LexUZ sharhi
Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasining 2023-yil 9-noyabrdagi O‘RQ-877-sonli “O‘simliklarni himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonuniga asosan 2024-yil 11-fevraldan o‘z kuchini yo‘qotadi.
Ushbu Qonunning maqsadi qishloq xo‘jalik o‘simliklarini zararkunandalar, kasalliklar va begona o‘tlardan himoya qilishni ta’minlash, o‘simliklarni himoya qilish vositalarining inson sog‘lig‘iga, atrof tabiiy muhitga zararli ta’sirining oldini olish bilan bog‘liq munosabatlarni tartibga solishdan iborat.
O‘simliklarni himoya qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va boshqa qonun hujjatlaridan iboratdir.
Qoraqalpog‘iston Respublikasida o‘simliklarni himoya qilish sohasidagi munosabatlar Qoraqalpog‘iston Respublikasining qonun hujjatlari bilan ham tartibga solinadi.
Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining o‘simliklarni himoya qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi.
Keyingi tahrirga qarang.
begona o‘tlar — biologik va ekologik jihatdan madaniy o‘simliklar orasida o‘sib ko‘payishga moslashgan, hosilni hamda mahsulot sifatini pasaytiruvchi yovvoyi yoki yarim xonaki o‘simliklar;
zararkunandalar — qishloq xo‘jalik o‘simliklariga va ularning hosiliga zarar yetkazadigan jonivorlar va hasharotlar;
pestitsidlar — o‘simlik zararkunandalari, kasalliklari va begona o‘tlarga qarshi kurashda ishlatiladigan kimyoviy moddalar, shuningdek qishloq xo‘jalik o‘simliklari rivojining regulyatorlari va defoliantlari;
fitosanitariya nazorati — zararli organizmlar va ular tabiiy kushandalarining tarqalishi, shuningdek ularning rivojlanish sur’ati va zararlilik darajasini kuzatib borish hamda aniqlash;
o‘simliklarni himoya qilish vositalari — o‘simliklarni himoya qilish uchun ishlatiladigan kimyoviy va biologik vositalar;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini qo‘llash reglamenti — o‘simliklarni himoya qilish vositasi sifatida qo‘llaniladigan har bir kimyoviy yoki biologik vositadan foydalanishda rioya etilishi shart bo‘lgan talablar (usullar, davriylik, muddatlar, normalar va boshqalar);
o‘simliklarni himoya qilishning biologik vositalari — o‘simlik zararkunandalari, kasalliklariga va begona o‘tlarga qarshi kurashda ishlatiladigan tabiiy organizmlarga aynan o‘xshash biologik moddalar, sun’iy ravishda yaratilgan mavjudotlar, genetik yetishtirilgan o‘simlik yoki boshqa organizm.
