LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvining 2020-yil 15-fevraldagi 3/11-sonli ““O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi qaror, shuningdek unga o‘zgartirish va qo‘shimchalarni o‘z kuchini yo‘qotgan deb topish to‘g‘risida”gi qaroriga (ro‘yxat raqami 2465-8, 13.04.2020-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995-y., 12-son, 247-modda), “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1996-y., 5-6-son, 54-modda), “Elektron to‘lovlar to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2005-y., 51-son, 373-modda) qonunlariga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2002-yil 12-yanvardagi 1/4-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122, 2002-yil 15-aprel) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2002-y., 7-son);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2004-yil 21-fevraldagi 4/17-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-1, 2004-yil 23-iyun) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 25-son, 294-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2004-yil 27-noyabrdagi 25/3-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirishlar kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-2, 2004-yil 13-dekabr) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 50-son, 502-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2006-yil 17-yanvardagi 1/4-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-3, 2006-yil 8-fevral) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-y., 6-7-son, 43-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2006-yil 8-apreldagi 9/5-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirishlar kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-4, 2006-yil 22-aprel) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-y., 17-son, 143-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2006-yil 15-iyundagi 13/8-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-5, 2006-yil 19-iyul) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-y., 28-29-son, 286-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2007-yil 24-apreldagi 12/3-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-6, 2007-yil 17-may) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2007-y., 19-20-son, 211-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2010-yil 14-avgustdagi 27/4-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish va qo‘shimcha kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-7, 2010-yil 15-sentabr) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2010-y., 37-son, 325-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2011-yil 9-apreldagi 10/1-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-8, 2011-yil 5-may) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2011-y., 18-son, 187-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2012-yil 23-iyundagi 19/6-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirishlar kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-9, 2012-yil 9-iyul) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 28-son, 326-modda);
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2012-yil 21-iyuldagi 21/8-sonli “O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to‘g‘risidagi nizomga o‘zgartirish va qo‘shimcha kiritish haqida”gi qarori (ro‘yxat raqami 1122-10, 2012-yil 31-iyul) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 31-son, 364-modda).
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013-yil 26-apreldagi 9/1-sonli qaroriga
ILOVA
ILOVA
Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1996-y., 2-songa ilova) va “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995-y., 12-son, 247-modda), “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1996-y., 5-6-son, 54-modda), “Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1998-y., 9-son, 170-modda), “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 2001-y., 9-10-son, 169-modda) qonunlariga muvofiq O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirish tartibini belgilaydi.
Keyingi tahrirga qarang.
1. Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshiruvchi yuridik va jismoniy shaxslarga nisbatan tatbiq etiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
mazkur Nizomning 6-ilovasiga muvofiq shakldagi tijorat bankining hisob-kitob cheki (bundan buyon matnda chek deb yuritiladi).
Naqd pulsiz hisob-kitoblar bank plastik kartalaridan (bundan buyon matnda BPK deb yuritiladi) foydalangan holda ham amalga oshirilishi mumkin.
4. Naqd pulsiz hisob-kitoblar shakli va hisob-kitob hujjatlarining turi mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchi o‘rtasida tuziladigan shartnomaga (bitimga) muvofiq belgilanadi, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
5. Bank hisobvarag‘i shartnomasida boshqa muddatlar belgilab qo‘yilgan bo‘lmasa, bank tegishli to‘lov hujjati bankka kelib tushgan kunda mablag‘larni mijozning hisobvarag‘iga kirim qilishi yoki mablag‘larni uning hisobvarag‘idan hisobdan chiqarishi shart.
Banklar mijozning topshirig‘iga binoan elektron to‘lovni tegishli to‘lov hujjati tushgan kunda, agar u bankning amaliyot kuni mobaynida tushgan bo‘lsa, amalga oshirishi shart, qonunda nazarda tutilgan hollar bundan mustasno. Agar to‘lov hujjati amaliyot kuni tugaganidan keyin tushsa, banklar elektron to‘lovni keyingi ish kunidan kechiktirmay amalga oshirishi shart, qonunda nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
6. Banklar “Jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining Qonuniga (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2004-y., 43-son, 451-modda) muvofiq, hisobvaraqlar bo‘yicha operatsiyalarni to‘xtatib turishga yoki ularni amalga oshirishni rad etishga haqli.
Keyingi tahrirga qarang.
7. Mablag‘larni oluvchilarning roziligi mavjudligidan qat’i nazar, to‘lovlarning uchinchi shaxslar hisobidan undirilishiga yo‘l qo‘yilmaydi, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
Keyingi tahrirga qarang.
8. Mablag‘lar mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘idan hisobdan chiqarilgandan so‘ng, mablag‘larni oluvchining hisobvarag‘iga o‘tkaziladi, cheklar va BPKlar bo‘yicha hisob-kitob qilish bundan mustasno.
Oldingi tahrirga qarang.
9. Mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘ida unga qo‘yilgan talablarni qondirish uchun yetarli miqdorda mablag‘lar bo‘lmagan taqdirda, mablag‘larni hisobdan chiqarish Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning bank hisobvaraqlaridan pul mablag‘larini hisobdan chiqarish tartibi to‘g‘risidagi yo‘riqnomaga (ro‘yxat raqami 2342, 2012-yil 15-mart) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 11-son, 127-modda) muvofiq amalga oshiriladi.
(9-band O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013-yil 23-noyabrdagi 22/5-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2465-1, 04.12.2013-y.) tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 49-son, 640-modda)
10. Mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchi tomonidan tuzilgan shartnoma bo‘yicha majburiyatlarning bajarilmaganligi yoki lozim darajada bajarilmaganligi uchun to‘lanishi zarur bo‘lgan penyani hisoblash va undirish bo‘yicha banklar javobgar bo‘lmaydi.
11. Mijoz amalga oshirilgan hisob-kitob operatsiyalari bo‘yicha yuzaga kelgan barcha masalalar bo‘yicha unga xizmat ko‘rsatuvchi bankka murojaat qiladi. Bank va mijoz o‘rtasidagi nizolar ular o‘rtasida tuzilgan bank hisobvarag‘i shartnomasiga muvofiq hal etiladi. O‘zaro kelishuvga erishilmagan taqdirda sud orqali hal etiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
12. Banklar o‘rtasidagi o‘zaro hisob-kitoblar Markaziy bankning Hisob-kitoblar markazida ochilgan vakillik hisobvaraqlaridan Markaziy bankning banklararo to‘lov tizimi orqali milliy valyutada amalga oshiriladi.
13. Markaziy bankning banklararo to‘lov tizimi orqali elektron to‘lovlar Markaziy bankning banklararo to‘lov tizimi orqali elektron to‘lovlarni amalga oshirish tartibi to‘g‘risida nizomga (ro‘yxat raqami 1545, 2006-yil 14-fevral) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-y., 6-7-son, 48-modda) muvofiq amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Cheklarda mablag‘larni to‘lovchining — soliq to‘lovchining identifikatsiya raqami va to‘lov maqsadi ko‘rsatilmaydi.
17. Agar ta’sis hujjatlarida nazarda tutilgan bo‘lsa, mablag‘larni to‘lovchi hisob-kitob hujjatlarini to‘ldirishda qisqartirilgan firma nomidan foydalanishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
18. Hisob-kitob hujjatlari texnik vositalardan foydalangan holda to‘ldiriladi. Hisob-kitob hujjatlarini bo‘yash, chizish va tuzatishga yo‘l qo‘yilmaydi.
19. Cheklar havo yoki qora rang pastasi bo‘lgan sharikli ruchka bilan yoxud texnik vositalardan foydalangan holda to‘ldirilishi mumkin.
yuridik shaxslardan — hisob-kitob hujjatlaridagi imzolar va muhr izi imzolar namunalari va muhr izi qo‘yilgan varaqchada ko‘rsatilgan namunaga muvofiq (rahbarlik vazifalarini hamda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiradigan shaxsning) bo‘lganda (mikrofirmalar uchun buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxsning imzo namunasini taqdim etish talab etilmaydi);
yakka tartibdagi tadbirkorlik va yuridik shaxs tashkil etmasdan turib dehqon xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxslardan — hisob-kitob hujjatlaridagi imzo va muhr izi imzolar namunalari va muhr izi qo‘yilgan varaqchada ko‘rsatilgan namunaga muvofiq bo‘lgan taqdirda, bank tomonidan ijroga qabul qilinadi. Imzolar namunalari va muhr izi qo‘yilgan varaqchada muhr izi qo‘yilmagan bo‘lsa, hisob-kitob hujjati muhr izisiz qabul qilinadi.
