LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 4-dekabrdagi 983-sonli “Yer qa’rini geologik o‘rganish, foydalanish va muhofaza qilish sohasidagi boshqaruv va nazorat qilish tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
“Yer osti boyliklari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Geologiya-razvedka ishlarini tashkil etish va olib borish tizimi samaradorligini yanada oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2010-yil 27-avgustdagi PQ-1396-son qaroriga muvofiq Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazorati to‘g‘risidagi nizom 1-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining 2-ilovaga muvofiq ayrim qarorlari o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
3. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari G‘.I. Ibragimov zimmasiga yuklansin.
1. Ushbu Nizom “Yer osti boyliklari to‘g‘risida”, “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”, “Suv va suvdan foydalanish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Geologiya-razvedka ishlarini tashkil etish va olib borish tizimi samaradorligini yanada oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2010-yil 27-avgustdagi PQ-1396-son qaroriga, boshqa qonun hujjatlariga muvofiq yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlarning vazifalari, funksiyalari, huquqlari va majburiyatlarini, shuningdek ushbu sohada davlat nazoratini amalga oshirish tartibini belgilaydi.
2. O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Yer qa’rini geologik o‘rganish, sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat inspeksiyasi (keyingi o‘rinlarda “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi deb ataladi), O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasi (keyingi o‘rinlarda Davlat geologiya qo‘mitasi deb ataladi) hamda mahalliy davlat hokimiyati organlari yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar hisoblanadi.
Yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazorati:
yer qa’ri muhofaza qilinishi, undan foydalanish va chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan ekologik nazorat qilish yuzasidan — O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi;
yer qa’rini geologik o‘rganishda, undan foydalanish va uni muhofaza qilish, foydali qazilmalarni kavlab olish, mineral xomashyoni qayta ishlash, shuningdek konchilik ishlarini geologik-marksheyderlik jihatidan ta’minlash sohasida qonun hujjatlari va normativ texnik hujjatlar talablariga rioya qilish ustidan nazorat qilish yuzasidan — “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi;
yer qa’ridan foydalanuvchilar tomonidan yer qa’ri uchastkalaridan foydalanish huquqini beradigan litsenziyalar shartlariga, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, geologik va mineralogik obyektlarni muhofaza qilish bo‘yicha ishlarni loyihalashtirish va yuritish sohasidagi me’yorlar va qoidalarga rioya qilish ustidan nazorat qilish yuzasidan — O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya qo‘mitasi;
yer qa’ridan foydalanish uchun yer uchastkalari berishda yer qa’ridan foydalanish va muhofaza qilish ustidan nazorat qilish, yer qa’ridan o‘zboshimchalik bilan foydalanishga, foydali qazilmalar joylashgan maydonlarda asossiz ravishda va o‘zboshimchalik bilan imorat qurishga yo‘l qo‘ymaslik yuzasidan — mahalliy davlat hokimiyati organlari tomonidan amalga oshiriladi.
3. Yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar o‘z funksiyalarini ushbu Nizomda va boshqa qonun hujjatlarida nazarda tutilgan vakolatlar doirasida amalga oshiradilar.
4. O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyat va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalari raislari hamda ularning mutasaddilik qilinadigan yo‘nalishlar bo‘yicha o‘rinbosarlari tegishli ravishda O‘zbekiston Respublikasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha bosh davlat inspektorlari hisoblanadilar hamda yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiradilar.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasining yer qa’rini, yer va suv resurslarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish ustidan nazorat qilish bosh boshqarmasi boshlig‘i O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasining Tabiatni muhofaza qilish bosh davlat inspektorining o‘rinbosari hisoblanadi hamda yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiradi.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasining yer qa’rini, yer va suv resurslarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish ustidan nazorat qilish bosh boshqarmasi boshlig‘ining o‘rinbosari va bosh mutaxassislari O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasining tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha katta davlat inspektorlari hisoblanadilar hamda yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiradilar.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyat va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalarining yer qa’rini, yer va suv resurslarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish inspeksiyalari boshliqlari tegishli ravishda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyat va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalari bosh davlat inspektorlarining o‘rinbosarlari hisoblanadilar hamda yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiradilar.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyat va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalarining yer qa’rini, yer va suv resurslarini muhofaza qilish va ulardan foydalanish inspeksiyalarining bosh va yetakchi mutaxassislari tegishli ravishda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyat va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalarining katta davlat inspektorlari hisoblanadilar hamda yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiradilar.
Tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha tumanlararo, tuman, shahar qo‘mitalari (inspeksiyalar) boshliqlari Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyat va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalarining tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha katta davlat inspektorlari hisoblanadilar hamda tegishli hududlarda yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiradilar.
Tumanlararo, tuman, shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalari (inspeksiyalar)ning bosh va yetakchi mutaxassislari, 1 va 2-toifali mutaxassislari Qoraqalpog‘iston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, viloyat va Toshkent shahar tabiatni muhofaza qilish qo‘mitalarining tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha davlat inspektorlari hisoblanadilar hamda yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiradilar.
5. “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining ko‘mir, kon-ruda va noruda sanoatini nazorat qilish hamda geologiya-marksheyderlik nazorati tarmoq inspeksiyasi boshlig‘i kon nazorati bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining bosh davlat inspektori hisoblanadi.
Ko‘mir, kon-ruda va noruda sanoatini nazorat qilish hamda geologiya-marksheyderlik nazorati tarmoq inspeksiyasi boshlig‘ining o‘rinbosari kon nazorati bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi bosh davlat inspektorining o‘rinbosari hisoblanadi.
Ko‘mir, kon-ruda va noruda sanoatini nazorat qilish hamda geologiya-marksheyderlik nazorati tarmoq inspeksiyasining mutaxassislari kon nazorati bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining davlat inspektorlari hisoblanadilar.
“Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining neft-gaz sanoatini nazorat qilish tarmoq inspeksiyasi boshlig‘i neft-gaz sanoati obyektlarida kon nazorati bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining bosh davlat inspektori hisoblanadi.
“Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining neft-gaz sanoatini nazorat qilish tarmoq inspeksiyasi boshlig‘i o‘rinbosari neft-gaz sanoati obyektlarida kon nazorati bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi bosh davlat inspektorining o‘rinbosari hisoblanadi.
“Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining neft-gaz sanoatini nazorat qilish tarmoq inspeksiyasi mutaxassislari neft-gaz sanoati obyektlarida kon nazorati bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining davlat inspektorlari hisoblanadilar.
“Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining geologiya-razvedka ishlari olib borilishini nazorat qilish tarmoq inspeksiyasi boshlig‘i yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining bosh davlat inspektori hisoblanadi.
“Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining geologiya-razvedka ishlari olib borilishini nazorat qilish tarmoq inspeksiyasi boshlig‘ining o‘rinbosari yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi bosh davlat inspektorining o‘rinbosari hisoblanadi.
“Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining geologiya-razvedka ishlari olib borilishini nazorat qilish tarmoq inspeksiyasi mutaxassislari yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish bo‘yicha “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasining davlat inspektorlari hisoblanadilar.
6. Yer qa’ridan barcha foydalanuvchilar tomonidan qonunchilikka, yer qa’ridan foydalanishning belgilangan tartibiga, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasidagi me’yorlar va qoidalarga, ishlarni geologik-markshreyderlik ta’minlash bo‘yicha talablar bajarilishi monitoringini olib borishga hamda davlat hisobi va hisoboti yuritilishi qoidalariga rioya qilinishini ta’minlash yer qa’rini geologik o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlarning vazifasi hisoblanadi.
7. Yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar birgalikda:
litsenziyalarda belgilangan yer qa’ri uchastkalaridan foydalanish shartlariga rioya etilishi, yer qa’ri uchastkalari mahsulot taqsimoti to‘g‘risidagi bitim shartlarida berilgan taqdirda esa — mahsulot taqsimoti to‘g‘risidagi bitimlarda belgilangan shartlarga rioya etish;
yer qa’ridan o‘zboshimchalik bilan foydalanishga, foydali qazilmalar joylashgan maydonlarda asossiz ravishda va o‘zboshimchalik bilan imorat qurishga yo‘l qo‘ymaslik, shuningdek sanoat ekspluatatsiyasiga jalb etilmagan foydali qazilmalar konlari buzilishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan ishlarning salbiy ta’siri oldini olish;
foydali qazilmalar joylashgan maydonlarda, shuningdek foydali qazilmalarni kavlab olish bilan bog‘liq bo‘lmagan yer osti inshootlari ustidagi maydonlarda imorat qurish shartlariga rioya etish;
yer qa’ri to‘g‘risidagi qonun hujjatlari talablariga rioya etish uchun idoraviy nazoratni tashkil etish va amalga oshirish ustidan nazoratni amalga oshiradilar.