O‘simliklarni himoya qilish sohasidagi davlat boshqaruvi va nazorati O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi maxsus vakolat bergan organ (bundan buyon — maxsus vakolatli organ deb yuritiladi), O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining Davlat sanitariya-epidemiologiya xizmati, O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi va boshqa davlat boshqaruvi organlari tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
o‘simliklarni himoya qilishning samarali, ekologik jihatdan xavfsiz va kam zaharli vositalarini qo‘llash hisobiga qishloq xo‘jalik ekinlari hosildorligini oshirish va ularning hosilini saqlab qolishga qaratilgan o‘simliklarni himoya qilish vositalaridan foydalanishning yagona siyosatini amalga oshiradi;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish sinovlari natijalari yuzasidan xulosa beradi;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini qo‘llash reglamentlari va qoidalarini ishlab chiqadi hamda tasdiqlaydi;
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadigan O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligida o‘simlik zararkunandalari, kasalliklariga va begona o‘tlarga qarshi foydalanish uchun ruxsat etilgan kimyoviy va biologik himoya vositalari, defoliantlar hamda o‘simliklarni o‘sishini boshqaruvchi vositalar ro‘yxatini yuritadi hamda vaqti-vaqti bilan e’lon qilib boradi;
o‘simliklarni himoya qilishda Qo‘llanilishi taqiqlangan hamda cheklangan faol va nofaol ingrediyentlar reyestrini yuritadi;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini ishlab chiqarish va ulardan foydalanish, ularni qo‘llash reglamentlariga rioya etish, o‘simliklarni himoya qilish vositalarining inson sog‘lig‘i va atrof muhitga ta’sirini aniqlash bilan bog‘liq davlat boshqaruvi organlarining faoliyatini muvofiqlashtirib boradi;
O‘zbekiston Respublikasi korxonalarida ishlab chiqariladigan va import bo‘yicha olib kelinayotgan o‘simliklarni himoya qilish vositalarining sifati ustidan nazoratni uyushtiradi, ulardan foydalanishga doir xulosalar beradi, agar inson sog‘lig‘i va atrof muhitga nomaqbul ta’sir ko‘rsatayotgani aniqlansa, ulardan foydalanishni to‘xtatib qo‘yadi;
Keyingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi hududiga boshqa mamlakatlardan o‘simliklarning karantinli va o‘ta xavfli zararkunandalari, kasalliklari hamda begona o‘tlar kirib kelishi xavfining oldini olish va unga barham berish choralarini ko‘radi;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini, yangi texnika va texnologiya jarayonlari hamda ulardan foydalanish usullarini yaratish, sinash va joriy etishga doir ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktorlik va loyihalash ishlarini muvofiqlashtiradi;
o‘simliklarni himoya qilish bo‘yicha mutaxassislar tayyorlanishi, qayta tayyorgarlikdan o‘tkazilishi va malakasi oshirilishini ta’minlaydi;
kimyoviy, biologik va boshqa preparatlarni qo‘llash bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar, tavsiyanomalar ishlab chiqadi va ularni tasdiqlaydi;
o‘simliklarni himoya qilish vositalaridan samarali foydalanishni, shuningdek ularni tashish, saqlash qoidalari va qo‘llash reglamentlariga rioya etilishini uyushtiradi;
qishloq xo‘jaligi o‘simliklarini himoya qilishning kimyoviy va biologik vositalariga bo‘lgan, favqulodda vaziyat hollari uchun esa kimyoviy vositalarning zaxiralarini shakllantirishga bo‘lgan ehtiyojini aniqlaydi;
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini ishlab chiqarish, saqlash, realizatsiya qilish, tashish, ulardan foydalanish, ularni zararsizlantirish, utilizatsiya qilish va ko‘mib tashlash normalari, qoidalari hamda normativlariga rioya etilishi ustidan sanitariya-gigiyena nazoratini amalga oshiradi;
toksikologik-gigiyenik jihatdan baho berish bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar tashkil etadi va o‘tkazadi, pestitsidlarning oziq-ovqat mahsulotlaridagi, ishlab chiqarish va atrof muhit obyektlaridagi gigiyenik normativlari hamda reglamentlarini ishlab chiqadi;
o‘simliklarni himoya qilish vositalari bilan bevosita ishlaydigan shaxslarning dastlabki va vaqti-vaqti bilan tibbiy ko‘riklardan o‘tishini, pestitsidlar bilan zaharlangan bemorlarga tashxis qo‘yilishini tashkil etadi;
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
ro‘yxatga olish uchun taqdim etiladigan o‘simliklarni himoya qilish vositalarining atrof tabiiy muhitga ko‘rsatadigan ta’siriga baho beradi;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarining yaroqsizlarini, chiqindilari va idishlarini ko‘mib tashlash uchun belgilangan tartibda ruxsatnomalar beradi;
Keyingi tahrirga qarang.
