Олдинги таҳрирга қаранг.
Мазкур санитария қоидалари, нормалари ва гигиена нормативлари (кейинги ўринларда — санитария қоидалари) Ўзбекистон Республикасининг «Аҳолининг санитария-эпидемиологик осойишталиги тўғрисида»ги Қонуни, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 10 ноябрдаги ПҚ-4887-сон «Аҳолининг соғлом овқатланишини таъминлаш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги, 2021 йил 25 майдаги ПҚ-5124-сон «Соғлиқни сақлаш соҳасини комплекс ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги ҳамда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 25 июлдаги 626-сон «Давлат мактабгача таълим ташкилотларида соғлом овқатлантириш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорларига мувофиқ мактабгача таълим ташкилотларида тарбияланаётган болаларнинг хавфсиз ва соғлом овқатланишини ташкил этиш, юқумли ва юқумли бўлмаган касалликлар профилактикаси ҳамда овқатдан заҳарланишларнинг олдини олиш чораларини белгилайди.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
6. Таомни тўғри тайёрлаш ва тайёр таомни ҳажми нормага мувофиқ чиқиши учун мазкур санитария қоидаларининг 5-иловасига мувофиқ озиқ-овқат маҳсулотларининг дастлабки ва иссиқлик ишловини беришда оғирлик йўқотиш миқдори жадвалидан фойдаланилиши мумкин.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Тухумлар хом гўшт учун совутгичларда алоҳида токчаларда полимер идишларда 14 кундан ортиқ бўлмаган муддатда сақланади, қишда улар қуруқ салқин омборхоналарда махсус тагликлардаги қутиларда ёки кассеталарда, алоҳида токчаларда, расталарда +20°С дан ортиқ бўлмаган ҳароратда сақланади. Тухумлар фақат ишлатишдан олдин тозалаб ювилади. Тухумларга ишлов бериш махсус жойда, белгиланган ванналар ва (ёки) идишлар ёрдамида амалга оширилади. Тухумлар тўлиқ эритмага ботирилади, бунда махсус контейнерлардан фойдаланиш мумкин. Бунда 1-2 фоизли илиқ сода эритмасига солинади, рухсат этилган зарарсизлантируви воситалар эритмасида зарарсизлантирилади (ишлаб чиқарувчининг йўриқномаларига мувофиқ), камида 5 дақиқа давомида оқар сувда чайилади ва белгиланган тоза идишларга терилади. Тухумни ювиш ва зарарсизлантиришда бошқа воситалардан фойдаланилганда унинг қўлланмасига амал қилган ҳолда ишлатилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
73. Ҳамшира тайёрланган таомларнинг органолептик хусусиятларини мазкур санитария қоидаларининг 10-иловасига мувофиқ ўрганиб, таомнинг таъми, сифати талаб даражасида эканлиги тўғрисида мазкур санитария қоидаларининг 8-иловасига мувофиқ тўлдириладиган таомларни сифатини назорат журналига қайд қилганидан сўнг тарқатишга рухсат берилади. Таомнома тақсимотида кўрсатилган 1 порциянинг ҳажми ва оғирлиги таомномада белгиланган миқдорга мувофиқ бўлиши лозим. Таомлар тайёрланишининг технологик жараёни бузилганда, шунингдек, таомлар сифатсиз тайёрланганда, унинг сабаби юзасидан қайд этилиб, аниқланган камчиликлар бартараф этилганидан кейин тарқатишга рухсат берилади.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.

Т/р

Маҳсулотларнинг тури

9 — 10,5 соат

12 — 24 соат

Кунлик нормаси, гр

оқсиллар

ёғлар

углеводлар

ккал

кунлик нормаси, гр

оқсиллар

ёғлар

углеводлар

ккал

1.

Витамин ва минераллар билан бойитилган олий ва 1-навли унидан нон маҳсулотлари

90

6,93

2,7

44,82

231,30

110

8,47

3,3

54,78

282,70

2.