8. O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi tabiatni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan foydalanish sohasida “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya qo‘mitasi, shuningdek boshqa vazirliklar va idoralarning faoliyatini muvofiqlashtiradi.
9. O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasida:
yer qa’ridan foydalanuvchilar tomonidan yer qa’ridan foydalanish bilan bog‘liq ishlarning zararli ta’siridan atrof muhitni muhofaza qilish bo‘yicha qonunchilik talablari va tadbirlar bajarilishi;
mineral resurslardan foydalanish bo‘yicha respublika, tarmoq ekologik normativlari, qoidalar va standartlar ishlab chiqilishi va joriy etilishi;
foydali qazilmalar konlarini ishlatish loyihalari, shuningdek foydali qazilmalarni kavlab olish, mineral xomashyoni qayta ishlash bo‘yicha korxonalar qurish, ularni rekonstruksiya qilish va kengaytirish loyihalari davlat ekologik ekspertizasi o‘z vaqtida o‘tkazilishi;
yer qa’ridan foydalanish bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirishda, mineral xomashyodan kompleks foydalanishda atrof muhitning ekologik xavfsizligi;
foydali qazilmalar konlarini ishga solishning va mineral xomashyoni qayta ishlashning resurslarni tejaydigan texnologiyalarini loyihalashtirish, rivojlantirish va joriy etish;
foydali qazilma qatlami morfologiyasiga va konlarni ishga solishning kon-texnik shartlariga bog‘liq ravishda kon ustida yotgan hamda sig‘diruvchi jinslar to‘kindi uyumlarini oqilona joylashtirish yuzasidan ochiq kon ishlarini loyihalashtirish va amalga oshirish;
keng tarqalgan foydali qazilmalar konlarini ishga solishning belgilangan me’yorlari va qoidalariga rioya etish;
foydali qazilmalarni kavlab olish va mineral xomashyoni qayta ishlashda mineral xomashyodan kompleks foydalanish, qo‘shilib chiqadigan, biroq vaqtincha foydalanilmaydigan foydali qazilmalarni hamda ulardagi qimmatli komponentlarni saqlash va hisobga olish, o‘z vakolatlari doirasida kon ustida yotgan jinslardan foydalanish;
yer qa’ridan foydalanishda va mineral xomashyoni qayta ishlashda atrof muhitni bulg‘anish, ifloslanish va kamayib ketishdan muhofaza qilish talablariga rioya etish;
atrof muhitga eng kam zararli ta’sir ko‘rsatishni ta’minlaydigan kon ustida yotgan hamda sig‘diruvchi jinslar to‘kindi uyumlarini, chiqindi saqlanadigan joylar, terrikonlarni joylashtirish;
zararli moddalar, radioaktiv chiqindilar va ishlab chiqarish chiqindilarini yer qa’riga ko‘mishning belgilangan tartibiga rioya etish;
yer qa’ridan foydalanishda suv resurslaridan foydalanish, yer osti suvlarining bulg‘anishi, ifloslanishi va kamayib ketishining oldini olish;
yer qa’ridan foydalanish jarayonida buzilgan yerlarni, shu jumladan foydali qazilmalarni kavlab olish bilan bog‘liq bo‘lmagan yerlarni ulardan keyinchalik foydalanish uchun yaroqli holatga keltirish ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi.
