Ҳужжат кучини йўқотган " " 19.12.2003
|
LexUZ шарҳи
Мазкур қарор Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2003 йил 19 декабрдаги 17-сонли «Гумон қилинувчи ва айбланувчини ҳимоя ҳуқуқи билан таъминлашга оид қонунларни қўллаш бўйича суд амалиёти тўғрисида»ги қарорига асосан ўз кучини йўқотган.
Ўзбекистон Республикаси Жиноят-процессуал кодексининг 24-моддасига мувофиқ суриштирув олиб борувчи, терговчи, прокурор, суд гумонланувчига, айбланувчига, судланувчига қонунда белгиланган восита ва усуллар билан ҳимояланишлари учун имконият яратиб беришга мажбурдирлар.
Судлар Жиноят-процессуал кодексининг 25-моддаси талабларига биноан тарафларнинг ўзаро тортишуви тамойилига сўзсиз риоя қилинишини таъминлашга мажбурдирлар.
3. Жиноят-процессуал кодексининг 487-моддасининг мазмунига кўра суднинг ишни ҳар тарафлама текшириб кўришига халақит берган, ҳамда қонуний ва асослантирилган ҳукм чиқаришига таъсир этган ва таъсир этиши мумкин бўлган ҳимоя ҳуқуқининг бузилишини суд қарорининг бекор бўлишига асос бўладиган ҳимоя ҳуқуқини жиддий бузиш деб тушунмоқ лозим.
Жиноят-процессуал кодексининг 51-моддасига мувофиқ ҳимоячининг иштирок этиши мажбурий ҳисобланган ҳолларда ҳимоячининг суд мажлисида, суриштирув ва дастлабки тергов вақтида иштирок этмаслиги ҳам жиноят-процессуал қонунни жиддий бузиш ҳисобланади.
(3-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
4. Гумонланувчининг, айбланувчининг ҳимоячи олиш ҳуқуқини, аниқ нимада гумонланаётганлигини ёки айбланаётганлигини, судланганнинг эса — у қандай жиноий ҳаракатни содир этганликда айбли деб топилганлигини билиши лозимлигини кафолатловчи ЖПК нинг 46, 48-моддалари талабларига риоя этиш зарурлигига эътибор қаратилсин. Шунинг учун жиноят ишда айбланувчи тариқасида иштирок этишга жалб қилиш тўғрисидаги қарорда, айблаш фикрида ва ҳукмда ЖПКнинг 361, 379, 467-моддаларида назарда тутилган ҳолатлар аниқ баён этилган бўлиши лозим.
(4-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
5. Жиноят-процессуал кодексининг 53-моддасига мувофиқ ҳимоячининг ишда иштирок этишига йўл қўйилган вақтдан бошлаб, у гумонланувчини ёки айбланувчини сўроқ қилишда, шунингдек улар иштирокида амалга ошириладиган бошқа тергов ҳаракатларида иштирок этишга ҳақли.
(5-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
6. Жиноят-процессуал кодексининг 51-моддасига мувофиқ «ўзининг жисмоний камчиликлари ёки руҳий касалликлари сабабли ҳимоя ҳуқуқини амалга оширишда қийналадиган шахслар» деганда, хусусан, ақли расо деб топилган бўлсаларда, аммо руҳий фаолиятлари доимий ёки вақтинча бузилган, нутқида, кўришида, эшитишида жиддий камчиликлари бўлган ёки бошқа оғир хасталик билан касалланган шахсларни тушуниш лозимлиги уқдирилсин.
(7-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(8-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
10. Жиноят-процессуал кодексининг 52-моддасига мувофиқ гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи иш юритилаётган исталган вақтда ҳимоячидан воз кечишга ҳақлидир. Бундай воз кечишга фақат гумон қилинувчининг, айбланувчининг ёки судланувчининг ташаббуси билан ва фақат ҳимоячининг ишда қатнашишига уни таклиф этиш орқали таъминланадиган реал имкониятлар мавжуд бўлгандагина йўл қўйилади.