Олий ва 1-навли ун

25

2,65

0,33

16,93

81,29

30

3,18

0,39

20,31

97,47

3.

Крахмал

3

0,003

0

2,39

9,57

3

0,003

0

2,39

9,57

4.

Ёрмалар, дуккакли дон маҳсулотлари, макарон маҳсулотлари, шу жумладан, мош-3 гр

35/3

4,83

0,84

21

110,88

45/3

6,21

1,08

27

142,56

5.

Шакар

20

0

0

19,96

79,84

25

0

0

24,95

99,80

6.

Қандолат маҳсулотлари (повидло, джем, мураббо)

10

0,03

0

6,81

27,36

10

0,03

0

6,81

27,36

7.

Сариёғ (табиий, сигир сутдан олинган )

15

0,08

12,38

0,12

112,22

20

0,1

16,5

0,16

149,54

8.

Ўсимлик мойи

7

0

6,99

0

62,91

8

0

7,99

0

71,91

9.

Табиий сигир сути (ёғлилик даражаси 2,5 —

3,2%)

180

5,04

5,76

8,46

105,84

200

5,6

6,4

9,4

117,60

10.

Қатиқ, кефир.

100

2,8

3,2

4,1

56,40

100/150**

2,8

3,2

4,1

56,40

11.

Сметана (ёғлилик даражаси 15%)

5

0,12

1,5

0,16

14,62

5

0,12

1,5

0,16

14,62

12.

Творог (ёғлилик даражаси 2,5%, 5,0%)

20

3,34

1,8

0,4

31,16

20

3,34

1,8

0,4

31,16

13.

Пишлоқ (шу жумладан қаттиқ турдаги)

8

2

2

0

26,00

10

2,5

2,5

0

32,50

14.

I категорияли мол, қўй, парранда, қуён гўшти

60/45*

11,16

9,6

0

131,04

80/60*

14,88

12,8

0

174,72

15.

Балиқ (тозаланган, бошсиз,музлатилган)

20

3,64

0,18

0

16,18

20

3,64

0,18

0

16,18

16.

Тухум (дона)

0,5

6,35

5,75

0,35

78,55

0,5

6,35

5,75

0,35

78,55

17.

Картошка

100

2

0,4

17,3

80,80

120

2,4

0,48

20,76

96,96

18.

Сабзавотлар(шу жумладан помидор пастаси 3 — 5 гр)

150

1,95

0,15

9

45,15

180

2,34

0,18

10,8

54,18

19.

Мевалар, резаворлар, шарбатлар.

130

1,404

0,52

17,16

78,94

150/200**

1,62

0,6

19,8

91,08

20.

Қуруқ мевалар (туршак, майиз, олхўри, олма, наматак, ёнғоқ)

10

0,18

0

5,5

22,72

10

0,18

0

5,5

22,72

21.

Чой

0,3

0,06

0

0,02

0,32

0,3

0,06

0

0,02

0,32

22.

Какао

2

0,48

0,35

0,558

7,30

2

0,48

0,35

0,56

7,31

23.

Йодланган ош тузи,табиий таъм ростловчилар (зира, кашнич дон)

4

0

0

0

0,00

5

0

0

0

0,00

24.

Хамиртуруш, разрыхлитель-(пишириқ кукуни), улучшитель-(хамирни яхшилайдиган восита), пишевая сода-(ош содаси)

1

0,12

0,004

0,08

0,84

1

0,12

0,004

0,08

0,84

ЖАМИ:

1005,80

55,17

54,45

175,12

1411,23

1169,80

64,42

65,00

208,33

1676,05

Олдинги таҳрирга қаранг.

Т/р

Маҳсулотларнинг тури

4 соат

9 — 10,5 соат

12 — 24 соат

кунлик нормаси, г.

оқсил

ёғ

углевод

ккал

кунлик нормаси, г.

оқсил

ёғ

углевод

ккал

кунлик нормаси, г.