Hisob-kitob hujjatlari imzolar namunalari va muhr izi qo‘yilgan varaqchaga imzo qo‘ygan shaxslar tomonidan imzolanishi shart. Hisob-kitob hujjatlarini faksimile usulida nusxa ko‘chirish vositalaridan foydalangan holda imzolash taqiqlanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
21. Bank hisobvarag‘i shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, hisob-kitob hujjatlari bank amaliyot kuni davomida bankning mijozlar bilan ishlash vaqtidan kelib chiqqan holda qabul qilinadi.
bank hisobvaraqlariga masofadan xizmat ko‘rsatish tizimlaridan foydalanuvchilar uchun umumiy foydalanishdagi telekommunikatsiya tarmoqlari orqali olingan elektron to‘lov hujjatlari asosida;
24. Hisob-kitob hujjatlarining nusxalari, shuningdek mablag‘larni kirim qilish yoki hisobdan chiqarish amalga oshiriladigan hisob-kitob hujjatlarining elektron nusxalari mijozning hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalter tomonidan imzolanadi.
Mijozning hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalter tomonidan hisob-kitob hujjatini to‘lovga qabul qilish va mablag‘larni to‘lash sanalarini ko‘rsatgan holda o‘ziga biriktirilgan bank shtampi bilan tasdiqlanishi shart.
25. Memorial order banklar tomonidan ishlatiladigan naqd pulsiz hisob-kitob hujjati bo‘lib, undan quyidagi hollarda foydalaniladi:
mijozning qarzdorlik mablag‘larini qoplashda, agar banklar bilan mijozlar o‘rtasida tuzilgan shartnomada belgilab qo‘yilgan bo‘lsa;
jismoniy shaxslarning tadbirkorlik faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan yozma topshiriqlari bo‘yicha mablag‘larni naqd pulsiz shaklda o‘tkazishni amalga oshirishda. Bunda to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, mazkur topshiriq memorial order bilan birga bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi.
26. “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka 90963 balans hisobvarag‘iga kirim qilingan to‘lov topshiriqnomalari, to‘lov talabnomalari va inkasso topshiriqnomalari) bo‘yicha qisman to‘lov amalga oshirish uchun dasturiy ravishda tuzilgan memorial ordyerlarning “To‘lov maqsadi” grafasida hisob-kitob hujjatining raqami, sanasi va dastlabki summasi ko‘rsatilishi shart.
27. Bank mablag‘larni to‘lovchi bo‘lib qatnashganda va buxgalteriya hisobidagi xato yozuvlarni tuzatishda, memorial ordyerlar bank rahbari va bosh buxgalterining imzolari bilan tasdiqlanishi shart. Boshqa hollarda, memorial ordyerlar bosh buxgalter va mazkur bank hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalterning imzosi bilan tasdiqlanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
28. Memorial ordyerlar bilan amalga oshirilgan operatsiyalarning to‘g‘riligi uchun bank rahbari, bosh buxgalteri va mijozning bank hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalter javobgar hisoblanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
29. To‘lov topshiriqnomasi — mijozning unga xizmat ko‘rsatuvchi bankka o‘z hisobvarag‘idan topshiriqnomada belgilangan summani mablag‘larni oluvchining hisobvarag‘iga o‘tkazish to‘g‘risidagi topshirig‘i nazarda tutilgan hisob-kitob hujjati.
30. To‘lov topshiriqnomalari bilan hisob-kitoblar tovarlarning (ishlar, xizmatlar) haqini to‘lash uchun amalga oshirilishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
31. Bank hisobvarag‘i shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa, to‘lov topshiriqnomasi bank tomonidan mijozning hisobvarag‘ida mablag‘lar mavjud bo‘lgandagina qabul qilinadi.
32. Mijozning hisobvarag‘ida mablag‘ bo‘lishi yoki bo‘lmasligidan qat’i nazar, mijozning soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha taqdim etgan to‘lov topshiriqnomalari bank tomonidan qabul qilinadi.
Mijozning hisobvarag‘ida mablag‘ bo‘lmagan taqdirda, to‘lov topshiriqnomasi “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi hamda mablag‘larning kelib tushishiga qarab qonun hujjatlarida belgilangan tartibda to‘lanadi.
Mijozning hisobvarag‘ida yetarli mablag‘ bo‘lmagan taqdirda, bank tomonidan mijozning soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar bilan bog‘liq to‘lov topshiriqnomalari bo‘yicha qisman to‘lov amalga oshiriladi, bunda to‘lov topshiriqnomasining orqa tomonida qisman to‘langan summa va sana ko‘rsatilib, imzo qo‘yiladi. Mablag‘larning yetarli bo‘lmagan qismi doirasida to‘lov topshiriqnomasi “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi hamda mablag‘larning kelib tushishiga qarab qonun hujjatlarida belgilangan tartibda to‘lanadi.
Mijoz tomonidan soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlar bo‘yicha taqdim etilgan to‘lov topshiriqnomalari tegishli davlat soliq xizmati organining yozma ruxsati asosidagina qaytarib olinishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
33. To‘lov topshiriqnomasining sanasi u bankka taqdim etilgan sana bilan bir xil bo‘lishi kerak, ular mos kelmagan taqdirda, to‘lov topshiriqnomasi bank tomonidan ijro uchun qabul qilinmaydi.
34. Mijoz pochta aloqasi tashkilotlariga pensiyalar, alimentlar va boshqa to‘lovlar bo‘yicha o‘tkaziladigan mablag‘lar bilan bog‘liq to‘lov topshiriqnomalariga barcha zarur hujjatlarni (ma’lumotnomalar, o‘tkazmalar ro‘yxati va boshqalar) taqdim etishi shart.
Keyingi tahrirga qarang.
35. Xo‘jalik yurituvchi subyektning kechiktirib bo‘lmaydigan ehtiyojlari uchun o‘z hisobvarag‘idagi mablag‘lardan foydalanishi Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning bank hisobvaraqlaridan pul mablag‘larini hisobdan chiqarish tartibi to‘g‘risidagi yo‘riqnomaga (ro‘yxat raqami 2342, 2012-yil 15-mart) muvofiq to‘lov topshiriqnomalari asosida amalga oshiriladi. Bunda to‘lov topshiriqnomasining “To‘lov maqsadi” grafasiga “Kechiktirib bo‘lmaydigan ehtiyojlar summasi hisobidan” deb yozib qo‘yiladi.
a) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga bitta bank tomonidan xizmat ko‘rsatilganda, to‘lov topshiriqnomalari uch nusxada taqdim qilinadi. Bunda to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, to‘lov topshiriqnomasining:
ikkinchi nusxasi — mablag‘larni oluvchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni oluvchiga taqdim qilinadi;
uchinchi nusxasi — mablag‘larni to‘lovchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni to‘lovchiga taqdim qilinadi;
b) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga turli banklar tomonidan xizmat ko‘rsatilganda — to‘lov topshiriqnomalari ikki nusxada taqdim qilinadi. Bunda to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, to‘lov topshiriqnomasining:
ikkinchi nusxasi — mablag‘larni to‘lovchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni to‘lovchiga taqdim qilinadi.
37. Mijozlardan umumiy foydalanishdagi telekommunikatsiya tarmoqlari orqali olingan elektron to‘lov topshiriqnomasi dasturiy nazoratdan o‘tkaziladi va bank amaliyot kunida qayta ishlash uchun uzatiladi. Elektron to‘lov topshiriqnomasi to‘lov amalga oshirilganidan so‘ng, ro‘yxat ko‘rinishida chop etiladi va bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi.
