligi va Tizimdan foydalanishning ichki qoidalarni ishlab chiqadi va tasdiqlaydi.
Tizim ishtirokchisi-tashkilot xodimlarining mazkur tashkilot xodimlarining lavozim yo‘riqnomalaridan kelib chiqqan holda, dasturiy resurslarga cheklangan kirishini;
fond bozorida AKTlaridan foydalanishda Tizim ishtirokchisi bo‘lgan tashkilotlarning barcha harakatlarini antivirus bilan muhofaza qilish va bayonnoma yurgizishni.
Oldingi tahrirga qarang.
9. Tizim ishtirokchilari kriptografik muhofaza qilishni qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshirishadi.
(9-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
10. Tizim ishtirokchilarining elektron hujjatlar bilan o‘zaro almashishi telekommunikatsiya xizmatlari vositasida yoki qonunchilikka zid bo‘lmagan boshqa usullar bilan amalga oshiriladi.
11. Tizim ishtirokchilari ochiq ERI kaliti sertifikatlarini ixtiyoriy o‘zaro qulay usullarda bir-birlari bilan almashadilar.
Tizim ishtirokchilari elektron hujjatlarni almashish jarayonida ro‘yxatga olish Markazi tomonidan belgilangan tartibda ro‘yxatga olingan holda berilgan ERI ochiq kalitlar sertifikatlariga ega bo‘lgan ERI kalitidan foydalanadilar.
12. Elektron hujjat bevosita uni jo‘natuvchi yoki axborot vositalari tomonidan yuborilgan bo‘lsagina jo‘natilgan deb hisoblanadi.
Elektron hujjat elektron hujjat tizimining tegishli ishtirokchisiga kelib tushgan paytidan boshlab, qabul qilingan deb hisoblanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
13. Tizim ishtirokchilari EHAdan foydalanish yo‘li bilan ular tomonidan qimmatli qog‘ozlarning birja va uyushgan birjadan tashqari savdolariga xizmat ko‘rsatilayotganida, qimmatli qog‘ozlar bilan bo‘ladigan operatsiyalarni amalga oshirishning tarkibi va muddatlari tartibini o‘rnatadi.
(13-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat raqobat qo‘mitasi huzuridagi Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi bosh direktorining 2014-yil 21-avgustdagi 2014-24-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1855-1, 28.08.2014-y.) tahririda — O‘R QHT, 2014-y., 35-son, 450-modda)
14. Qimmatli qog‘ozlar bozorida foydalanilayotgan texnologiyalarni birxillashtirish va standartlashtirish maqsadida Tizim ishtirokchilarining fond bozoridagi AKTlari har bir Tizim ishtirokchisi tomonidan foydalaniladigan axborotlarning Tizim ishtirokchisi tomonidan olingan ma’lumot va elektron hujjatlarni to‘g‘ri qabul qilish va qayta ishlash maqsadida ma’lumotlarning va elektron hujjatlarning belgilangan shakllariga konvertatsiya qilinishini ta’minlab berishi lozim.
15. Tizimdagi elektron hujjatning shakli qonunchilikda belgilangan yoki Tizim ishtirokchilari o‘rtasida kelishilgan holda yagona, standartlashgan va barcha Tizim ishtirokchilari uchun umumiy bo‘ladi.
Oldingi tahrirga qarang.
16. Tizim ishtirokchilari qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshirish uchun Tizim ishtirokchilari o‘rtasida kelishilgan holda ma’lumotlar shakliga konvertatsiya qilinadigan, axborotlarni o‘zida qamrab olgan elektron hujjatlar bilan almashadilar.
(16-band O‘zbekiston Respublikasi Davlat raqobat qo‘mitasi huzuridagi Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi bosh direktorining 2014-yil 21-avgustdagi 2014-24-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1855-1, 28.08.2014-y.) tahririda — O‘R QHT, 2014-y., 35-son, 450-modda)
17. Olingan axborotlarning Tizim ishtirokchilariga qabul qilishga imkon beruvchi ma’lumotlar shakllari qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalarni amalga oshirish uchun minimal zarur axborotni o‘zida mujassamlashtiradi.
18. Qimmatli qog‘ozlarning davlat Markaziy depozitariysi ma’lumotlar shakllarini bepul ishlab chiqishni tashkil etadi.
Oldingi tahrirga qarang.
qonunchilik hujjatlari va mazkur Nizomda belgilangan tartib va hollarda elektron hujjatlarni jo‘natish va qabul qilish;
(19-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
axborot xavfsizligi va Tizimdan foydalanishning ichki qoidalarini ishlab chiqish va tasdiqlash (faqat Tizim ishtirokchisi yuridik shaxs bo‘lgan holda);
Oldingi tahrirga qarang.
elektron hujjatlarni tuzishni va jo‘natishni qonunchilik hujjatlari hamda ushbu Nizom talablariga muvofiq ravishda qat’iy ta’minlash;
(20-bandning to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
mustaqil ravishda ERI sertifikatini olish, shuningdek, fond bozorida AKTlarining EHAdan foydalaniladigan zarur ish holatini qo‘llab-quvvatlash;
elektron hujjatlarda ko‘rsatilgan buyurtma va/yoki topshiriqlarni fond bozorining texnologik jarayonlariga muvofiq, qonunchilik talablarini inobatga olgan holda qabul qilish/jo‘natish, topshirish/ijro etish;
21. Ro‘yxatga olish Markazi tomonidan ERI ochiq kaliti sertifikatining amal qilishini to‘xtatganida yoki bekor qilganida, tizim ishtirokchisi bu haqda uni kechiktirmagan holda, tegishli tizim ishtirokchilariga xabar beradi.
22. Elektron hujjatlar qonunchilikda belgilangan tartibda Tizim ishtirokchilari tomonidan saqlanadi.
23. ERIdan foydalanish vakolatiga ega bo‘lmagan va undan shaxsiy yoxud uchinchi shaxs manfaatlari yo‘lida foydalangan Tizim ishtirokchisi va ishtirokchi tashkilot xodimlari qonunchilikka muvofiq javobgarlikka tortiladilar.
24. Tizim ishtirokchisi uning o‘zi tomonidan Tizimda istalgan harakatlarni amalga oshirishga vakolat bergan shaxsning uning nomidan bajargan barcha harakatlariga javobgardir.
25. Tizim ishtirokchilari telekommunikatsiya xizmatlaridan foydalanganda elektron hujjatlarni jo‘natish/qabul qilishda operator va/yoki provayder aybi bilan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan vaqtinchalik kech qolishlarga javobgar emaslar.
26. EHA to‘g‘risidagi qonunlar va ushbu Nizomga xilof ish tutgan shaxslar belgilangan tartibda javobgarlikka tortiladilar.
Oldingi tahrirga qarang.
27. Tizim ishtirokchilari o‘rtasidagi nizolar qonunchilik hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.
(27-band O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2021-yil 30-noyabrdagi 20-mh-sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 3338, 30.11.2021-y.) tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 30.11.2021-y., 10/21/3338/1117-son)
28. Ushbu Nizom O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi va O‘zbekiston Respublikasi monopoliyadan chiqarish, raqobat va tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash davlat qo‘mitasi bilan kelishilgan.