оқсил

ёғ

углевод

ккал

1.

Витамин ва минераллар билан бойитилган олий ва 1-навли унидан нон маҳсулотлари

50

3,85

1,5

24,9

128,50

100

7,7

3

49,8

257,00

120

9,24

3,6

59,76

308,40

2.

Олий ва 1-навли ун

30

3,18

0,39

20,31

97,47

30

3,18

0,39

20,31

97,47

3.

Крахмал

3

0,003

0

2,39

9,57

3

0,003

0

2,39

9,57

4.

Ёрмалар, дуккакли дон маҳсулотлари, макарон маҳсулотлари, шу жумладан, мош -3 гр

45/3

6,21

1,08

27

142,56

50/3

6,9

1,2

30

158,40

5.

Шакар

5

0

0

4,99

19,96

25

0

0

24,95

99,80

25

0

0

24,95

99,80

6.

Қандолат маҳсулотлари (повидло, джем, мураббо)

10

0,03

0

6,81

27,36

10

0,03

0

6,81

27,36

7.

Сариёғ (табиий, сигир сутдан олинган )

10

0,05

8,25

0,08

74,77

20

0,1

16,5

0,16

149,54

25

0,13

20,63

0,2

186,99

8.

Ўсимлик мойи

8

0

7,99

0

71,91

10

0

9,99

0

89,91

9.

Табиий сигир сути (ёғлилик даражаси 2,5 — 3,2%)

100

2,8

3,2

4,7

58,80

200

5,6

6,4

9,4

117,60

250

7

8

11,75

147,00

10.

Қатиқ, кефир.

100

2,8

3,2

4,1

56,40

100

2,8

3,2

4,1

56,40

150/200**

4,2

4,8

6,15

84,60

11.

Сметана (ёғлилик даражаси 15%)

5

0,12

1,5

0,16

14,62

5

0,12

1,5

0,16

14,62

12.

Творог (ёғлилик даражаси 2,5%, 5,0%)

20

3,34

1,8

0,4

31,16

20

3,34

1,8

0,4

31,16

13.

Пишлоқ (шу жумладан қаттиқ турдаги)

5

1,25

1,25

0

16,25

10

2,5

2,5

0

32,50

10

2,5

2,5

0

32,50

14.

I категорияли мол, қўй, парранда, қуён гўшти

80/60*

14,88

12,8

0

174,72

90/65*

16,74

14,4

0

196,56

15.

Балиқ (тозаланган, бошсиз,музлатилган)

20

3,64

0,18

0

16,18

25

4,55

0,23

0

20,27

16.

Тухум (дона)

0,5

6,35

5,75

0,35

78,55

0,5

6,35

5,75

0,35

78,55

17.

Картошка

120

2,4

0,48

20,76

96,96

150

3

0,6

25,95

121,20

18.

Сабзавотлар (шу жумладан помидор пастаси 3 — 5 гр)

180

2,34

0,18

10,8

54,18

220

2,86

0,22

13,2

66,22

19.

Мевалар, резаворлар, шарбатлар.

100

1,08

0,4

13,2

60,72

150

1,62

0,6

19,8

91,08

150/200**

1,62

0,6

19,8

91,08

20.

Қуруқ мевалар (туршак, майиз, олхўри, олма, наматак, ёнғоқ)

10

0,18

0

5,5

22,72

10

0,18

0

5,5

22,72

21.

Чой

0,3

0,06

0

0,02

0,32

0,3

0,06

0

0,02

0,32

0,3

0,06

0

0,02

0,32

22.

Какао

1

0,24

0,18

0,28

3,70

2

0,48

0,35

0,55

7,27

2

0,48

0,35

0,55

7,27

23.

Йодланган ош тузи,табиий таъм ростловчилар (зира, кашнич дон)

5

5

24.