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini, boshqa kimyoviy moddalar va dorilarni ishlab chiqarish, tashish, saqlash, qo‘llash, zararsizlantirish, utilizatsiya qilish, yo‘q qilib tashlash va ko‘mib tashlashda atrof muhitni muhofaza qilish talablariga rioya etilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi;
Keyingi tahrirga qarang.
Davlat fitosanitariya nazorati O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining o‘simliklarni himoya qilish xizmati tomonidan amalga oshiriladi.
zararkunandalar, kasalliklar va begona o‘tlarning keng rivojlanishi hamda tarqalishining oldini olish maqsadida qishloq xo‘jaligi yerlarini muntazam ravishda nazarlaridan o‘tkazishlari va himoyalash tadbirlarini amalga oshirishlari;
O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi o‘simliklarni himoya qilish xizmatining talabiga binoan o‘z hududlaridagi yerlar, o‘simliklar va saqlanayotgan qishloq xo‘jalik mahsulotlarining fitosanitariya holatiga, shuningdek ularni himoya qilish tadbirlarining amalga oshirilishi va o‘simliklarni himoya qilish vositalaridan foydalanilishiga doir ma’lumotni taqdim etishlari;
O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining o‘simliklarni himoya qilish xizmatini xavfli fitosanitariya oqibatlariga olib kelishi mumkin bo‘lgan vaziyatlardan xabardor qilishlari;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini olib kirish, saqlash, tashish, realizatsiya qilish va ulardan foydalanish yuzasidan belgilangan qoidalar hamda tartibga rioya etishlari, mazkur vositalar qishloq xo‘jalik mahsulotlari va atrof muhitni ifloslantirishiga yo‘l qo‘ymasliklari shart.
Yuridik va jismoniy shaxslar zimmasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlar ham bo‘lishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqariladigan yoki boshqa mamlakatlardan olib kelinadigan o‘simliklarni himoya qilish vositalari ro‘yxatga olinishi shart.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish maxsus vakolatli organ tomonidan ro‘yxatga olish sinovlarining natijalari asosida amalga oshiriladi.
Belgilangan tartibda ro‘yxatga olinmagan o‘simliklarni himoya qilish vositalarini ishlab chiqarish, olib kelish, realizatsiya qilish va qo‘llash taqiqlanadi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish sinovlari ularni qo‘llash reglamentlarini ishlab chiqish va asoslash uchun o‘tkazilib:
o‘simliklarni himoya qilish vositalarining inson sog‘lig‘iga salbiy ta’sirining qay darajada xavfliligini baholashni va gigiyena normativlarini, sanitariya normalari hamda qoidalarini ishlab chiqishni;
o‘simliklarni himoya qilish vositalarini qo‘llashga ekologik jihatdan baho berishni o‘z ichiga oladi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish to‘g‘risida talabnoma bergan yuridik va jismoniy shaxslar ro‘yxatga olish sinovlarini o‘tkazish uchun o‘simliklarni himoya qilish vositalarining texnik hujjatlari va namunalarini taqdim etishlari shart.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish sinovlarining natijalariga doir xulosa maxsus vakolatli organ tomonidan tayyorlanadi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish to‘g‘risida talabnoma bergan, shuningdek ularni yaratgan shaxslar o‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish sinovlari natijalariga doir xulosa tayyorlanishida qatnashishga haqli emaslar.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olish sinovlari natijalariga doir xulosa ustidan sudga shikoyat qilinishi mumkin.