Bank hisobvaraqlariga masofadan xizmat ko‘rsatish tizimi orqali yuborilgan elektron to‘lov topshiriqnomalarning qog‘oz ko‘rinishidagi asl nusxasi bankka taqdim etilmaydi. Elektron to‘lov topshiriqnomalarining rasmiylashtirilishi va ulardagi ma’lumotlarning to‘g‘riligi uchun mijoz javobgar hisoblanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
38. Mablag‘larni oluvchi bank tomonidan to‘lov tizimi orqali olingan elektron to‘lov topshiriqnomalari ro‘yxat ko‘rinishida chop etilib, bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi. Elektron to‘lov topshiriqnomasining bir nusxasi mablag‘larni oluvchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda unga taqdim qilinadi.
(38-band O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013-yil 23-noyabrdagi 22/5-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2465-1, 04.12.2013-y.) tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 49-son, 640-modda)
39. To‘lov talabnomasi — mablag‘larni oluvchining mablag‘larni to‘lovchi tomonidan to‘lov talabnomasida ko‘rsatilgan summani bank orqali to‘lash to‘g‘risidagi talabi nazarda tutilgan hisob-kitob hujjati.
Keyingi tahrirga qarang.
40. To‘lov talabnomasi tovarlar (ishlar, xizmatlar) uchun, shuningdek mablag‘larni oluvchi hamda mablag‘larni to‘lovchi o‘rtasida tuzilgan shartnomada nazarda tutilgan boshqa to‘lovlar bo‘yicha taqdim etilishi mumkin.
akseptli to‘lov talabnomasi — to‘lov talabnomasida nazarda tutilgan summa mablag‘larni to‘lovchi tomonidan akseptlanganidan (tan olinganidan) so‘ng, to‘lovlar amalga oshiriladigan hisob-kitob hujjati;
akseptsiz to‘lov talabnomasi — to‘lov talabnomasida nazarda tutilgan summa mablag‘larni to‘lovchining roziligi bo‘lishi yoki bo‘lmasligidan qat’i nazar, to‘lovlar amalga oshiriladigan hisob-kitob hujjati.
Oldingi tahrirga qarang.
tovarni jo‘natish (topshirish) sanasi va tovar-transport yoki qabul qilish-topshirish hujjatlari raqami hamda transport turi, tovarlar pochta aloqasi orqali jo‘natilganda esa, pochta kvitansiyalarining raqami;
tovarlar sotib oluvchining transport vositasi bilan olib ketilganda “___-sonli ishonch xati asosida sotib oluvchining transport vositasi bilan olib chiqib ketilgan” degan yozuv ko‘rsatilishi shart.
(42-band O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013-yil 23-noyabrdagi 22/5-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2465-1, 04.12.2013-y.) tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 49-son, 640-modda)
43. To‘lov talabnomasi bitta operatsiya bo‘yicha takroran taqdim etilishi mumkin emas, dastlabki to‘lov talabnomasi mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka kelib tushmagan hollar bundan mustasno.
44. To‘lov talabnomasi mablag‘larni oluvchi tomonidan mazkur Nizomning 7-ilovasiga muvofiq shakldagi ikki nusxada tuzilgan Reyestr bilan birga unga xizmat ko‘rsatuvchi bankka taqdim qilinadi. Reyestrning birinchi nusxasi tashkilot rahbari va bosh buxgalteri tomonidan imzolangan hamda tashkilot muhri bilan tasdiqlangan bo‘lishi kerak, tashkilotda bosh buxgalter bo‘lmagan hollar bundan mustasno. Reyestrning birinchi nusxasi qabul qilish sanasi ko‘rsatilib, buxgalterning imzosi va bank tomonidan buxgalterga biriktirib qo‘yilgan muhr bilan tasdiqlangan holda mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankda qoladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Reyestrning ikkinchi nusxasi qabul qilish sanasi ko‘rsatilib, buxgalterning imzosi va bank tomonidan buxgalterga biriktirib qo‘yilgan muhr bilan tasdiqlangan holda mablag‘larni oluvchiga qaytariladi.
a) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga bitta bank tomonidan xizmat ko‘rsatilganda, to‘lov talabnomasi uch nusxada taqdim qilinadi.
To‘lov talabnomasining uchinchi nusxasi — u kelib tushgandan keyingi ish kunidan kechiktirmay, bank tomonidan hujjatni qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda, akseptlash uchun mablag‘larni to‘lovchi yoki uning vakiliga topshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Mijoz tomonidan to‘lov talabnomasi akseptlanganidan va to‘lov amalga oshirilganidan so‘ng, to‘lov talabnomasining:
ikkinchi nusxasi — mablag‘larni oluvchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni oluvchiga taqdim qilinadi;
b) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga turli banklar tomonidan xizmat ko‘rsatilganda — to‘lov talabnomalari uch nusxada mablag‘larni oluvchi bankka taqdim qilinadi. To‘lov talabnomasining barcha nusxalari mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka yuboriladi. Bunda to‘lov talabnomasining:
uchinchi nusxasi — keyingi ish kunidan kechiktirmay, bank tomonidan qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda, akseptlash uchun mablag‘larni to‘lovchi yoki uning vakiliga topshiriladi;
Keyingi tahrirga qarang.
v) mablag‘larni to‘lovchi to‘lov talabnomasini belgilangan muddatda bankka tashkilot rahbarining (yakka tartibdagi tadbirkor va yuridik shaxs tashkil etmasdan turib dehqon xo‘jaligi faoliyati bilan shug‘ullanuvchi shaxs) imzosi bilan aksept to‘g‘risida to‘lov talabnomasining yuqoridagi chap burchagiga belgi qo‘yib qaytarishi kerak. Mablag‘larni to‘lovchi belgilangan muddatda o‘zining roziligi yoki to‘lovdan to‘laligicha yoxud qisman bosh tortishi to‘g‘risida ma’lum qilmagan taqdirda, to‘lov talabnomasi bank tomonidan umumiy tartibda akseptlanadi hamda to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, to‘lov talabnomasining:
ikkinchi nusxasi — mablag‘larni to‘lovchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni to‘lovchiga taqdim qilinadi.
46. To‘lov talabnomasiga debitorlik-kreditorlik qarzlarini solishtirish dalolatnomasi, tovarlar (ishlar, xizmatlar) to‘g‘risidagi dalolatnomaning ilova qilinishi to‘lov talabnomasini akseptlash uchun asos bo‘lmaydi.
To‘lov talabnomasini boshqa usullar bilan (debitorlik-kreditorlik qarzlarini solishtirish dalolatnomasi va bajarilgan ishlar (xizmatlar) bo‘yicha dalolatnomaning to‘lov talabnomasiga ilova qilinishi) akseptlashga yo‘l qo‘yilmaydi.
a) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga bitta bank tomonidan xizmat ko‘rsatilganda, to‘lov talabnomalari uch nusxada taqdim qilinadi. Bunda to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, to‘lov talabnomasining:
ikkinchi nusxasi — mablag‘larni to‘lovchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni to‘lovchiga taqdim qilinadi;
uchinchi nusxasi — mablag‘larni oluvchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni oluvchiga taqdim qilinadi.
b) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga turli banklar tomonidan xizmat ko‘rsatilganda — to‘lov talabnomalari ikki nusxada taqdim qilinadi. Bunda mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan to‘lov talabnomasining barcha nusxalari mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka yuboriladi va to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, to‘lov talabnomasining:
ikkinchi nusxasi — mablag‘larni to‘lovchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni to‘lovchiga taqdim qilinadi.
48. Elektron to‘lovlar tizimi orqali bankka kelib tushgan elektron to‘lov talabnomalari ro‘yxat ko‘rinishida chop etilib, bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi. Elektron to‘lov talabnomasining nusxasi mablag‘larni oluvchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni oluvchiga taqdim qilinadi.
49. Mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘ida mablag‘lar mavjud bo‘lmagan taqdirda, to‘lov talabnomasi “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi hamda bu haqda uch kun ichida mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka ma’lum qilinadi va mablag‘larni kelib tushishiga qarab to‘lab boriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘ida yetarli mablag‘ bo‘lmagan taqdirda, bank tomonidan hisobvaraq qoldig‘i doirasida to‘lov amalga oshiriladi. Mablag‘larning yetarli bo‘lmagan qismi doirasida to‘lov talabnomasi “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi, bunda to‘lov talabnomasining orqa tomonida qisman to‘langan summa va sana ko‘rsatilib, imzo qo‘yiladi.
50. Akseptli va akseptsiz to‘lov talabnomalarining “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘idan hisobdan chiqarilishi mablag‘larni oluvchining yozma arizasiga asosan amalga oshiriladi hamda unga xizmat ko‘rsatuvchi bankka ijro etilmasdan qaytarib yuboriladi.
51. Akseptli to‘lov talabnomasining nusxasi bankka kelib tushgandan keyingi kundan kechiktirmay, mablag‘larni to‘lovchi yoki uning vakiliga “To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari” jurnalida imzo qo‘ydirgan holda topshiriladi hamda “To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari” (1-kartoteka) 90962 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi.
Akseptli to‘lov talabnomasining nusxasini mablag‘larni to‘lovchi yoki uning vakiliga imzo qo‘ydirgan holda topshirish imkoni bo‘lmagan taqdirda, to‘lov talabnomasi u kelib tushgandan so‘ng, o‘n kun o‘tgach mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka to‘lov talabnomasining yuqori chap burchagiga “Mijozning kelmaganligi sababli ijro etilmadi” deb yozib qo‘yiladi va ijro etilmasdan qaytarib yuboriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Agar o‘n kun ichida mablag‘larni to‘lovchining topshirig‘iga ko‘ra uning hisobvarag‘idan mablag‘larni hisobdan chiqarish operatsiyalari (jumladan, naqd pul berish) amalga oshirilgan bo‘lsa, mablag‘larni oluvchi mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankdan Hisob raqamlar ochish, mijozlar hisob raqamlaridan mablag‘larni o‘tkazish va ko‘chirish, mehnatga haq to‘lash va qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa ehtiyojlar uchun naqd pul berish bo‘yicha belgilangan talablarni buzganlik uchun tijorat banklariga jazo jarimalarini qo‘llash tartibi to‘g‘risidagi nizomga (ro‘yxat raqami 1044, 2001-yil 30-iyun) (O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralarining me’yoriy hujjatlari axborotnomasi, 2001-y., 12-son) muvofiq jarima undirishga haqli.
52. Mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan akseptli to‘lov talabnomalarini akseptlash bo‘yicha quyidagi muddat belgilanadi:
bir hududda (viloyatlar, Toshkent shahri, Qoraqalpog‘iston Respublikasi) joylashgan mijozlar uchun — to‘lov talabnomasi topshirilganidan keyingi kundan boshlab uch ish kuni;
boshqa hududda joylashgan mijozlar uchun — to‘lov talabnomasi topshirilganidan keyingi kundan boshlab besh ish kuni;
mablag‘larni to‘lovchining yozma talabiga ko‘ra — to‘lov talabnomasi topshirilganidan keyingi kundan boshlab o‘n ish kuni.
Mablag‘larni to‘lovchi ushbu muddat ichida to‘lov talabnomasini akseptlashni to‘la yoki qisman yozma ravishda rad etish huquqiga ega.
53. Mablag‘larni to‘lovchining yozma ravishdagi arizasi imzolar namunalari va muhr izi qo‘yilgan varaqchada ko‘rsatilgan shaxslar tomonidan imzolanishi va arizada to‘la yoki qisman rad etish sabablari ko‘rsatilishi shart.
54. Mablag‘larni to‘lovchi tomonidan bankka akseptlashni to‘la rad etish bo‘yicha murojaat kelib tushgan taqdirda, to‘lov talabnomasi shu kunning o‘zida “To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari” (1-kartoteka) 90962 balans hisobvarag‘idan olinib, ijro etilmasdan mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka murojaatning nusxasi bilan birga qaytarib yuboriladi.
Mablag‘larni to‘lovchi tomonidan akseptlash qisman rad etilgan taqdirda, to‘lov akseptlangan summa doirasida amalga oshiriladi. Mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘ida mablag‘ bo‘lmagan taqdirda, to‘lov talabnomasi “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi. Bunda mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank uch kun ichida mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan to‘lov talabnomasini akseptlashning qisman rad etilganligi to‘g‘risida yozma ravishda xabardor qilinadi.
Keyingi tahrirga qarang.
55. Mablag‘larni to‘lovchi mazkur Nizomning 52-bandida belgilangan muddatda to‘lov talabnomasini akseptlash yoxud akseptlashni to‘la yoki qisman rad etish bo‘yicha bankka murojaat qilmagan taqdirda, to‘lov talabnomasi akseptlangan hisoblanadi.
To‘lov talabnomasini akseptlashni to‘la yoki qisman rad etish sabablari va ularni asoslashga doir nizolar banklar tomonidan ko‘rib chiqilmaydi.
to‘lov talabnomasiga mablag‘larni to‘lovchining summani tan olganligi to‘g‘risidagi yozma xati asl nusxada ilova qilinganda. Debitorlik-kreditorlik qarzlarini solishtirish dalolatnomasi, tovarlar (ishlar, xizmatlar) to‘g‘risidagi dalolatnomaning to‘lov talabnomasiga ilova qilinishi akseptsiz hisobdan chiqarish uchun asos bo‘lmaydi;
banklar tomonidan — mablag‘larni to‘lovchining asosiy hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi bankka — mablag‘larni to‘lovchining kreditlar bo‘yicha qarzlari o‘z vaqtida so‘ndirilmaganda;
57. Bank amaliyot kuni davomida mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka kelib tushgan akseptsiz to‘lov talabnomalari bo‘yicha tegishli summa shu kunning o‘zida to‘lanadi, mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘ida mablag‘ bo‘lmagan yoki yetarli mablag‘ bo‘lmagan taqdirda, to‘lov talabnomasi to‘lanmagan summa doirasida “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi.
58. Inkasso topshiriqnomasi — mablag‘larni oluvchining inkasso topshiriqnomasida ko‘rsatilgan summani mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘idan so‘zsiz ravishda hisobdan chiqarish bo‘yicha topshirig‘i nazarda tutilgan hisob-kitob hujjati.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga majburiy to‘lovlarni undirish uchun;
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Umumta’lim maktablari, kasb-hunar kollejlari, akademik litseylar va tibbiyot muassasalarini rekonstruksiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamg‘armasiga majburiy to‘lovlarni undirish uchun;
(59-bandning “a” kichik bandi to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2014-yil 21-fevraldagi 4/5-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2465-3, 11.03.2014-y.) tahririda — O‘R QHT, 2014-y., 11-son, 129-modda)
Keyingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Respublika yo‘l jamg‘armasiga majburiy to‘lovlarni undirish uchun;
Keyingi tahrirga qarang.
fuqarolarning shaxsiy jamg‘arib boriladigan pensiya hisobvaraqlariga jamg‘arib boriladigan badallar bo‘yicha to‘lovlarni undirish uchun;
Oldingi tahrirga qarang.
savdo tashkilotlarini istisno qilganda, mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan hisoblangan yagona soliq to‘lovi miqdorining qonun hujjatlarida belgilangan tegishli foizini o‘zaro qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risidagi shartnomalar asosida “Kamolot” yoshlar ijtimoiy harakatini rivojlantirish jamg‘armasiga undirish uchun;
(59-bandning “a” kichik bandi yettinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013-yil 23-noyabrdagi 22/5-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2465-1, 04.12.2013-y.) tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 49-son, 640-modda)
Keyingi tahrirga qarang.
debitorlarning bank hisobvaraqlariga o‘zaro hisob-kitoblarning solishtirma dalolatnomasini ilova qilgan holda soliq to‘lovchining soliq qarzi summasini undirish uchun;
yuridik shaxslar tomonidan iste’mol qilingan elektr energiyasi uchun muddati o‘tkazib yuborilgan qarzni undirish uchun;
Keyingi tahrirga qarang.
b) bojxona organlari — o‘z muddatida to‘lanmagan bojxona to‘lovlari va jarimalarni undirish to‘g‘risida;
Oldingi tahrirga qarang.
v) sud ijrochilari va undiruvchilar — ijro hujjatlari bo‘yicha pul mablag‘larini undirish to‘g‘risida;
Keyingi tahrirga qarang.
