LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining 2020-yil 23-martdagi 185-IV-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining Odob komissiyasini tuzish to‘g‘risida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatlarining deputatlik odobi qoidalari tasdiqlansin (ilova qilinadi).
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining 2015-yil 30-apreldagi 122-III-sonli qaroriga
ILOVA
ILOVA
1. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatlarining deputatlik odobi qoidalari (bundan buyon matnda qoidalar deb yuritiladi) “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatining va Senati a’zosining maqomi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga, umumiy qabul qilingan odob normalariga muvofiq ishlab chiqilgan va O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi deputati (bundan buyon matnda deputat deb yuritiladi) uchun uning o‘z deputatlik vakolatlarini amalga oshirish chog‘ida majburiy bo‘lgan xulq-atvorning ma’naviy va axloqiy prinsiplarini, shuningdek xulq-atvor qoidalarini belgilaydi.
2. Ushbu Qoidalar deputatning O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi hamda O‘zbekiston Respublikasi qonunlari bilan kafolatlangan huquq va erkinliklarini cheklamaydi.
3. Deputat o‘z deputatlik vakolatlarini amalga oshirishi chog‘ida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy Qonuniga, “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi deputatining va Senati a’zosining maqomi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga, boshqa qonunlarga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining Reglamentiga, shuningdek ushbu Qoidalarga amal qiladi.
4. Deputat o‘z faoliyatida jamiyatda umumiy qabul qilingan axloq-odob prinsiplariga qat’iy rioya etishi, fuqarolarning, mansabdor shaxslarning huquqlari, sha’ni, qadr-qimmatini yoki ishchanlik obro‘sini hurmat qilishi, shuningdek deputat nomiga dog‘ tushiradigan va O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi (bundan buyon matnda Qonunchilik palatasi deb yuritiladi) nufuziga, umuman davlat manfaatlariga putur yetkazadigan xatti-harakatlardan o‘zini tiyishi lozim.
5. Deputat o‘z vazifalarini vijdonan va halol bajarishi, o‘z malakasini yuqori darajada tutib turishi, o‘zining nazariy bilimlari va amaliy ko‘nikmalarini takomillashtirib borishi kerak.
6. Deputat o‘z vakolatlari davrida ilmiy va pedagogik faoliyatdan tashqari boshqa haq to‘lanadigan faoliyat turlari bilan shug‘ullanishi mumkin emas.
Deputatning ilmiy va pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanishi deputatning asosiy kasbiy vazifalarini bajarishga zarar yetkazmasligi kerak.
8. Deputat Qonunchilik palatasining, siyosiy partiyalar fraksiyalarining (bundan buyon matnda fraksiyalar deb yuritiladi), O‘zbekiston ekologik harakati deputatlar guruhining (bundan buyon matnda deputatlar guruhi deb yuritiladi), o‘zi tarkibiga saylangan qo‘mitalar va komissiyalarning majlislarida ishtirok etishi shart. Majlisda ishtirok etish imkoniyati bo‘lmagan taqdirda, deputat bu haqda tegishincha Qonunchilik palatasi Spikeriga, fraksiya, deputatlar guruhi, qo‘mita va komissiya rahbariga oldindan xabar qilishi shart.
9. Qonunchilik palatasining, fraksiyaning, deputatlar guruhining, qo‘mitaning, komissiyaning majlisida deputat:
o‘z nutqida deputatlarning yoki boshqa shaxslarning sha’ni va qadr-qimmatiga putur yetkazadigan qo‘pol, haqoratomuz ibora va so‘zlarni qo‘llamasligi, shuningdek majlislarni o‘tkazishga xalaqit beradigan harakatlarga yo‘l qo‘ymasligi — notiqlarning so‘zini bo‘lmasligi, Qonunchilik palatasi to‘g‘risidagi qonunlarda nazarda tutilgan tartibga xilof ravishda o‘z fikrini bayon qilishga urinmasligi, o‘tirgan joyidan baqirmasligi, muhokama etilayotgan masala yuzasidan notiqlarning o‘z nuqtai nazarini erkin bayon etishiga boshqa to‘siqlar vujudga keltirmasligi, turli uzrsiz sabablarga ko‘ra majlislar zalidan namoyishkorona chiqib ketmasligi, kun tartibidagi mavzudan chiqib so‘zlamasligi;
so‘zga chiqishlar, parlament faoliyatining boshqa shakllarini amalga oshirish chog‘ida bila turib yolg‘on va noto‘g‘ri axborotdan foydalanmasligi kerak.
Qonunchilik palatasining, fraksiyalarning, deputatlar guruhining, qo‘mitalarning va komissiyalarning majlislarida deputat O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Reglamentining va ushbu Qoidalarning talablarini buzadigan boshqa xatti-harakatlarni ham sodir etmasligi kerak.