Maxsus vakolatli organning o‘simliklarni himoya qilish vositasini ro‘yxatga olish haqidagi qarori ro‘yxatga olganlik to‘g‘risida guvohnoma berish va vositani O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligida o‘simlik zararkunandalari, kasalliklariga va begona o‘tlarga qarshi foydalanish uchun ruxsat etilgan kimyoviy va biologik himoya vositalari, defoliantlar hamda o‘simliklarni o‘sishini boshqaruvchi vositalar ro‘yxatiga kiritish uchun asos hisoblanadi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarining ro‘yxatga olinganligi haqidagi ro‘yxatga olinganlik to‘g‘risidagi guvohnomaning shakli O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini qayta ro‘yxatga olish belgilangan tartibda maxsus vakolatli organ tomonidan tegishli ariza asosida amalga oshiriladi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalari yangi muddatga qayta ro‘yxatga olinganda ular qayta ro‘yxatga olish muddati davomida maxsus vakolatli organning ruxsati bilangina qo‘llanilishi mumkin.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olganlik va qayta ro‘yxatga olganlik uchun to‘lanadigan haq miqdori O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini ro‘yxatga olganlik quyidagi hollarda bekor qilinishi mumkin:
qo‘llanilayotgan vositalar tarkibida aralashmalar bo‘lsa yoki ularning tarkibi ro‘yxatga olingan tarkibdan farq qilsa;
ro‘yxatga olingan o‘simliklarni himoya qilish vositalari qo‘llanilganda fuqarolar sog‘lig‘iga, atrof muhitga yoki foydali entomofaglarga zarar yetkazilishi ehtimoli to‘g‘risida yangi ilmiy jihatdan tasdiqlangan ma’lumotlar mavjud bo‘lsa.
Ro‘yxatga olingan o‘simliklarni himoya qilish vositalarining nomaqbul xossalari, biologik jihatdan samaradorligi past ekanligi aniqlangan taqdirda, O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining Davlat sanitariya-epidemiologiya xizmati hamda O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining xulosasi asosida maxsus vakolatli organ ularning ro‘yxatga olinganligini bekor qiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarining qo‘llanilishi taqiqlangan yoki cheklangan faol va nofaol ingrediyentlarini maxsus vakolatli organ O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining Davlat sanitariya-epidemiologiya xizmati, O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi bilan birgalikda aniqlaydi va Qo‘llanilishi taqiqlangan va cheklangan faol hamda nofaol ingrediyentlar reyestriga kiritadi.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘simliklarni himoya qilish yuzasidan ro‘yxatga olinmagan o‘simliklarni himoya qilish vositalarini qo‘llagan tarzda shoshilinch choralar ko‘rish talab qilinadigan vaziyatlar yuzaga kelgan hollarda bunday vositalarni bir yilgacha muddatda tajriba tarzida qo‘llashga yo‘l qo‘yiladi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini tajriba tarzida qo‘llash uchun ruxsatnoma maxsus vakolatli organ tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi va O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining Davlat sanitariya-epidemiologiya xizmati bilan kelishilgan holda beriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini tajriba tarzida qo‘llash uchun ruxsatnoma berishda maxsus vakolatli organ tajriba rahbarini, shuningdek uni o‘tkazish qoidalari va shartlarini belgilaydi.
Tajriba tarzida qo‘llash muddati tugaganidan keyin tajriba rahbari maxsus vakolatli organga tajriba natijalari to‘g‘risida hisobot, shuningdek o‘simliklarni himoya qilish vositalarining qoldiqlari, tajriba o‘tkazishda foydalanilgan priborlar va moslamalarning turgan joyi haqida hisobot taqdim etadi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini standartlash, sertifikatlash va markirovkalash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Muvofiqlik sertifikatiga ega bo‘lgan, ro‘yxatga olingan va O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligida o‘simlik zararkunandalari, kasalliklariga va begona o‘tlarga qarshi foydalanish uchun ruxsat etilgan kimyoviy va biologik himoya vositalari, defoliantlar hamda o‘simliklarni o‘sishini boshqaruvchi vositalar ro‘yxatiga kiritilgan o‘simliklarni himoya qilish vositalarini realizatsiya qilish, olib kirish va olib chiqishga yo‘l qo‘yiladi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalari fitosanitariya, sanitariya va ekologiya vaziyatini hisobga olgan holda qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qo‘llaniladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Iste’molchilarni o‘simliklarni himoya qilish vositalari bilan ishlayotgandagi ehtiyot choralari to‘g‘risidagi ma’lumot bilan ta’minlash maqsadida yuridik yoki jismoniy shaxslar o‘simliklarni himoya qilish vositalarini tashish, qo‘llash va saqlashga doir ma’lumot hamda ogohlantiruvchi markirovkasi bo‘lgan idish yorlig‘ini taqdim etishlari shart.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini tashish, qo‘llash va saqlash to‘g‘risidagi tavsiyanomalarning shakli va ularni tasdiqlash tartibiga hamda idish yorlig‘iga nisbatan qo‘yiladigan talablar maxsus vakolatli organ tomonidan belgilanadi.