(59-bandning “v” kichik bandi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013-yil 23-noyabrdagi 22/5-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2465-1, 04.12.2013-y.) tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 49-son, 640-modda)
Keyingi tahrirga qarang.
respublika budjetidan moliyalashtirish jarayonida belgilangan miqdordan ortiq o‘tkazilgan mablag‘larni qaytarish uchun budjet tashkilotlarining budjet hisobvaraqlariga;
Keyingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi kafolati ostida berilgan xorijiy kreditlarni qaytarish va foizlar to‘lash bilan bog‘liq majburiyatlar bo‘yicha qarzdorlarning milliy va chet el valyutasidagi bank hisobvaraqlariga.
Keyingi tahrirga qarang.
60. “Sud hujjatlari va boshqa organlar hujjatlarini ijro etish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 7-moddasida nazarda tutilgan hujjatlar ijro hujjatlari hisoblanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
61. Mablag‘larni ijro hujjatlari asosida undirish bo‘yicha inkasso topshiriqnomalari ijro hujjatining asl nusxasi taqdim qilingan taqdirda, bank tomonidan qabul qilinadi. Ijro hujjatining asl nusxasi yo‘qolgan taqdirda, uning dublikati undiruv uchun asos bo‘ladi. Mablag‘larni ijro hujjatlarining nusxalari asosida hisobdan chiqarish taqiqlanadi.
Sud ijrochilari tomonidan qo‘yiladigan inkasso topshiriqnomalari sud ijrochisining qaroriga ilova qilingan holda taqdim qilinadi.
Keyingi tahrirga qarang.
Mablag‘larni ijro hujjatlari asosida undirish bo‘yicha inkasso topshiriqnomalari “To‘lov maqsadi” grafasida ijro hujjatining tartib raqami va sanasi, shuningdek davlat boji xarajatlari va qarz summalari alohida ajratib ko‘rsatilishi kerak.
(61-band O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2013-yil 23-noyabrdagi 22/5-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2465-1, 04.12.2013-y.) tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 49-son, 640-modda)
62. Inkasso topshiriqnomalarini to‘g‘ri taqdim etilishi bo‘yicha javobgarlik inkasso topshiriqnomasini taqdim etgan organlar zimmasiga yuklatiladi. Inkasso topshiriqnomalari bo‘yicha to‘lovlarni mablag‘larni to‘lovchilarning hisobvaraqlaridan so‘zsiz ravishda hisobdan chiqarishga oid e’tirozlar bank tomonidan ko‘rib chiqilmaydi.
63. Inkasso topshiriqnomalari bo‘yicha mablag‘larni undirib olishni to‘xtatib qo‘yish yoki chaqirib olish inkasso topshiriqnomasini taqdim etgan organ tomonidan yoki sud qaroriga muvofiq amalga oshiriladi. Inkasso topshiriqnomasi sud qaroriga asosan bekor qilinishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
64. Inkasso topshiriqnomasini topshirish yoki jo‘natishda u bankning bosh buxgalteri va mijozning hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalterning imzosi va bankning muhri bilan tasdiqlanadi hamda quyidagi ma’lumotlar ko‘rsatilgan holda ustxat yoziladi:
inkasso topshiriqnomasi bo‘yicha mablag‘ qisman to‘langan bo‘lsa, undirib olingan summaning miqdori;
bir hudud ichidagi hisob-kitoblarda — mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka yoki mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka taqdim qilinadi;
hududlararo hisob-kitoblarda — faqat mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka taqdim qilinadi.
66. Davlat soliq xizmati organlari inkasso topshiriqnomalarini elektron shaklda mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka bevosita taqdim etadi yoki chaqirib oladi.
Keyingi tahrirga qarang.
a) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga bitta bank tomonidan xizmat ko‘rsatilganda — inkasso topshiriqnomalari to‘rt nusxada taqdim qilinadi. Bunda inkasso topshiriqnomasining:
to‘rtinchi nusxasi — qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda mijozning hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalter tomonidan imzolanadi va unga biriktirilgan muhr bilan tasdiqlanib, mablag‘larni oluvchiga qaytarib beriladi;
b) bir hudud ichida hisob-kitoblarni amalga oshirishda inkasso topshiriqnomalari uch nusxada bevosita mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka taqdim qilinishi mumkin. Bunda inkasso topshiriqnomasining:
birinchi va ikkinchi nusxalari — ijro hujjatlari ilova qilingan holda ijro uchun bankda qoldiriladi;
uchinchi nusxasi — qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda mijozning hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalter tomonidan imzolanadi va unga biriktirilgan muhr bilan tasdiqlanib, mablag‘larni oluvchiga qaytarib beriladi;
v) hududlararo hisob-kitoblarni amalga oshirishda inkasso topshiriqnomalari uch nusxada faqatgina mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka taqdim qilinadi. Bunda inkasso topshiriqnomasining:
birinchi va ikkinchi nusxalari — qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda mijozning hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalter tomonidan imzolanadi va unga biriktirilgan muhr bilan tasdiqlanib, mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka yuboriladi;
uchinchi nusxasi — qabul qilish sanasi ko‘rsatilgan holda mijozning hisobvarag‘iga xizmat ko‘rsatuvchi buxgalter tomonidan imzolanadi va unga biriktirilgan muhr bilan tasdiqlanib, mablag‘larni oluvchiga qaytarib beriladi.
68. Mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan inkasso topshiriqnomasini bajarish quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
a) mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchiga bitta bank tomonidan xizmat ko‘rsatilgan taqdirda, to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, inkasso topshiriqnomasining:
ikkinchi nusxasi — ijro hujjatlari ilova qilingan holda shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirma bilan birga mablag‘larni to‘lovchiga beriladi;
b) bir hudud ichida hisob-kitoblar amalga oshirilganda, to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, inkasso topshiriqnomasining:
ikkinchi nusxasi — ijro hujjatlari ilova qilingan holda shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirma bilan birga mablag‘larni to‘lovchiga beriladi;
v) hududlararo hisob-kitoblar amalga oshirilganda, to‘lov amalga oshirilgandan so‘ng, inkasso topshiriqnomasining:
ikkinchi nusxasi — ijro hujjatlari ilova qilingan holda shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirma bilan birga mablag‘larni to‘lovchiga beriladi.
69. Bir hudud ichidagi va hududlararo hisob-kitoblar bo‘yicha mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka elektron to‘lovlar tizimi orqali kelib tushgan inkasso topshiriqnomalari ro‘yxat ko‘rinishida chop etilib, bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi. Elektron inkasso topshiriqnomasi nusxasi bank tomonidan mablag‘larni oluvchining shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirmaga ilova qilingan holda mablag‘larni oluvchiga taqdim qilinadi.
70. Mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘ida mablag‘ bo‘lmagan taqdirda, inkasso topshiriqnomasi “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi va bu haqda mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka uch ish kuni ichida xabar beriladi hamda mablag‘larning kelib tushishiga qarab qonun hujjatlarida belgilangan tartibda to‘lanadi.
71. Mablag‘larni to‘lovchining hisobvarag‘ida yetarli mablag‘ bo‘lmagan taqdirda, bank tomonidan hisobvaraq qoldig‘i doirasida inkasso topshiriqnomasi bo‘yicha to‘lov amalga oshiriladi. Qolgan summa “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi hamda inkasso topshiriqnomasining orqa tomonida qisman to‘langan summa va sana ko‘rsatilib, imzo qo‘yiladi.
