Mamlakatda o‘tkazilayotgan sud-huquq islohotlari shuningdek, sud amaliyotida kelib chiqayotgan masalalarni to‘g‘ri hal etish bo‘yicha tushuntirishlar berish zaruriyati tufayli, “Sudlar to‘g‘risida”gi Qonunning 17-moddasiga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qaror qiladi:
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining quyidagi qarorlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilsin:
1.O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2006-yil 3-fevraldagi 1-sonli “Sudlar tomonidan jinoyat uchun jazo tayinlash amaliyoti to‘g‘risida”gi qarorining
“JK 60-moddasining 5-qismiga ko‘ra, bir necha hukmlar yuzasidan axloq tuzatish ishlariga yoki xizmat bo‘yicha cheklashga hukm qilinib, ish haqi yoki pul ta’minotidan ushlab qolishning har xil miqdori belgilangan hollarda bu jazolarning faqat muddatlari qo‘shiladi. Shunga ko‘ra, bunday hollarda uzil-kesil axloq tuzatish ishlari jazosi tayinlanganida, ish haqi yoki pul ta’minotidan ushlab qolishning eng ko‘p bo‘lgan miqdori belgilanishi lozim. Bir necha jinoyat sodir etganlik uchun JK 59-moddasi tartibida jazo tayinlashda ham shu qoidalarga amal qilinishi lozim”.
“Muqaddam ozodlikdan mahrum qilish jazosini o‘tamagan shaxsga jazoni o‘tash koloniya turini belgilashda, faqat qaysi jinoyatlar uchun ozodlikdan mahrum qilish jazosi tayinlanganligini inobatga olish lozim. Masalan, agar shaxs qasddan og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyat sodir etganlik uchun ozodlikdan mahrum qilish bilan bog‘liq bo‘lmagan jazoga, ijtimoiy xavfi katta bo‘lmagan yoki uncha og‘ir bo‘lmagan jinoyati uchun esa ozodlikdan mahrum qilish jazosiga sudlanayotgan bo‘lsa, unga uzil-kesil tayinlangan jazoni manzil koloniyalarda o‘tashi belgilanishi lozim.
Biroq, agar og‘ir yoki o‘ta og‘ir jinoyat sodir etganligi uchun ozodlikdan mahrum qilish bilan bog‘liq bo‘lmagan jazoga sudlangan, jazoni o‘tashdan bo‘yin tovlagan shaxsga, sud tomonidan tayinlangan jazo ozodlikdan mahrum qilish tariqasidagi jazo bilan almashtirilsa, jazoni o‘tash koloniya turi Jinoyat-ijroiya kodeksining 47 va 116-moddalarida nazarda tutilgan tartibda tayinlanadi”.
361. Shartli hukm yuridik tabiatiga ko‘ra, jinoiy jazodan ozod qilinishining bir turi hisoblanadi. Shu sababli sudlar JK 72-moddasida shartli hukmni bekor qilish uchun asos bo‘ladigan holatlar doirasi qat’iy belgilanganligini nazarda tutishlari lozim.
Shu bilan birga, shartli hukm qilingan shaxsning shu ish bo‘yicha hukm chiqarilgunga qadar sodir etilgan boshqa jinoyatda ham aybdorligi aniqlangan xollarda, birinchi hukm bo‘yicha jazo tayinlashda aybdorning shaxsiga doir barcha holatlar sudga ma’lum bo‘lmaganligi sababli uning xulqini nazorat qilish sharoitida jazoni o‘tamasdan turib ham tuzatish mumkinligi haqida barvaqt xulosaga kelganligidan kelib chiqish lozim.
Shularni e’tiborga olib, sud birinchi hukm bo‘yicha shartli sudlanganlikni bekor qilib, JK 59-moddasining 8-qismi tartibida uzil-kesil jazo tayinlaydi.
Sudlar shuni ham nazarda tutishlari lozimki, birinchi hukm bo‘yicha shartli sudlanganlik bekor qilinganida, JKning 72-moddasida ko‘rsatilgan asoslarga ko‘ra, sud JK 59-moddasining 8-qismi tartibida uzil-kesil tayinlangan jazoni yana shartli deb topish masalasini muhokama qilishi mumkin.