Yuridik va jismoniy shaxslar kimyoviy moddalar, biologik vositalar va materiallarni saqlash, qo‘llash, zararsizlantirish, utilizatsiya qilish, tashish va ko‘mib tashlash chog‘ida fuqarolarning sanitariya-epidemiologiya jihatidan bexatarligini ta’minlovchi sanitariya-gigiyena normalari, qoidalari va normativlariga, hayvonat dunyosi va hayvonlarning yashash muhitini muhofaza qilish talablariga, o‘simlik dunyosi obyektlari va ularning o‘sib ko‘payish muhitini muhofaza qilish talablariga rioya etishlari shart.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini faqat ularni saqlashga mo‘ljallangan maxsus omborxonalarda saqlashga ruxsat etiladi. O‘simliklarni himoya qilish vositalarini idishsiz saqlash taqiqlanadi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini faqat maxsus moslangan transport vositalarida tashishga yo‘l qo‘yiladi.
O‘simliklarni himoya qilish vositalarini saqlash va tashish chog‘ida odamlar sog‘lig‘iga va atrof muhitga zarar yetkazilishini istisno etadigan talablarga rioya qilinishi zarur.
Yaroqsiz holga kelgan va (yoki) qo‘llanilishi taqiqlangan o‘simliklarni himoya qilish vositalarini, shuningdek ularning idishlarini zararsizlantirish, utilizatsiya qilish, yo‘q qilib yuborish va ko‘mib tashlash qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Yaroqsiz holga kelgan va (yoki) qo‘llanilishi taqiqlangan o‘simliklarni himoya qilish vositalarini, shuningdek ularning idishlarini yo‘q qilib yuborish usullari o‘simliklarni himoya qilish vositalarining tayyorlovchilari tomonidan ishlab chiqiladi hamda maxsus vakolatli organ, O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining Davlat sanitariya-epidemiologiya xizmati va O‘zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi bilan kelishib olinadi.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘simliklarni himoya qilish uchun qo‘llaniladigan o‘ta toksik, kuchli ta’sir etuvchi zaharli, radioaktiv va boshqa moddalarni ishlab chiqarish, saqlash, tashish va ulardan foydalanishda ekologik xavfli vaziyatlar yuzaga kelishi ehtimoli paydo bo‘lganda tegishli ishlab chiqarish obyektlari atrofida, transport magistrallari yoqalab qonun hujjatlariga muvofiq alohida huquqiy rejim o‘rnatiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘zlariga berib qo‘yilgan yer uchastkalarida fuqarolar foydalanadigan o‘simliklarni himoya qilish vositalari oddiy va ishlatish uchun xavfsiz bo‘lishi lozim.
O‘zlariga berib qo‘yilgan yer uchastkalarida fuqarolar foydalanishlariga ruxsat etilgan o‘simliklarni himoya qilish vositalari ro‘yxati maxsus vakolatli organ tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining Davlat sanitariya-epidemiologiya xizmati va O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi bilan kelishilgan holda belgilanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘simliklarni himoya qilish sohasida yuzaga keladigan nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘simliklarni himoya qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining buzilishida aybdor shaxslar belgilangan tartibda javobgar bo‘ladilar.
Keyingi tahrirga qarang.