Хамиртуруш, разрыхлитель-(пишириқ кукуни), улучшитель-(хамирни яхшилайдиган восита), пишевая сода-(ош содаси)

1

0,12

0,004

0,08

0,84

1

0,12

0,004

0,08

0,84

ЖАМИ:

371,3

12,13

17,98

52,27

419,42

1159,8

63,65

64,70

203,34

1650,31

1376,80

72,60

76,56

228,33

1892,81

Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.

Маҳсулотлар

Хом ашёга ишлов беришдаги йўқотилиш, %

Тайёрлаш усули

Термик ишлов беришдаги йўқотилиш, %

1

2

3

4

Гўшт ва гўшт маҳсулотлари

1 категорияли мол гўшти

26,4*

Қайнатиш

38

Тоблаб пиширилган котлет (биточка, щницель)

12

Қовуриш шкафида пиширилган котлет (биточка, щницель)

19

Қайлали фрикаделка

15

1 категорияли қўй гўшти

28,5*

Қайнатиш

36

Тоблаб пиширилган котлет (биточка, щницель)

12

Қовуриш шкафида пиширилган котлет (биточка, щницель)

19

Қайлали фрикаделка

15

Қайнатилган гўштли фрикаделка

15

1 категорияли, тозаланган товуқ гўшти

11,1*

Қайнатиш

30

Қовуриш шкафида пиширилган котлет (биточка, щницель)

21

Парранда рагуси

21

Қайлали фрикаделка

15

1 категорияли қуён гўшти

25*

Қуён гўштидан котлет ва биточка

21

Балиқ

Минтай, сазан, толстолобик, судак тозаланган , бошсиз,музлатилган

5 — 7

Қовуриш шкафида пиширилган котлет (биточка, щницель)

13

Тефтел димланган

15

Фрикаделка димланган

15

Қовуриш шкафида пиширилган котлет (биточка, щницель)

13

Қовуриш шкафида пиширилган шницель

20

Қовуриш шкафида пиширилган котлет (биточка, щницель)

13

Тефтел димланган

15

Фрикаделка димланган

15

Қовуриш шкафида пиширилган котлет (биточка, щницель)

13

Котлет ва биточка димланган

16

Сут ва сут маҳсулотлари

Кефир (майда сиғимли 1 литргача идишга қуйилганда)

3,5

Ряженка(майда сиғимли 1литргача идишга қуйилганда)

3

Запеканка

10

Сметана (майда сиғимли 1литргача идишга қуйилганда)

1

Творог (ишлов бериш)

2

Творогли пишириқ

9

Картошка

Картошка

20 — 40**

Картошкали рагу:

димланган

17

Қовуриш шкафида пиширилган картошка

20

Сутли соусда қовуриш шкафида пиширилган картошка

10

Картошкали пюре:

қайнатилган

3

эзилган

3-5

Картошкали котлет:

қайнатилган

3

эзилган

3 — 5

Карамли таомлар

Карам

20

Оқ бошли карамнинг йирик бўлакларини қайнатилиши

8

Фарш учун қовурилган карам

25

Димланган карам

21

қайнатилиб, сутли соусда қовуриш шкафида пиширилган:

Қайнатиш

8

Қовуриш шкафида пишириш

15

Гулкарам

48

қайнатилганда

10

қовуриш шкафида пиширилганда

16

Сабзили таомлар

Сабзи

20 — 25**

Қайнатилган сабзи

0,5

Димланган сабзи

8

Қовуриш шкафида пиширилган сабзи

32

Сабзили пишириқ

16

Лавлаги

Лавлаги

20 — 25**

Қайнатилган

5

Олдинги таҳрирга қаранг.