10. “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasida:
geologiya-razvedka ishlari yo‘nalishlari geologiya-razvedka ishlarini olib borishning o‘rtacha va uzoq muddatli dasturlariga, mineral resurslardan kompleks foydalanish geologik topshiriqlariga, loyihalariga, talablariga, ushbu ishlar olib borilishini tartibga soluvchi boshqa hujjatlarga muvofiqligi;
yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganishning to‘liqligi, razvedka qilinadigan foydali qazilmalar konlari, foydali qazilmalarni kavlab olish bilan bog‘liq bo‘lmagan yer osti inshootlari, shu jumladan chiqindilarni saqlash va ko‘mish inshootlari qurish va ulardan foydalanish uchun beriladigan yer qa’ri uchastkalarini ishga solishning kon-texnik, gidrogeologik, geologik-iqtisodiy va boshqa shartlari;
yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlarning yer qa’ridan barcha foydalanuvchilar uchun majburiy kuchga ega bo‘lgan yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish ishlarini loyihalashtirish va olib borish sohasidagi me’yorlar va qoidalarga muvofiqligi;
tasdiqlanmagan zaxiralarda ishlaydigan suv olish inshootidan foydalanish uchastkalarida gidrogeologik tadqiqotlar bajarilishini ta’minlash;
konlarda foydali qazilmalar asossiz darajada yuqori nobud bo‘lishini va ularning sifati pasayishini istisno etadigan metod va usullarni ishlab chiqish;
geologiya-razvedka ishlarini olib borishda qo‘shilib chiqadigan va vaqtincha foydalanilmaydigan foydali qazilmalarni omborga joylashtirish va saqlash shartlariga rioya etish;
yer qa’rini keyinchalik o‘rganishda, foydali qazilmalar konlarini ishlatishda, shuningdek yer qa’ridan foydali qazilmalarni kavlab olish bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa maqsadlarda foydalanishda foydalanilishi mumkin bo‘lgan geologik, marksheyderlik va boshqa hujjatlar, tog‘ jinslari va rudalar, kern, foydali qazilmalar namunalarining dublikatlari saqlanishini ta’minlash;
yer qa’rining sanoat xavfsizligini ta’minlash va muhofaza qilish yuzasidan foydali qazilmalarni kavlab olish, mineral xomashyoni qayta ishlash bo‘yicha korxonalarni, shuningdek foydali qazilmalarni kavlab olish bilan bog‘liq bo‘lmagan yer osti inshootlari va obyektlarini loyihalashtirish hamda qurish, rekonstruksiya qilish va kengaytirish topshiriqlari kelishilishining belgilangan tartibiga rioya etish;
keng tarqalgan foydali qazilmalardan tashqari foydali qazilmalar konlarini ishlatishning belgilangan me’yorlari va qoidalariga rioya etish;
foydali qazilmalar zaxiralari va ularning tarkibidagi komponentlarning holati va o‘zgarishini hisobga olish;
mineral xomashyoni geologik jihatdan o‘rganish, qazib olish va qayta ishlashda yer qa’ridan foydalanish va muhofaza qilish, sanoat va tajriba-sanoat yo‘sinida ishga solish uchun berilgan konlarda kon ishlarining marksheyderlik va geologik ta’minlanishi holati, yer qa’ridan foydalanish va muhofaza qilish uchun ishlab chiqarish nazoratini amalga oshirishning belgilangan tartibiga rioya etish;
yer qa’ridan foydalanuvchilar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Foydali qazilmalar zaxiralari bo‘yicha davlat komissiyasi tomonidan zaxiralarni tasdiqlashda qabul qilingan qarorlar va xulosalar bajarilishi;
kon ishlarini rivojlantirish rejalarini tuzish va amalga oshirish, foydali qazilmalarni kavlab olish va qayta ishlashda ular nobudgarchiligi va kamayishining belgilangan normativlariga rioya etish;
yer qa’ridan foydalanuvchilar kon, burg‘ulash ishlari va boshqa ishlar olib borilishi xavfsizligi me’yorlari va qoidalariga rioya etishi;
xavfli zonalar chegaralari to‘g‘ri aniqlanishi va kon-grafika hujjatlariga tushirilishi hamda kon qazishmalari holatini hisobga olish;
foydali qazilmalarni kavlab olish va mineral xomashyoni qayta ishlash korxonalari qurish uchun maydonlarni tanlash;
yer qa’ridan foydalanuvchilar tomonidan foydali qazilmalarni kavlab olish korxonalari va obyektlarini hamda foydali qazilmalarni kavlab olish bilan bog‘liq bo‘lmagan yer osti inshootlarini tugatish va konservatsiya qilishning belgilangan tartibiga rioya etilishi;
kavlab olish jarayonida olingan va yo‘qotilgan foydali qazilmalar zaxiralarini, shuningdek sanoat ahamiyatini yo‘qotgan, yoxud keyingi geologiya-razvedka ishlarida tasdiqlanmagan foydali qazilmalar zaxiralarini foydalanuvchining hisobidan chiqarish ma’lumotlarining ishonchliligi;
kavlab olingan va tayyorlash, transportda tashish va saqlash jarayonida yo‘qotilgan uglevodorod xomashyo va qo‘shilib chiqadigan komponentlar zaxiralari neft-gazni kavlab oluvchi korxonalar hisobidan chiqarilishining ishonchliligi;
neft va gazning chuqur quduqlarini loyihalashtirish, qurish, foydalanish, konservatsiyalash va tugatish me’yorlari va qoidalariga rioya etish;
yer qa’rini muhofaza qilish va sanoat xavfsizligi sohasidagi korxonalar va tashkilotlarning rahbar xodimlari va mutaxassislarini o‘z vaqtida attestatsiyadan o‘tkazish ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi.