(10-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(10-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(10-банднинг учинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(11-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(12-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
Жиноят-процессуал кодексининг 79-моддасида ҳимоячининг ишда иштирок этишини истисно этувчи бошқа ҳолатлар ҳам назарда тутилган.
(12-банднинг тўртинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(12-банднинг бешинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(13-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
14. Жиноят-процессуал кодексининг 53-моддасига мувофиқ, қамоқда сақланаётган гумон қилинувчи, айбланувчи ва судланувчи жиноят судлов ишларини юргизишнинг барча босқичларида сони ва муддати чекланмаган ҳолда ҳимоячи билан ҳоли учрашиш ҳуқуқига эга.
(14-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
Ҳимоячининг судлов иши олиб борилаётган тилни билмаслиги уни ишда иштирок этишдан четлатиш учун асос бўла олмайди. Бундай ҳолларда суриштирувчи, терговчи ва суд ЖПК нинг 20-моддасига мувофиқ, процессда таржимоннинг иштирок этишини таъминлаш чораларини кўради.
(15-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
16. Жиноят-процессуал кодексининг 449-моддасига кўра ҳимоячи билан таъминланган ёки таъминланмаганидан қатъи назар, судланувчи ҳам тарафлар музокарасида иштирок этади.
(16-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(17-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(19-банднинг биринчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
(19-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
20. Жиноят-процессуал кодексининг 20, 473-моддаларига мувофиқ ҳукмни эълон қилиш ва уни судланганга, оқланганга топшириш уларни она тилида ёки улар тушунадиган бошқа тилда амалга оширилади.
(20-банднинг иккинчи хатбошиси Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
21. Биринчи босқич суди берилган шикоятлар ва протестлар тўғрисида судланганларни, оқланганларни, ҳимоячиларни ва ЖПК нинг 4972-моддасига кўрсатилган бошқа шахсларни хабардор қилиши ва уларнинг протест ёки шикоят устидан эътироз бериш ҳуқуқини тушунтириши шарт.
(21-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
22. Жиноят-процессуал кодексининг 4972-моддасига кўра ҳукм чиқарган суд ишни апелляция босқичи судида кўриш куни тўғрисида шу модданинг биринчи қисмида кўрсатилган шахсларни хабардор қилиши шарт. Ушбу талабга риоя этмаслик ишни кўришни бошқа кунга қолдиришга олиб келади.
(22-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
23. Жиноят-процессуал кодекси 479-моддасининг 4-қисмига асосан процесс иштирокчилари ишни апелляция тартибида кўришда иштирок этишга ҳақлидирлар. Бу масала суд томонидан ишни апелляция тартибида кўришга тайёрлаш босқичида ҳал этилади.
(23-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
24. Суд ҳукмни ижро қилиш билан боғлиқ масалаларни ЖПК нинг 532, 542-моддалари тартибига кўра ҳал қилишда ҳимоячининг ишда иштирок этишига, агар судланган, унинг қариндошлари ёки бошқа манфаатдор шахслар бу ҳақда илтимос қилаётган бўлсалар, йўл қўйиши мумкин.
(24-банд Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2002 йил 14 июндаги 10-сонли қарори таҳририда)
25. Жиноят-процессуал кодексининг 50-моддасига мувофиқ ҳуқуқий ёрдам кўрсатилганлик учун ҳақ тўлашдан фақат ҳақ тўлаш имкониятига эга бўлмаган меҳнат қобилиятини йўқотган шахслар озод қилинишлари мумкин.
26. Жиноят-процессуал кодексининг 476 ва 496-моддаларига мувофиқ судлар жиноят процессининг барча босқичларида йўл қўйилган ҳимоя ҳуқуқини бузиш ҳолларига муносабатларини билдиришлари лозим.