LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 26-dekabrdagi 1050-sonli “Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini muhofaza qilish qoidalarini tasdiqlash to‘g‘risida”gi qaroriga asosan 2019-yil 30-martdan o‘z kuchini yo‘qotadi.
“Elektr energetikasi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq hamda elektr ta’minotining ishonchliligini ta’minlash va elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini muhofaza qilish maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
2. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari, vazirliklar va idoralar elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari joylashgan joylarda ishlarni amalga oshirayotgan o‘zlariga qarashli korxonalar, tashkilotlar va muassasalar tomonidan ko‘rsatib o‘tilgan Qoidalarning bajarilishi yuzasidan nazoratni ta’minlasinlar.
3. O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining 2-ilovaga muvofiq ayrim qarorlari o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
4. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari E.R. Shoismatov zimmasiga yuklansin.
1. Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini o‘rnatish, ularning saqlanishini ta’minlash va muhofaza zonasida ulardan foydalanish tartibini belgilaydi.
2. Qoidalarning amal qilishi elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining mulkchilik shakllari va idoraviy tegishliligidan qat’i nazar, elektr tarmog‘i xo‘jaligining barcha obyektlariga joriy etiladi.
3. Qoidalarning O‘zbekiston Respublikasi hududidagi barcha yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan bajarilishi majburiydir.
4. Ushbu Qoidalarda elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari deganda elektr energiyasi uzatishni amalga oshirish uchun mo‘ljallangan elektr uzatish liniyalari, transformator podstansiyalari, taqsimlash punktlari tushuniladi.
5. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari qurilishi uchun yer uchastkalari O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ajratiladi.
6. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonasi yer uchastkasi yoki yuzasidan tubigacha suv makonidir. Ularga egalik qilish va ulardan foydalanishning alohida tartibi belgilanadi. Mazkur Qoidalarga muvofiq belgilangan elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonalari ajratilgan yer uchastkalari hisoblanadi va belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi kerak.
7. Ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan jismoniy va yuridik shaxslar trassalarning ijroiya topogeodeziya suratlari materiallarini ularni yerdan foydalanishning tegishli xaritalariga kiritish uchun hududiy arxitektura va qurilish organlariga taqdim etishi shart.
8. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonalari hududlar kadastr bo‘yicha bo‘lingan va yer uchastkalari kadastr bo‘yicha suratga olingan holda qishloq joylarda yer resurslari tuman xizmatlari tomonidan, shaharlar va shaharchalarda ko‘chmas mulk kadastri xizmatlari tomonidan naturada belgilanadi hamda kadastr ishida qayd etilishi va yer uchastkasining kadastr rejasida aks ettirilishi kerak.
9. Ifloslantirish va elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining korroziyaga uchrashi manbai bo‘lgan obyektlarni qurish, rekonstruksiya qilishning loyiha-smeta hujjatlarida ifloslanish va korroziyaga uchrashni cheklovchi yoki elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini ifloslanish (korroziya) zonasidan chiqarish bilan bog‘liq chora-tadbirlar nazarda tutilishi kerak.
10. Mavjud elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari muhofaza zonalarining yer maydoni yer uchastkalari mulkdorlari, yer egalari, shu jumladan ijarachilardan olib qo‘yilishi mumkin emas.
11. Alohida hollarda, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining ruxsati bilan davlat qo‘riqxonalari, tabiiy bog‘larning qo‘riqxona zonalari va davlat biosfera rezervatlari va hokazolarning muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari qurilishiga yo‘l qo‘yiladi.
12. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari ushbu elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari o‘z ixtiyorida bo‘lgan korxonalar tomonidan muhofaza qilinadi.
500 kilovolt kuchlanishli liniyalar uchun 30 metrgacha masofada chetdagi simning liniyasidan har ikki tomon bo‘yicha turuvchi cheklangan vertikal tekislik yer uchastkasi va havo makoni shaklidagi elektr uzatish havo liniyasi bo‘ylab;
b) yer yuzasida (ularning cheklanmagan holatida) har ikki tomonidan 2 metr chetdagi sim proyeksiyasida turgan yer uchastkasi, cheklangan parallel to‘g‘ri shakldagi 1000 voltgacha elektr uzatish havo liniyalari bo‘ylab (binolarga kirish uchun tortilgan simlardan tashqari);
v) har ikki tomondan bir metr chetdagi kabellarda turgan, kabel liniyalari shaharlarda yo‘laklar ostidan o‘tgan taqdirda 0,6 metr binolar va inshootlar tomonga va ko‘chaning odamlar yuradigan tomoniga 1 metr yer uchastkasi, cheklangan parallel to‘g‘ri shakldagi elektr uzatish yer osti kabel liniyalari bo‘ylab;
g) har ikki tomondan chetdagi kabellardan 100 metrgacha masofada turgan vertikal tekislik o‘rtasidagi tubning suv yuzasidan suv makoni uchastkasi shaklida elektr uzatish suv osti kabel liniyalari bo‘ylab belgilanadi.