Bunda mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank uch kun ichida mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan “Muddatida to‘lanmagan hisob-kitob hujjatlari” (2-kartoteka) 90963 balans hisobvarag‘iga kirim qilingan summa to‘g‘risida yozma ravishda xabardor qilinadi.
Keyingi tahrirga qarang.
72. Mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank inkasso topshiriqnomasining o‘z aybi bilan bajarilmaganligi yoki lozim darajada bajarilmaganligi uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javobgar bo‘ladi.
73. Akkreditiv bo‘yicha hisob-kitob qilinganida mijozning (mablag‘larni to‘lovchining) topshirig‘i bilan va uning ko‘rsatmalariga muvofiq akkreditiv ochgan bank (bank-emitent) mablag‘larni oluvchi yoki u ko‘rsatgan shaxs hujjatlarni taqdim etgan va akkreditivda nazarda tutilgan boshqa shartlarni bajargan taqdirda to‘lovni amalga oshirish majburiyatini oladi.
74. Akkreditivning amal qilish muddati va u bo‘yicha hisob-kitob qilish tartibi mablag‘larni to‘lovchi bilan mablag‘larni oluvchi o‘rtasidagi shartnomada belgilab qo‘yiladi.
akkreditiv bo‘yicha mablag‘lar olish uchun mablag‘larni oluvchi tomonidan taqdim etiladigan hujjatlarning to‘liq ro‘yxati va aniq tavsifi;
tovarlar jo‘natilganidan (xizmatlar ko‘rsatilgan, ishlar bajarilganidan) keyin hujjatlarni taqdim etish muddatlari, ularni rasmiylashtirishga qo‘yiladigan talablar.
77. Qoplangan (deponentlangan) akkreditiv ochilgan taqdirda, mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank uni ochish vaqtida mijozning o‘z mablag‘larini yoki unga berilgan kreditni mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankning majburiyatlari amal qilib turadigan butun muddatga mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank ixtiyoriga o‘tkazishi shart.
Qoplanmagan akkreditiv ochilgan taqdirda, mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka akkreditivning butun summasini mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankning mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankda yuritilayotgan hisobvarag‘idan o‘chirish huquqini beradi.
Qoplangan va qoplanmagan akkreditivlar chaqirib olinadigan va chaqirib olinmaydigan shaklda bo‘lishi mumkin. Akkreditivda uning chaqirib olinmasligi nazarda tutilmagan bo‘lsa, bunday akkreditiv chaqirib olinadigan akkreditiv hisoblanadi.
78. Akkreditivlar banklar tomonidan ko‘zda tutilmagan holatlar bo‘yicha alohida balans hisobvaraqlarida va “Mijozlarning akkreditivlar bo‘yicha depozitlari” 22602 balans hisobvarag‘ida hisobga olinadi. Mablag‘larni oluvchi uchun unga xizmat ko‘rsatuvchi bankda akkreditivlar bo‘yicha alohida depozit hisobvaraqlar ochiladi.
79. Chaqirib olinadigan akkreditiv mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan mablag‘larni oluvchi bilan oldindan kelishilmasdan o‘zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin. Akkreditivning chaqirib olinishi mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank uchun hech qanday majburiyatni vujudga keltirmaydi.
Chaqirib olinadigan akkreditiv shartlarini o‘zgartirish yoki bekor qilish bo‘yicha mablag‘larni to‘lovchining topshiriqlari mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank orqali beriladi va mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka, mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan esa mablag‘larni oluvchiga xabar beriladi.
80. Mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank akkreditivni o‘zgartirish yoki bekor qilish bo‘yicha xabarnoma olmagan taqdirda, chaqirib olinadigan akkreditiv bo‘yicha barcha operatsiyalarni amalga oshirishga majbur.
81. Chaqirib olinmaydigan akkreditiv mablag‘larni oluvchining roziligisiz o‘zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin emas.
82. Mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank chaqirib olinmaydigan akkreditivni mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank bilan tuzilgan shartnoma asosida tasdiqlashi mumkin. Bunda chaqirib olinmaydigan akkreditiv tasdiqlangan akkreditiv hisoblanadi.
Tasdiqlangan akkreditivlarda mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank to‘lovni amalga oshirish bo‘yicha qo‘shimcha majburiyatlar oladi. Tasdiqlangan akkreditiv mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankning roziligisiz o‘zgartirilishi yoki bekor qilinishi mumkin emas.
83. Akkreditivlar bo‘yicha hisob-kitoblar, agar qonun hujjatlarida boshqacha tartib belgilab qo‘yilgan bo‘lmasa, naqd pulsiz tartibda amalga oshiriladi.
84. Mablag‘larni to‘lovchi akkreditiv ochish uchun unga xizmat ko‘rsatuvchi bankka shartnomani ilova qilgan holda ikki nusxada akkreditivga ariza bilan murojaat qiladi. Bunda arizaning:
birinchi nusxasi — to‘lovlar amalga oshirilgandan so‘ng bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi;
Akkreditiv summasi bir vaqtning o‘zida ko‘zda tutilmagan holatlar balans hisobvarag‘iga kirim qilinadi.
85. Akkreditiv bo‘yicha shartnomada mazkur Nizomning 75-bandida nazarda tutilgan ma’lumotlar bo‘lmagan taqdirda, mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan akkreditiv ochilmaydi.
86. Akkreditivda nazarda tutilgan summa elektron to‘lovlar tizimi orqali mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankning hisobvarag‘iga mijozning arizasiga asosan o‘tkaziladi. Bunda bank akkreditivda nazarda tutilgan summa mablag‘larni oluvchining hisobvarag‘iga kelib tushganligi haqida uni xabardor qiladi.
87. Elektron to‘lovlar tizimi orqali kelib tushgan akkreditivga arizalar bank tomonidan ikki nusxada chop etilib, uning bir nusxasi bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi, ikkinchi nusxasi “To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari” (1-kartoteka) 90962 balans hisobvarag‘iga joylashtiriladi.
88. Akkreditivni muddati tugaguniga qadar mablag‘larni oluvchi va mablag‘larni to‘lovchi o‘rtasida tuzilgan shartnomada belgilangan va mablag‘larni oluvchi tomonidan akkreditiv shartlari bajarilganligini tasdiqlovchi hujjatlar ikki nusxada taqdim qilingan taqdirda, tegishli summa uning hisobvarag‘iga o‘tkazib beriladi. Bunda bank tomonidan mablag‘larni oluvchining akkreditiv shartlariga rioya qilganligi hamda ularning bajarilganligini tasdiqlovchi hujjatlarni to‘g‘ri rasmiylashtirganligi tekshirilishi shart.
89. Mablag‘larni to‘lovchi va mablag‘larni oluvchi o‘rtasida tuzilgan akkreditiv bo‘yicha shartnomada belgilangan shartlarning bittasi bajarilmagan taqdirda ham akkreditiv bo‘yicha to‘lovlar amalga oshirilmaydi.
90. Mablag‘larni oluvchining hisobvarag‘iga mablag‘larni o‘tkazishda bank tomonidan to‘rt nusxada memorial order rasmiylashtirilib, uning “To‘lov maqsadi” grafasida to‘lov qaysi shartnoma asosida amalga oshirilayotgan bo‘lsa, shu shartnomaning tartib raqami va sanasi ko‘rsatiladi. Bunda memorial orderning:
birinchi nusxasi — tasdiqlovchi hujjatlar nusxasi bilan birga bankning kunlik hujjatlari yig‘majildiga tikib qo‘yiladi;
ikkinchi va uchinchi nusxalari — ularga tasdiqlovchi hujjatlar nusxasi ilova qilingan holda mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka yuboriladi;
to‘rtinchi nusxasi — shaxsiy hisobvarag‘idan ko‘chirma bilan birga mablag‘larni oluvchiga beriladi hamda akkreditiv bo‘yicha to‘langan summa “To‘lov muddatini kutayotgan hisob-kitob hujjatlari” (1-kartoteka) 90962 balans hisobvarag‘idan hisobdan chiqariladi.
91. Mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan akkreditivning ijro etilganligi to‘g‘risidagi hujjat mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankdan olingandan so‘ng, akkreditiv summasi ko‘zda tutilmagan hollar hisobvarag‘idan memorial orderga asosan hisobdan chiqariladi va memorial orderning bir nusxasi tasdiqlovchi hujjatlar ilova qilingan holda mablag‘larni to‘lovchiga beriladi.
mablag‘larni oluvchining akkreditivning amal qilish muddati tamom bo‘lgunga qadar undan foydalanishdan voz kechishi haqidagi arizasiga ko‘ra, agar bunday voz kechish mumkinligi akkreditiv shartlarida nazarda tutilgan bo‘lsa;
mablag‘larni to‘lovchining akkreditivni butunlay yoki qisman chaqirib olish haqidagi talabiga muvofiq, agar bunday chaqirib olishga akkreditiv shartlari bo‘yicha yo‘l qo‘yilsa, yopiladi.
Akkreditiv yopilganligi haqida mablag‘larni oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankni xabardor qilishi kerak.
93. Akkreditiv mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan xabarnoma olingan kunda “Mijozlarning akkreditivlar bo‘yicha depozitlari” 22602 balans hisobvarag‘idagi summadan kam bo‘lmagan summaga kamaytiriladi yoki yopiladi.
94. Qoplangan (deponentlangan) akkreditivning foydalanilmagan summasi akkreditiv yopilishi bilan bir vaqtda mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka qaytarib berilishi kerak. Mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank qaytarib berilgan summalarni mablag‘larni to‘lovchining mablag‘lar deponentlangan hisobvarag‘iga kiritib qo‘yishi shart.
95. Akkreditivdan to‘liq foydalanilmaganligi sababli, mablag‘lar to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka qaytarilgan taqdirda, bank tomonidan ochilgan ko‘zda tutilmagan holatlar balans hisobvarag‘i ham yopiladi.
96. Akkreditiv bo‘yicha qisman to‘lovlar amalga oshirilgan taqdirda, mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank amalga oshirilgan qisman to‘lovlarni ko‘zda tutilmagan holatlar balans hisobvarag‘idan hisobdan chiqarib boradi.
97. Chek — chek beruvchining hisobvarag‘idan chek oluvchining hisobvarag‘iga chekda belgilangan summani o‘tkazish bo‘yicha topshiriq nazarda tutilgan hisob-kitob hujjati.
98. Cheklar banklar buyurtmasiga muvofiq “Davlat belgisi” davlat-ishlab chiqarish birlashmasi tomonidan tayyorlanadi. Chekning seriyasi va tartib raqami, mablag‘larni to‘lovchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankning nomi va firma belgisi bosma shaklda chop etiladi.
100. Chekning maksimal summasi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan, minimal summasi, shuningdek chekning amal qilish muddati banklar tomonidan belgilanadi.
101. Bank tomonidan chek berilganda jismoniy shaxsning arizasiga asosan chekning summasiga “Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar” 20206 balans hisobvarag‘ida alohida ikkilamchi shaxsiy hisobvaraq ochiladi va to‘lovlar ushbu hisobvaraq orqali amalga oshiriladi.
102. Chek jismoniy shaxslar tomonidan omonat hisobvarag‘idagi mablag‘lar yoki topshirilgan naqd pul mablag‘lari hisobidan beriladi.
103. Chek amal qilish muddati davomida bankka taqdim qilinmagan bo‘lsa, u holda chek summasi “Harakatsiz depozit majburiyatlari” 29842 balans hisobvarag‘ida hisobga olinadi. Chek egasi amal qilish muddati tugagan chek bilan bankka murojaat qilgan taqdirda, bank chek egasining shaxsini tasdiqlovchi hujjati asosida chekni qabul qilishi va unda ko‘rsatilgan summani to‘lab berishi lozim.
a) chek berilayotgan vaqtda, unda bankning mas’ul xodimi tomonidan quyidagi rekvizitlar ko‘rsatilishi shart:
Mazkur rekvizitlar to‘ldirilgandan so‘ng, bank buxgalteri va kassiri tomonidan chekka imzo qo‘yilib, kesish chizig‘ida qolgan sonlar chek summasiga muvofiq bo‘lishi va muhr bilan tasdiqlanishi kerak. Chek milki imzolash uchun chek oluvchiga berilishi kerak. Chekning seriyasi va tartib raqami, chek yozilgan shaxsning familiyasi, ismi va otasining ismi, shuningdek chek summasi va uning kelib chiqish manbalari ko‘rsatilgan holda alohida daftarga yozib qo‘yiladi;
v) amaliyot kunining oxirida bank kassiri naqd pullarda olingan summa va omonat daftarchasidan hisobdan chiqarilgan summani ko‘rsatadi hamda chekning milklarini bankning mas’ul xodimiga topshiradi.
Chekning milki “Jismoniy shaxslarning talab qilib olinguncha saqlanadigan depozitlar” 20206 balans hisobvarag‘idagi alohida ikkilamchi shaxsiy hisobvaraqdan hisobdan chiqarish uchun kelgunga qadar bankda saqlanadi. Cheklarning milklari bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi;
g) chek blankasini to‘ldirishda xatoga yo‘l qo‘yilgan taqdirda, ushbu blanka buzilgan deb topiladi va o‘rniga yangisi to‘ldiriladi.
d) qabul qilingan, ishlatilgan va qaytarilgan chek blankalarining hisobi qat’iy hisobda turuvchi blankalar hisobi qayd etib boriladigan daftarda va ko‘zda tutilmagan holatlar balans hisobvarag‘ida yuritiladi. Amaliyot kuni davomida chek blankalari chiqim orderi bo‘yicha ko‘zda tutilmagan holatlar balans hisobvarag‘idan hisobdan chiqarib boriladi.
a) chek to‘lovga taqdim qilingandan so‘ng, chekni to‘lovga qabul qilgan tashkilot xodimi chekning orqa tomoniga tashkilot muhri va mansabdor shaxsining imzosini qo‘yadi;
b) tovar (ish, xizmat) qiymati chekda ko‘rsatilgan summadan kam bo‘lgan taqdirda, chekni to‘lovga qabul qilgan tashkilot ushbu chek summasining 25 foizigacha bo‘lgan qiymatini naqd pulda berishi mumkin;
v) to‘lovga qabul qilingan cheklar uni to‘lovga qabul qilgan tashkilot tomonidan xizmat ko‘rsatuvchi bankka pul tushumi bilan birga inkassator orqali yuboriladi;
chek beruvchi va chek oluvchiga bitta bank tomonidan xizmat ko‘rsatilgan taqdirda, cheklar bo‘yicha to‘lovlar chekni to‘lovga qabul qilgan tashkilot hisobvarag‘ining krediti va “Inkasso qilingan pul tushumlari va cheklar” 19903 balans hisobvarag‘i orqali chek taqdim etuvchi hisobvarag‘ining debeti bo‘yicha o‘tkaziladi. Chekning asl nusxasi bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi;
chekda ko‘rsatilgan summa chek oluvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan chek oluvchining hisobvarag‘iga o‘tkaziladi;
bankning elektron hisob-kitob cheki elektron to‘lovlar tizimi orqali chek beruvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bankka yuboriladi hamda chekning asl nusxasi bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi;
elektron chekda ko‘rsatilgan summa chek beruvchiga xizmat ko‘rsatuvchi bank tomonidan dasturiy ravishda chek beruvchining ikkilamchi hisobvarag‘idan hisobdan chiqariladi hamda elektron chek chop etilib, bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi;
d) chek merosxo‘rlar va boshqa vakolatli shaxslar tomonidan chekning amal qilish muddati o‘tganligidan qat’i nazar, xizmat ko‘rsatuvchi bankka taqdim qilinishi mumkin. Bank tomonidan merosxo‘rlar va boshqa shaxslarning chekni tasarruf qilish uchun vakolatliligi aniqlangach, chekda ko‘rsatilgan summa to‘lab beriladi;
j) yo‘qotilgan cheklar bo‘yicha unda ko‘rsatilgan summa hisobdan chiqarilganligi uchun bank javob bermaydi.