11. O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya qo‘mitasi yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasida:
davlat budjeti hisobiga yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish ishlarini amalga oshiruvchi yer qa’ridan foydalanuvchilarning yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish bo‘yicha ishlarni loyihalashtirish va olib borish sohasida me’yorlar va qoidalarga rioya etishi;
geologiya va mineralogiya obyektlarini qo‘riqlashning, shuningdek yer osti suvlarini ifloslanish va kamayib ketishdan muhofaza qilishning belgilangan tartibiga rioya etish;
suv olish uchun ekspluatatsiya quduqlarini burg‘ulashga ruxsat olish va maxsus suvdan foydalanishga (yer osti suvlari) ruxsat olish shartlariga rioya etish;
Keyingi tahrirga qarang.
yer qa’ri to‘g‘risidagi geologik va boshqa ma’lumotlarni belgilangan tartibda amalga oshirish (berish, ayirboshlash, sotish) sohasidagi qonunchilikka rioya etish;
tabiiy geologik qo‘riqxonalarni, stratotipik va tayanch usti ochiq konlarni, tabiatning ayrim geologik yodgorliklarini, paleontologik qoldiqlarning noyob to‘plamlari, nodir mineral hosilalarni saqlash shartlariga rioya etish yuzasidan alohida ilmiy va madaniy qimmatga ega bo‘lgan yer qa’ri uchastkalarining holati;
idoraviy mansub korxonalar tomonidan yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish ishlarini bajarish uchun ajratiladigan davlat mablag‘lari oqilona sarflanishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi.
12. O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasining yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish uchun davlat ekologik nazoratini amalga oshiruvchi tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha bosh davlat inspektorlari, “Sanoatgeokontexnazorat” DIning kon nazorati bo‘yicha, neft-gaz sanoati va yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish obyektlarida kon nazorati bo‘yicha bosh davlat inspektorlari, shuningdek ularning o‘rinbosarlari:
belgilangan tartibda tashkilotlar va obyektlarda tekshirish (inspeksiya) o‘tkazish, shuningdek tegishli vazirliklar, idoralar, boshqa tashkilotlar bilan kelishgan holda tekshirishlar (inspeksiya) o‘tkazishda qatnashish uchun mutaxassislarni jalb etish;
nazorat ostidagi tashkilotlar va obyektlar, shuningdek vazirliklar, idoralar rahbarlariga bajarilishi majburiy bo‘lgan ko‘rsatmalar, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasidagi me’yorlar va qoidalarning aniqlangan buzilishlarini bartaraf etish, yer qa’ridan foydalanish bilan bog‘liq ishlarni olib borishning ekologik va sanoat xavfsizligi to‘g‘risida taqdimnomalar berish;
ekologik talablar, ishlarni xavfsiz olib borish va yer qa’rini muhofaza qilish bo‘yicha me’yorlar va qoidalar buzilgan holda olib borilayotgan ishlarni belgilangan tartibda to‘xtatib turish va to‘xtatish, ish joylari va asbob-uskunalarni muhrlash huquqiga egadir. Tadbirkorlik subyektlari faoliyati to‘xtatib turilishi yoki to‘xtatilishiga olib keluvchi chora-tadbirlar sud tartibida qo‘llaniladi, favqulodda vaziyatlar paydo bo‘lishining oldini olish hamda aholi hayoti va sog‘lig‘iga boshqa real xavf munosabati bilan faoliyat 10 ish kunidan ortiq muddatga to‘xtatib turilishi hollari bundan mustasno;
tabiatni muhofaza qilish, sanoat xavfsizligi sohasidagi talablar, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish bo‘yicha me’yorlar va qoidalar buzilganligi uchun mansabdor shaxslar va fuqarolarni belgilangan tartibda ma’muriy javobgarlikka tortish;
nazorat ostidagi tashkilotlar va obyektlarning rahbarlari va muhandis-texnik xodimlarining sanoat, ekologik xavfsizlik, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish me’yorlari va qoidalari to‘g‘risidagi bilimlarini tekshirishda qatnashish;