10. Deputat ushbu Qoidalarning 9-bandida ko‘rsatilgan xatti-harakatlarni sodir etgan taqdirda, majlisda raislik qiluvchi:
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining Odob komissiyasidan (bundan buyon matnda Komissiya deb yuritiladi) tegishli deputatning xatti-harakatiga baho berishni so‘rashga haqli.
11. Deputat ovoz berish kartochkasining lozim darajada saqlanishi va foydalanilishini ta’minlashi shart. Ovoz berishni boshqa deputat yoki o‘zga shaxs zimmasiga yuklashga yo‘l qo‘yilmaydi.
12. Deputatlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar siyosiy mansubligi, ijtimoiy maqomidan qat’i nazar teng huquqlilik, bir-birini o‘zaro hurmat qilish asosida yo‘lga qo‘yiladi.
13. Deputatlar tanqidga sabr-toqat bilan yondashishi, o‘ziga nisbatan bildirilgan tanqidiy fikrlarga qo‘pollik bilan munosabat bildirishga yo‘l qo‘ymasligi kerak.
14. Deputatlar o‘z ishini masalalarni erkin jamoaviy muhokama qilish, fikrlar xilma-xilligini hurmat qilish prinsiplari asosida olib borishi, nizolarga yo‘l qo‘ymasligi, kelishmovchiliklarni bahslar va ochiq fikrlar almashish orqali bartaraf etish yo‘llarini birgalikda izlashi kerak.
15. Deputat o‘z okrugidagi saylovchilar bilan doimiy aloqada bo‘lib turadi. Deputatning saylovchilar bilan o‘zaro munosabatlari o‘zaro hurmat qilish, saylovchilar tomonidan ko‘tariladigan muammolar va masalalarga deputatning e’tibor bilan munosabatda bo‘lishiga asoslanadi.
o‘z saylovchilarining huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta’minlash chora-tadbirlarini ko‘radi;
saylovchilardan tushgan takliflar, arizalar, shikoyatlarni ko‘rib chiqadi, ularda ko‘rsatilgan masalalarning to‘g‘ri va o‘z vaqtida hal etilishiga o‘z vakolatlari doirasida ko‘maklashadi;
17. Deputat saylovchilar bilan ishlashga vijdonan va halol yondashishi shart. Deputatning xulq-atvori saylovchilarning parlament vakillariga va umuman davlat hokimiyatiga bo‘lgan ishonchini mustahkamlashga yordam berishi kerak. Saylovchilar bilan shaxsan muloqot qilganda deputat kasbiy layoqatlilik, halollik va adolatlilik timsoli bo‘lishga harakat qilishi lozim.
18. Deputat o‘z ishi haqida saylovchilarni belgilangan tartibda vaqti-vaqti bilan, shu jumladan ommaviy axborot vositalaridan foydalangan holda xabardor qiladi. Deputat tomonidan saylovchilarga taqdim etiladigan axborot to‘liq, to‘g‘ri va xolisona bo‘lishi kerak.
19. Deputat ommaviy axborot vositalarida, matbuot konferensiyalarida, boshqa jamoat tadbirlaridagi chiqishlarida, omma oldidagi bayonotlarida davlat organlari va boshqa organlarning, tashkilotlarning, mansabdor shaxslarning va fuqarolarning faoliyatini sharhlaganda o‘z nutqida ularning sha’ni va qadr-qimmatiga putur yetkazadigan qo‘pol, haqoratomuz ibora va so‘zlarni qo‘llashga, asossiz ayblovlarga yo‘l qo‘yishga, bila turib yolg‘on va noto‘g‘ri axborotdan foydalanishga, qonunga xilof xatti-harakatlarga da’vat etishga haqli emas.
20. Agar deputatning omma oldidagi bayonotlarida fuqarolarning sha’ni hamda qadr-qimmatini kamsitadigan fikrlar mavjud bo‘lsa, deputat o‘z fikrlarining yanglishligi yoki noto‘g‘riligini oshkora tan olishi hamda sha’ni, qadr-qimmatiga va ishchanlik obro‘siga daxl qilingan fuqarodan, agar qonun hujjatlarida boshqa oqibatlar nazarda tutilmagan bo‘lsa, kechirim so‘rashi shart.
21. Deputat boshqa deputatlarning kasbiy va shaxsiy jihatlarini oshkora shubha ostiga qo‘ymasligi, tanqid qilmasligi lozim.