106. BPK — bank tomonidan emissiya qilingan, personalizatsiyalangan, to‘lov vositasi sifatida ishlatiladigan va o‘z saqlovchisiga bank hisobvarag‘idagi mablag‘lari doirasida operatsiyalarni, jumladan, hisobvaraq orqali naqd pulsiz hisob-kitoblarni (to‘lovlarni) amalga oshirish, undan naqd pul mablag‘larini va bank kreditini olish imkonini beruvchi bank plastik kartasi.
107. BPKlardan jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan naqd pulsiz hisob-kitoblarda, shuningdek naqd pul beradigan shoxobchalar va bankomatlardan naqd pul mablag‘larini olishda foydalaniladi.
108. Xalqaro BPKlar vakolatli banklar tomonidan muomalaga chiqariladi va ularga xizmat ko‘rsatiladi.
109. BPKlarga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha tuziladigan shartnoma quyidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olishi shart:
hisobvaraqning tartib raqami va BPK saqlovchisining familiyasi, ismi, otasining ismi (tashkilotning nomi);
BPKga operatsiyalarni amalga oshirish va ular hisobini olib borish uchun boshqa qo‘shimcha ma’lumotlar ham kiritilishi mumkin.
111. Qayta personalizatsiya qilish uchun bankka qaytarilgan BPKlar hisobi “Saqlanayotgan qimmatbaho buyumlar” 93609 ko‘zda tutilmagan holatlar balans hisobvarag‘ining alohida shaxsiy hisobvarag‘ida yuritiladi.
112. BPKlardan foydalangan holda amalga oshirilgan hisob-kitoblar qog‘ozda (slip, elektron terminal kvitansiyasi) yoki elektron shaklda (bankomat yoki terminalning elektron hujjati) yoki boshqa ma’lumotnomalar bilan tasdiqlanadi. Bunda mazkur ma’lumotnomalar hisob-kitoblarni amalga oshirishda ishtirok etuvchi tomonlarga yetarli nusxalarda shakllantiriladi. Ma’lumotnomalar BPK orqali amalga oshirilgan operatsiyalar to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlarni o‘z ichiga olishi kerak.
113. Ma’lumotnomalarda BPK va BPK saqlovchilarning bankdagi hisobvaraqlari rekvizitlari, shuningdek tashkilotlar, naqd pul berish punktlari va bankomatlarning hisobvaraqlari rekvizitlari bo‘lishi shart.
114. Elektron ma’lumotnomalar bank-ekvayerga, bank-emitentga yoki shartnomada nazarda tutilgan protsessing markaziga yuboriladi.
amaliyot kuni davomida o‘zaro majburiyatlarni yakuniy hisob-kitobi va yakuniy hisob-kitoblar summasini banklarning vakillik hisobvaraqlari orqali hisobga o‘tkazish asosida hisob-kitob ishtirokchilari tomonidan tashkil qilingan protsessing markazi orqali hisob-kitoblarni amalga oshirish.
116. Amalga oshirilgan operatsiyalar bo‘yicha umumiy hisob-kitoblar elektron to‘lovlar tizimi orqali quyidagicha amalga oshiriladi:
bank tomonidan xizmat ko‘rsatilayotgan tashkilotdan olingan elektron hujjatlar asosida bank-ekvayer uning hisobvarag‘iga tegishli mablag‘larni o‘tkazadi, bunda avtomatik ravishda debet elektron memorial order shakllanadi va elektron to‘lovlar tizimi orqali bank-emitentga yuboriladi;
mijozning BPK hisobvarag‘idagi mablag‘lar bank-emitent tomonidan debet elektron memorial order asosida dasturiy ravishda hisobdan chiqariladi. Debet elektron memorial order ro‘yxat ko‘rinishida chop etilib, bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikib qo‘yiladi;
bank tomonidan xizmat ko‘rsatilayotgan tashkilotdan olingan elektron hujjatlar asosida bank-ekvayerda avtomatik ravishda elektron xabarnoma shakllanadi hamda o‘tkazmalarni avtorizatsiya qilish va amalga oshirish uchun elektron to‘lovlar tizimi orqali bank-emitentga yuboriladi;
bank-emitent elektron xabarnoma asosida tranzaksiyani avtorizatsiya qilib, mablag‘larni elektron to‘lovlar tizimi orqali tegishli tashkilotlar hisobvarag‘iga o‘tkazish uchun bank-ekvayerga yuboradi hamda mablag‘larni BPK hisobvarag‘idan hisobdan chiqarish uchun elektron memorial orderni dasturiy ravishda shakllantiradi;
mablag‘lar bank-ekvayer tomonidan bank-emitentdan olingan elektron memorial order asosida tegishli tashkilotlarning hisobvarag‘iga o‘tkaziladi va memorial order ro‘yxat ko‘rinishida chop etilib, bankning kunlik hujjatlar yig‘majildiga tikiladi.
amaliyot kuni davomida BPKlar bo‘yicha protsessing markazi orqali amalga oshirilgan barcha operatsiyalar hisob-kitob ishtirokchilari uchun ochilgan alohida shaxsiy hisobvaraqlarda yuritiladi;
yakuniy summalar O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankning hisob-kitob markazida ochilgan banklarning vakillik hisobvaraqlari orqali shartnomada nazarda tutilgan muddatda o‘tkaziladi;
banklar tomonidan protsessing markazidan olingan ma’lumotlar asosida mijozning BPK hisobvarag‘iga mablag‘lar o‘tkaziladi yoki hisobdan chiqariladi.
118. Qayta tashkil etilayotgan (qo‘shib yuborish, qo‘shib olish, bo‘lish, ajratib chiqarish, o‘zgartirish) yuridik shaxsning hisob-kitob hujjatlari bo‘yicha to‘lovlar qonun hujjatlariga muvofiq uning asosiy hisobvarag‘idan amalga oshiradi.
119. Kreditorlar va huquqiy voris o‘rtasida nizo yuzaga kelgan taqdirda, mablag‘lar sud qaroriga asosan huquqiy vorisning hisobvarag‘idan hisobdan chiqariladi.
120. Tugatilayotgan yuridik shaxsning hisobvarag‘idan mablag‘larni hisobdan chiqarish zarurligi to‘g‘risida tugatish komissiyasi tomonidan bankka ariza taqdim qilinadi hamda tugatilayotgan yuridik shaxsning barcha hisobvaraqlari tugatish komissiyasining ixtiyoriga o‘tadi.
Tugatilayotgan yuridik shaxsning imzolar namunalari va muhr izi qo‘yilgan varaqchasi o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilib, uning o‘rniga tugatish komissiyasi a’zolarining imzo namunalari tushirilgan imzolar namunalari va muhr izi qo‘yilgan varaqcha rasmiylashtiriladi. Bunda imzo namunalari o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilmagan shaxslarning topshiriqlariga asosan tugatilayotgan yuridik shaxsning hisobvaraqlaridan mablag‘larning hisobdan chiqarilganligi uchun banklar javobgar bo‘lmaydi.
121. Hisob-kitob intizomiga rioya qilmagan banklar Hisob raqamlar ochish, mijozlar hisob raqamlaridan mablag‘larni o‘tkazish va ko‘chirish, mehnatga haq to‘lash va qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa ehtiyojlar uchun naqd pul berish bo‘yicha belgilangan talablarni buzganlik uchun tijorat banklariga jazo jarimalarini qo‘llash tartibi to‘g‘risidagi nizomga (ro‘yxat raqami 1044, 2001-yil 30-iyun) muvofiq javobgar bo‘ladi.
122. Banklarning vakillik hisobvaraqlari orqali o‘tkaziladigan operatsiyalar, agar overdraft (qisqa muddatli kredit berish) nazarda tutilmagan bo‘lsa, banklarning vakillik hisobvarag‘idagi mablag‘lar doirasida amalga oshiriladi.