tabiatni muhofaza qilish, sanoat xavfsizligi talablarini, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish bo‘yicha me’yorlar va qoidalarni muntazam ravishda buzuvchi, yoki ular bir marta qo‘pol ravishda buzilganligi uchun shaxslarni egallab turgan lavozimidan ozod etish yoki bir yilgacha bo‘lgan muddatda ishlarga texnik rahbarlik qilish huquqidan mahrum etish to‘g‘risida asosli taqdimnomalarni tashkilotlarning ko‘rib chiqishi uchun kiritish;
tekshirish (inspeksiyalar) materiallarini yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasida qonun hujjatlari buzilishi aniqlangan hollarda aybdor shaxslarni jinoiy javobgarlikka tortish to‘g‘risidagi masalani ko‘rib chiqish uchun belgilangan tartibda huquqni muhofaza qilish organlariga berish;
tabiatni muhofaza qilish, sanoat xavfsizligi, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish bo‘yicha me’yorlar va qoidalar masalalari bo‘yicha vazirliklar, idoralar, tashkilotlar rahbarlarini eshitish;
asbob-uskunalar va materiallarning nazorat sinovlarini, ish muhiti va atrof muhit tahlillarini tayinlash, shuningdek odamlar hayotiga va atrof muhitga real xavf aniqlangan hollarda, shuningdek avariyalar va baxtsiz hodisalarning sabablarini texnik tekshirishda loyiha va loyiha-konstruktorlik yechimlarining mustaqil ekspertizasini o‘tkazish;
yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish, atrof tabiiy muhit masalalari bo‘yicha zarur axborotni vazirliklar, idoralar, boshqa tashkilotlardan belgilangan tartibda bepul olish huquqiga egadir.
13. Yer qa’rini muhofaza qilish va undan foydalanish, chiqindi bilan bog‘liq ishlarni amalga oshirish ustidan davlat ekologik nazoratini amalga oshiruvchi tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi davlat inspektorlari, shuningdek kon nazorati bo‘yicha, neft-gaz sanoati va yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish obyektlarida kon nazorati bo‘yicha davlat inspektorlari o‘z faoliyati hududida:
nazorat ostidagi tashkilotlar va obyektlar rahbarlariga bajarilishi majburiy bo‘lgan ko‘rsatmalar, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasidagi me’yorlar va qoidalarning aniqlangan buzilishlarini bartaraf etish, yer qa’ridan foydalanish bilan bog‘liq ishlarni olib borishning ekologik va sanoat xavfsizligi to‘g‘risida taqdimnomalar berish;
ekologik talablar, ishlarni xavfsiz olib borish va yer qa’rini muhofaza qilish bo‘yicha me’yorlar va qoidalar buzilgan holda olib borilayotgan ishlarni belgilangan tartibda to‘xtatib turish va to‘xtatish, ish joylari va asbob-uskunalarni muhrlash huquqiga egadir. Tadbirkorlik subyektlari faoliyati to‘xtatib turilishi yoki to‘xtatilishiga olib keluvchi chora-tadbirlar sud tartibida qo‘llaniladi, favqulodda vaziyatlar paydo bo‘lishining oldini olish hamda aholi hayoti va sog‘lig‘iga boshqa real xavf munosabati bilan faoliyat 10 ish kunidan ortiq muddatga to‘xtatib turilishi hollari bundan mustasno;
yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish, yer qa’ridan foydalanish bilan bog‘liq ekologik va sanoat xavfsizligi bo‘yicha me’yorlar va qoidalar buzilganligi uchun mansabdor shaxslar va fuqarolarni belgilangan tartibda ma’muriy javobgarlikka tortish;
nazorat ostidagi tashkilotlar va obyektlarning rahbarlari va muhandis-texnik xodimlarining sanoat, ekologik xavfsizlik, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish me’yorlari va qoidalari to‘g‘risidagi bilimlarini tekshirishda qatnashish;
yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish masalalari bo‘yicha zarur axborotni vazirliklar, idoralar, boshqa tashkilotlardan belgilangan tartibda bepul olish huquqiga egadir.