22. Deputat o‘ziga rasman vakolat berilgan hollardagina Qonunchilik palatasi nomidan so‘zlashi mumkin.
23. Deputat rasmiy delegatsiyalar tarkibida chet davlatlarda bo‘lgan paytida xizmat safarining maqsad va vazifalarini ro‘yobga chiqarishga, Qonunchilik palatasining nufuzi va umuman davlat manfaatlarini himoya qilishga ko‘maklashishi, o‘zi borgan mamlakatning qonun hujjatlariga hamda rasmiy va norasmiy tadbirlarni o‘tkazish chog‘ida umumiy qabul qilingan odob normalariga rioya etishi kerak.
24. Deputatning o‘z maqomidan fuqarolar, jamiyat va davlatning qonuniy manfaatlariga zarar yetkazadigan tarzda foydalanishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
25. Deputat o‘z maqomidan o‘zi uchun, shuningdek o‘zining qarindoshlari va o‘ziga yaqin boshqa shaxslar uchun manfaat, xizmatlar, tijoratga oid yoki boshqa naf olish maqsadida, shaxsiy masalalar bo‘yicha turli davlat organlariga va fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlariga, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga murojaat qilishda foydalanmasligi, kasbga oid faoliyatni bajarganligiga bog‘liq haq olmasligi lozim.
26. Deputat deputatlik blankalaridan faqat deputatlik vakolatlarini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan rasmiy so‘rovlar va boshqa hujjatlar uchun foydalanishi shart.
27. Deputat deputatlik vakolatlarini amalga oshirishi munosabati bilan o‘ziga ma’lum bo‘lib qolgan ma’lumotlarni, agar ushbu ma’lumotlar:
Qonunchilik palatasi, fraksiya, deputatlar guruhi, qo‘mita va komissiyaning yopiq majlislarida ko‘rib chiqilgan masalalarga taalluqli bo‘lsa;
deputatning daxlsizligini cheklashga yoki deputat tomonidan ushbu Qoidalarning buzilganligi bilan bog‘liq bo‘lsa;
saylovchining yoki boshqa shaxsning shaxsiy hayotiga oid siri bo‘lsa va deputatga ularni oshkor etmaslik sharti bilan ishonib ma’lum qilingan bo‘lsa, oshkor etmasligi lozim.
28. Deputat davlat organlari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, korxonalar, muassasalar va tashkilotlar, mansabdor shaxslar tomonidan o‘ziga taqdim etilgan rasmiy xizmatga oid ma’lumotdan shaxsiy naf ko‘rish uchun foydalanishga haqli emas.
29. Deputat xizmatdan tashqari vaqtda deputatning yuksak nomiga dog‘ tushiradigan, o‘zining sha’ni, qadr-qimmati va kasbiy obro‘siga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining nufuziga va umuman davlat manfaatlariga putur yetkazadigan xatti-harakatlardan tiyilishi shart.
Shaxsiy o‘zaro munosabatlarda deputat o‘zini kamtar, halol, xushmuomala tutishi va hech kimga nisbatan qo‘pol munosabatda bo‘lmasligi lozim.
Deputat kiyinishi uslubining sipoligi va kamtaronaligi bilan ajralib turishiga harakat qilishi shart. Deputat ayniqsa deputatlik vakolatlarini amalga oshirish chog‘ida ortiqcha g‘ashga tegadigan kiyim-bosh kiymasligi, bezaklar va boshqa aksessuarlar taqmasligi kerak.
31. Ushbu Qoidalar buzilgan taqdirda deputatning xulq-atvori to‘g‘risidagi masala Komissiya tomonidan ko‘rib chiqilishi yoki Qonunchilik palatasi ko‘rib chiqishi uchun kiritilishi mumkin.
Komissiya ushbu Qoidalarni buzgan deputatga nisbatan quyidagi ta’sir ko‘rsatish choralarini qo‘llashga haqli:
deputatga ushbu Qoidalarni buzishga yo‘l qo‘yilmasligini ko‘rsatib o‘tgan holda ogohlantirish berish;
Komissiya deputat tomonidan ushbu Qoidalarning buzilishiga yo‘l qo‘yilganligi faktini Qonunchilik palatasi majlisida o‘qib eshittirishi mumkin.
32. Qonunda nazarda tutilgan alohida hollarda deputatning vakolatlari Qonunchilik palatasining qarori bilan muddatidan ilgari tugatilishi mumkin. Bunday masalani ko‘rib chiqish uchun deputatning yuksak nomiga dog‘ tushiradigan xulq-atvor asos bo‘lishi mumkin.
33. Deputat tomonidan umumiy qabul qilingan odob normalarini, deputatlik odobini qo‘pol tarzda buzadigan, deputatning yuksak nomiga dog‘ tushiradigan va davlat hokimiyati vakillik organlarining obro‘siga putur yetkazadigan xatti-harakatlar, nojo‘ya ishlar sodir etilgan taqdirda, u qonunda belgilangan tartibda chaqirib olinishi mumkin.