Болаларнинг ёши

Нонушта

Тушлик

Иккинчи тушлик

Кечки овқат

1 — 3 ёшгача

250 — 330

445 — 480

200 — 210

280 — 310

3 — 7 ёш

330 — 400

530 — 580

210 — 225

340 — 370

Болаларга берилаётган таомларнинг номи ва миқдори

Таом номи

Порция миқдори (г, мл)

1 — 3 ёшгача

3 — 7 ёш

Нонушта

Бўтқа (сутли, ёрмали, сабзавотли) ёки сабзавотли таом

120 — 150

150 — 180

Ёки гўштли, балиқли, творогли, тухумли таомлар гарнир билан

50/100

50/130

Қайноқ ичимликлар (сутли какао, сут, сутли чой)

100 — 130

130 — 150

Нон

25 — 30

30 — 40

ёки бутербродлар

35 — 65

40 — 75

Тушлик

Сабзавотлардан тайёрланган салат

35 — 40

40 — 50

1-таом (шўрва, бульон)

120

150

2-таом (қуюқ таомлар)

130 — 150

150 — 180

ёки гўштли, балиқли таом гарнир билан

50/100

50/130

Компот, шарбат, кисель

130

150

Иккинчи тушлик

Сут, қатиқ, сутли чой, шарбатлар

150

150

Булочка ёки хамирли қандолат маҳсулотлари

50 — 60

60 — 75

Кечки овқат

Бўтқа (сутли, ёрмали, сабзавотли) ёки сабзавотли таом

120 — 150

150 — 180

Сут, қатиқ

130

150

Кечки тамадди

Қатиқ, кефир, ёки мевалар

100

130

Маҳсулот номи

оқсил, (г)

ёғ, (г)

углеводлар, (г)

энергетик қуввати, ккал

Олий навли буғдой унидан нон

7,6

0,8

49,2

234,4

1-навли буғдой унидан нон

7,7

3,0

49,8

262,0

Олий навли буғдой унидан нон

13

1

69

337

1-навли буғдой уни

10,6

1,3

67,7

331,0

Жавдар уни

8,9

1,7

61,8

298,1

Маккажўхори уни

7,2

1,5

72,1

330,7

Сули уни

13

6,8

64,9

372,8

Буғдой уни кепаги

16

3,8

16,6

164.6

Крахмал

0,1

0

79,6

327,0

Ёрмалар

Манний ёрмаси

10,3

1,0

67,9

328,0

Гречиха ёрмаси

12,6

3,3

62,1

335,0

Гуруч

7,0

1,0

71,4

330,0

Буғдой ёрмаси

11,8

2,2

59,5

305

Перловка ёрмаси

9,9

1,2

62,1

298,8

Оқ жўхори (сорго)

10,6

4,1

59,6

317,7

Тариқ

11,5

3,33

66,5

348,0

Сули ёрмаси

11,0

6,2

50,1

305,0

Арпа ёрмаси

10

1,3

65,5

313,0

Мош ёрмаси

23,5

2

46

300

Ловия ёрмаси

21,0

1,6

52,7

310,0

Нўхот

23,0

1,6

50,8

314,0

Горох

20,5

2

49,5

298

Ясмиқ (чечевица)

24

1,5

46,3

294,7

Маккажўхори дони

6,7

0,1

82,2

356,5

Кунжут

18,4

48,7

12,2

560,7

Зира (кумин)

18

22

44

446

Мюсли

9

2

65

314

Кунгабоқар мағизи

20,7

52,9

10,5

600,9

Кашничдон

12,4

17,8

13,1

262,2

Консерваланган маккажўхори

2,2

0,4

11,2

57,2

Консерваланган яшил нўхот

3

0,5

7,3

45,7

Штрейзель

8,2

29,1

46,6

481,1

Олий навли макарон маҳсулотлари

11

1,3

70,5

337.7

1 навли макарон маҳсулотлари

11,2

1,6

68,4

332,8

Қандолат маҳсулотлари

Какао кукуни

24,2

17,5

27,9

380,0

Повидло

0,37

0

68,9

278,0

Олма жеми

0,12

0,18

59,8

238,5

Ўрик жеми

0,6

0,1

41,6

164,6

Мураббо

0,4

0,3

68,2

254,0

Табиий асал

0,8

0

80,3

324,4

Ваниль

18,9

5,9

19,1

205,1

Шакар

Шакар

0

0

99,8

379,0

Сут маҳсулотлари, ўсимлик ёғи

Сут (ёғлилик даражаси 3,2%)