Bir necha jinoyat sodir etganlik uchun JK 59-moddasining 8-qismi tartibida uzil-kesil jazo tayinlanganligi shaxsning bitta sudlanganligini nazarda tutadi, shartli deb esa JK 72-moddasiga asosan faqat uzil-kesil tayinlangan jazo topilishi mumkin. Shunga ko‘ra, bunday hollarda dastlabki sud hukmlari qonuniy kuchga kirganidan so‘ng bir yildan ko‘p bo‘lgan muddat o‘tgan holatlarda ham sud JK 72-moddasiga asosan shartli jazo asosli tayinlanganligini muhokama qilishi mumkin.
“Sudlar shuni nazarda tutishlari lozimki, jinoyatlar majmui uchun JK 59-moddasining sakkizinchi qismi bo‘yicha jazo tayinlanganda, uzil-kesil jazo, qoida tariqasida, Jinoyat kodeksining Umumiy qismida belgilangan tartib va miqdorda tayinlanib, birinchi hukm bo‘yicha tayinlangan jazodan kam bo‘lishi mumkin emas. Bunday hollarda birinchi hukm bo‘yicha tayinlangan jazoning o‘talmagan qismidan emas, balki uning to‘liq miqdoridan kelib chiqish shartligiga e’tibor qaratilsin”.
“Ayblov hukmi e’lon qilingan shaxs tayinlangan asosiy va qushimcha jazoni to‘liq o‘taguniga qadar yangi jinoyat sodir etsa va ushbu jinoyat uchun jazo tayinlash paytiga kelib, avvalgi hukm bo‘yicha tayinlangan jazoni to‘liq o‘tab bo‘lsa, uzil-kesil jazo Jinoyat kodeksining 60-moddasi tartibida tayinlanmaydi.
Bunday holda, sud ilgari qasddan jinoyat sodir etganligi uchun sudlangandan keyin Jinoyat kodeksining 56-moddasining “n” bandiga asosan sodir etilgan jinoyatni takroran yoki qasddan yangi jinoyat sodir etishi deb, jazoni og‘irlashtiruvchi holat sifatida inobatga olishi lozim”.
“561. Agar jinoyatlar majmui yoki bir nechta hukm bilan jazo tayinlashda muayyan huquqdan mahrum qilish jazosi jinoyatlarning biri yoki hukmlarning biri bilan asosiy jazo sifatida, boshqa jinoyat yoki hukm bilan qo‘shimcha jazo sifatida tayinlangan bo‘lsa, ular asosiy jazo uchun belgilangan muddat doirasida to‘liq yoki qisman qo‘shilishi lozim. Bunda uzil-kesil tayinlangan jazo asosiy jazo deb hisoblanadi va ayblovning har bir moddasi yoki hukmlarning har biri bilan mahrum qilingan huquqlarning barcha turlari nazarda tutilishi lozim”;
“Jazoni o‘tayotgan shaxs tomonidan yangi jinoyat sodir etilganda, jazoning o‘talmagan qismi sifatida yangi jinoyat uchun u ushlangandan yoki qamoqda saqlab turish sifatida ehtiyot chorasi tanlanganidan so‘ng qolgan muddatni hisoblash lozim. Agar bunday ehtiyot chorasi tanlanmagan yoki boshqa turdagi ehtiyot chorasi tanlangan bo‘lsa, jazoning o‘talmagan qismi muddati oxirgi hukm chiqarilgan vaqtdan boshlab hisoblanadi”;
“JK 59-moddasining 8-qismiga muvofiq, jinoyatlar majmui bilan tayinlangan qamoq yoki ozodlikdan mahrum qilish jazosining o‘tash muddatining boshlanishi birinchi hukmga ko‘ra qamoqqa olingan kundan, JK 60-moddasi qoidalariga muvofiq bir necha hukm yuzasidan tayinlangan uzil- kesil jazo muddati esa oxirgi hukm bo‘yicha qamoqqa olingan kundan boshlab hisoblanadi”;
2.O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2012-yil 25-maydagi “Fuqarolik ishlari bo‘yicha birinchi instansiya sudi ajrimlari to‘g‘risida”gi qarorining
b) 7-banddagi “ijro varaqasini ijroga topshirishning o‘tkazib yuborilgan muddatini tiklashni rad etish to‘g‘risidagi” so‘zlari 6-bandga o‘tkazilsin.