vazirliklar, idoralar, boshqa tashkilotlardan o‘z vakolatiga kiradigan masalalarni hal etish uchun zarur bo‘lgan materiallar va ma’lumotlarni belgilangan tartibda so‘rash va olish;
vazirliklar, idoralar, boshqa tashkilotlar bilan kelishgan holda geologiya materiallarini ekspertizadan o‘tkazish uchun ularning mutaxassislarini jalb etish;
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan tartibda yer qa’ri uchastkalaridan foydalanish huquqini cheklash, to‘xtatib turish va to‘xtatish to‘g‘risida qaror chiqarish huquqiga egadir.
tegishli hududda mineral-xomashyo bazani rivojlantirish va takror ishlab chiqarish, yer qa’rini muhofaza qilish davlat dasturlari ishlab chiqilishi va amalga oshirilishida hamda ularning bajarilishi ustidan nazorat qilishda qatnashish;
16. Yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar ushbu Nizomda nazarda tutilgan faoliyat yo‘nalishlari bo‘yicha davlat nazorati tashkil etilishi va amalga oshirilishi uchun qonun hujjatlariga muvofiq javob beradi.
17. Yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar o‘z funksiyalarini nazorat qilinadigan obyektlarni bevosita tekshirish (inspeksiya qilish), shuningdek geologik, marksheyderlik, ishlab chiqarish-texnik, moliyaviy va loyiha-smeta hujjatlarini o‘rganish yo‘li bilan amalga oshiradi.
18. O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi, “Sanoatgeokontexnazorat” davlat inspeksiyasi davlat inspeksiyasi va O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya qo‘mitasi o‘z ishini mahalliy davlat hokimiyati organlari bilan mustahkam o‘zaro hamkorlikda amalga oshiradi.
Yer qa’ri, tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining, shuningdek yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish sohasidagi me’yorlar va qoidalarining barcha buzilishlari to‘g‘risida yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar mahalliy davlat hokimiyati organlarini xabardor qiladilar, shuningdek ko‘rsatib o‘tilgan buzilishlarning oldini olish bo‘yicha ularning takliflarini hisobga oladilar.
19. Yer qa’ridan foydalanuvchilar yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlarning tekshirishni (inspeksiyani) amalga oshiruvchi mansabdor shaxslariga ish uchun zarur shart-sharoitlar yaratishga (transport, xizmat va turar joy binolari, maxsus kiyim-bosh, himoya va aloqa vositalari bilan ta’minlash), geologik, marksheyderlik, ishlab chiqarish-texnik, loyiha-smeta, moliya hujjatlarini va boshqa hujjatlarni taqdim etishga, yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar vakolatiga kiradigan masalalar bo‘yicha tushuntirishlar berishga majburdir.
20. Yer qa’rini geologik jihatdan o‘rganish, undan foydalanish va uni muhofaza qilish ustidan davlat nazoratini amalga oshiruvchi organlar o‘z faoliyatini belgilangan tartibda tasdiqlangan ish rejasiga binoan va ushbu Nizomga, boshqa qonun hujjatlariga, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining tegishli topshiriqlariga muvofiq amalga oshiradi.
21. Ushbu Nizomni qo‘llashda paydo bo‘ladigan nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.
22. Ushbu Nizom talablari buzilishida aybdor bo‘lgan shaxslar qonun hujjatlariga muvofiq javob beradilar.
1. Vazirlar Mahkamasining “Yer osti boyliklari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq normativ hujjatlarni tasdiqlash haqida” 1997-yil 13-yanvardagi 19-son qarori (O‘zbekiston Respublikasi QT, 1997-y., 1-son, 1-modda) 1-bandining uchinchi xatboshi, shuningdek qarorga 2-ilova.
2. Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim qarorlariga o‘zgartirishlar kiritish va ayrim qarorlarning o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblash to‘g‘risida” 2000-yil 30-avgustdagi 338-son qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2000-y., 8-son, 54-modda) ilovaning 4-bandi.
3. Vazirlar Mahkamasining “Sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat inspeksiyasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida” 2004-yil 10-iyuldagi 323-son qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2004-y., 7-son, 64-modda) 7-ilovaning 3-bandi.
4. Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim qarorlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish haqida (O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Yer qa’ri uchastkalaridan foydalanish huquqi uchun litsenziyalar berish tartibini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2007-yil 7-iyundagi PQ–649-son qarori)” 2007-yil 19-iyuldagi 147-son qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2007-y., 7-son, 40-modda) ilovaning 1-bandi.