2,8

3,2

4,7

58,0

Сметана (ёғлилик даражаси 30%)

2,4

30,0

3,1

294,0

ёғли қатиқ (ёғлилик даражаси 3,2%)

2,8

3,2

4,1

56,0

Творог (ёғлилик даражаси 5%)

21

5,0

3,0

141,0

Творог (ёғлилик даражаси 2,5%)

19

2,5

3,8

113,7

Табиий сигир сариёғи

0,5

82,5

0,8

748,0

Пишлоқ қаттиқ навлари

25,0

25,0

0

331,5

Ўсимлик мойи

0

99,9

0

899,0

Сабзавотлар

Бақлажон

1,2

0,1

5,1

24,0

Кабачка

0,6

0,3

4,6

24,0

Оқ бошли карам

1,8

0,1

4,7

27,0

Қизил бошли карам

0,8

0,2

5,1

25,4

Гулкарам

2,5

0,3

4,2

29,5

Броколли

Бош пиёз

1,4

0,0

9,1

41,0

Кўк пиёз

1,3

0,1

3,2

18,9

Қизил сабзи

1,3

0,1

8,4

34,0

Бодринг

0,8

0,1

3,4

14,0

Тузланган бодринг

0,8

0,1

1,7

10,9

Ширин (булғор) қалампир

1,3

0,0

5,3

26,0

Редиска

1,2

0,1

4,6

21,0

Турп

2,0

0,2

6,5

32,0

Шолғом

1,5

0,1

6,2

31,7

Кўкатлар

2,6

0,4

5,2

36,0

Лавлаги

1,5

0,1

8,8

43,0

Помидор

1,1

0,2

3,7

20,0

Ошқовоқ

1,3

0,3

7,7

28,0

Картошка

2,0

0,4

17,3

80,0

Томат пастаси

4,8

0

19,0

99,0

Саримсоқпиёз

6,5

0,5

29,9

150,1

Мевалар

Олхўри

0,8

0,3

9,6

42,0

Олма

0,4

0,4

9,8

47,0

Нок

0,4

0,1

12,1

50,9

Беҳи

0,4

0,1

13,4

56,1

Узум

0,7

0,2

17,2

73,4

Ўрик

0,9

0,1

9

40,5

Шафтоли

0,9

0,1

9,5

42,5

Анор

0,7

0,6

14,5

66,2

Гилос

1,1

0,4

10,6

50,4

Олча

0,8

0,2

10,6

47,4

Лимон

0,9

0,1

3

16,5

Апелсин

0,9

0,2

8,1

37,8

Мандарин

0,8

0,2

7,5

35

Банан

1,5

0,5

21

94,5

Тарвуз

0,7

0,1

5,8

26,9

Зайтун

1,8

16,3

5,2

174,7

Олма шарбати

0,5

0,1

10,1

43,3

Қуруқ наъматак

3,4

1,4

48,3

210,8

Қуруқ мевалар

1,8

0

55,0

227,2

Гўшт маҳсулотлари

Мол гўшти (1 категория)

18,6

16,0

0

218,0

Қўй гўшти (1 категория)

15,6

16,3

0

209,0

Қуён гўшти (1 категория)

21,2

15,0

0

220,0

Гўштли консерва

16,7

17,0

0

220,0

Парранда маҳсулоти

Курка гўшти (1 категория)

19,3

4,2

2,1

129,0

Товуқ гўшти (1 категория)

18,2

18,4

0,7

241,0

Товуқ тухуми

12,7

11,5

0,7

157,0

Балиқ*

Минтай (Бошсиз тозаланган)

15

0,9

0

68,1

Сазан (Бошсиз тозаланган)

18,2

0,9

0

80,9

Толстолобик (Бошсиз тозаланган)

19,5

2,7

0

102,3

Судак (Бошсиз тозаланган)

18,4

1,1

0

83,5

Олдинги таҳрирга қаранг.
Олдинги таҳрирга қаранг.
Балиқ. Янги балиқларнинг тангачалари силлиқ, тиниқ, танага маҳкам ўрнашган бўлади, жабралари оч қизил ёки пушти рангли, кўзлари бўртиб ялтираб туради. Гўшти зич, таранг, суяклардан қийин ажралиши, бармоқ билан босганда чуқурча ҳосил бўлмайди, агар ҳосил бўлса, у тез ва тўлиқ йўқолади. Сувга ташланган балиқ гўшти тезда чўкиб кетади. Янги балиқ ҳидланмаган, ўзига хос бўлади. Совутилган сифатли балиқнинг тангачалари силлиқ, кўзлари бўртиқ ялтироқ, кўз косасида туради, эритилгандан кейин гўштнинг таранглиги сақланган, суякдан қийин ажралади, балиққа хос ҳиди сақланиб, бегона ҳидлар бўлмайди. Айниган балиқнинг кўзлари ичига кирган, тангачаларининг ялтироқлиги йўқолган, танаси хира ёпишқоқ шиллиқ билан қопланган, қорни шишган, анал тешиги бўртган, жабраларидан ифлос, сариқ рангли, жигар ранг қўланса ҳидли суюқлик ажралади. Гўшти титилиб, суяклардан осонгина ажралади. Тана юзасидаги ёғларнинг оксидланиши натижасида зангсимон доғлар пайдо бўлади. Иккиламчи музлатилган балиқларнинг танаси хиралашади, кўзлари ботиб кетади, кесилган гўштнинг ранги ўзгаради. Бундай балиқни озиқ-овқат учун ишлатиш мумкин эмас. Балиқнинг сифатини аниқлаш учун (айниқса музлатилган балиқни) пичоқ қайноқ сувда қиздирилиб бошнинг орқасидаги гўшти ичига киритилади ва ҳиди аниқланади. Бундан ташқари балиқни ёки унинг жабрасини сувда пишириш орқали ҳиди аниқланади.
Олдинги таҳрирга қаранг.

Ишлаб чиқувчилар рўйхати:

Р.Т. Камилова

Санитария-гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институти директори в.в.б., т.ф.д., профессор;

Н.Ж. Эрматов

Тошкент тиббиёт академиясининг Болалар, ўсмирлар ва овқатланиш гигиенаси кафедраси мудири, т.ф.д., доцент;

Р.А. Касимов

Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитаси бош мутахассиси, т.ф.н.;

Л.И. Исакова

Санитария-гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтининг Болалар ва ўсмирлар гигиена лабораторияси катта илмий ходими, PhD;

А.Н. Шукуров

Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Санитария-гигиена бошқармаси бошлиғи, т.ф.н.;

Г.Ю. Мухамедова

Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Болалар ва ўсмирлар гигиенаси бўлими мудири;

У.Т. Мухиддинова

Мактабгача таълим агентлигининг Болалар саломатлиги, соғлом овқатлантиришни таъминлаш ва ихтисослаштирилган мактабгача таълим ташкилотларни фаолиятини мувофиқлаштириш бошқарма бошлиғи, т.ф.н.;

Г.У. Насирова

Мактабгача таълим агентлигининг Болалар саломатлиги, соғлом овқатлантиришни таъминлаш ва ихтисослаштирилган мактабгача таълим ташкилотларни фаолиятини мувофиқлаштириш бошқарма бош мутахассиси.

Тақризчилар рўйхати:

Қ.Т. Боқиев

Санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Санитария-гигиена бошқармаси бош мутахассиси, т.ф.н.;

М.А. Хамракулова

Санитария-гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институтининг Даволаш ишлари бўйича директор ўринбосари, т.ф.д., профессор