Elektr uzatish liniyalari bilan eng yaqindagi binolar va inshootlar, shuningdek daraxtlar va boshqa ko‘p yillik o‘simliklar o‘rtasidagi yo‘l qo‘yiladigan eng kam masofa elektr qurilmalarini loyihalashtirish va o‘rnatish asosida belgilanadi.
Mazkur Qoidalarning 11-bandida nazarda tutilgan hollarda muhofaza qilinadigan tabiiy hududlarda elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonalari o‘lchovi va ularning rejimi O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi bilan kelishgan holda elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari o‘z qaramog‘ida bo‘lgan korxona tomonidan belgilanadi. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlariga xizmat ko‘rsatish uchun yo‘llar, kirish yo‘llari va boshqa inshootlar Davlat ekologik ekspertizasining ijobiy xulosasini olgan loyihalar asosida amalga oshiriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
14. Agar elektr xo‘jaligi obyektlari o‘rmon massivlari orqali o‘tsa, bevosita simlarga yaqin joyda o‘sgan daraxtlar elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlaridan foydalanuvchi tashkilot tomonidan kesib tashlanadi. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari istirohat bog‘lari, bog‘lar va boshqa ko‘p yillik daraxtlar orqali o‘tsa, daraxtlarni kesish elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlaridan foydalanuvchi tashkilot tomonidan amalga oshiriladi. Tomonlarning kelishuviga ko‘ra esa ushbu daraxtlar o‘z ixtiyorida bo‘lgan tashkilot tomonidan yoki bog‘lar va boshqa ko‘p yillik daraxtlarning egalari bo‘lgan jismoniy shaxslar tomonidan elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlaridan foydalanuvchi korxona tomonidan belgilanadigan tartibda kesiladi.
Tor yo‘llar ochish uchun daraxtlarni kesish elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalari tomonidan o‘rmon xo‘jaligi tashkilotlarining shartlari bo‘yicha amalga oshiriladi. Daraxtlarni kesish qoidalari (Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 22-noyabrdagi 506-son qaroriga 2-ilova) buzilishiga yo‘l qo‘ygan elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalari buning uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javob beradi.
15. Avariya holatlarining oldini olish uchun elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarida ushbu elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari trassasiga tutashib ketgan o‘rmon massivlarida ayrim daraxtlarni ushbu daraxtlar tegishli bo‘lgan tashkilotning ruxsati bilan, keyinchalik o‘rmon kesish chiptalari (dalolatnomalari)ni belgilangan tartibda rasmiylashtirgan va kesish joyini kesish qoldiqlaridan tozalagan holda kesishga ruxsat beriladi.
16. Kabel langar, baliqchilik changagi yoki boshqa usul bilan yuqoriga ko‘tarilgan taqdirda kapitanlar, kema egalari kabelni xoli qilish choralarini ko‘rishga va yuz bergan voqea to‘g‘risida eng yaqindagi hududiy elektr tarmoqlari korxonasiga xabar qilishga majburdir.
17. Uzilgan, yerda yotgan yoki osilib turgan elektr uzatish havo liniyasi simini ko‘rgan, shuningdek tirgakning yiqilishi yoki simning uzilishi xavfini sezgan fuqarolar bu haqda darhol eng yaqindagi hududiy elektr tarmoqlari korxonasiga xabar berishi shart.
18. Ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxonaning yozma roziligisiz elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonalarida:
avtomobil yonilg‘isi quyish shoxobchalarini, yonilg‘i-moylash materiallari va boshqa tez yonadigan materiallarni joylashtirish;
har qanday turdagi kon, yuklash-tushirish, suv havzasi tubini chuqurlashtirish, tuproq kavlab olish, portlatish, melioratsiya ishlarini amalga oshirish, daraxtlar hamda butazorlarni ekish va kesish, dala shiyponlari qurish, mol uchun qo‘ra, sim to‘siqlar qurish, uzumzorlar va bog‘lar uchun shpalyerlar o‘rnatish, shuningdek qishloq xo‘jaligi ekinlarini sug‘orish;
baliq va boshqa suv jonivorlarini suv osti changaklari bilan tutish, suv o‘simliklarini chiqarib olish, muzni yorish va tayyorlash;
balandligi 4,5 metrdan ortiq bo‘lgan mashina va mexanizmlarning yo‘l yuzasidan yuk bilan yoki yuksiz yurishi;
0,3 metrdan ortiq chuqurlikda, shudgorlanadigan yerlarda esa 0,45 metrdan ortiq chuqurlikda qazish ishlarini amalga oshirish, shuningdek tuproqni tekislash taqiqlanadi.
19. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining normal ishlashini buzishi, ularning shikastlanishiga yoki baxtsiz hodisalarga olib kelishi mumkin bo‘lgan biron-bir harakatni sodir etish, jumladan:
o‘yinlar uchun sport maydonlari, stadionlar, bozorlar qurish, jamoat transportining to‘xtash komplekslari, mashina va mexanizmlarning barcha turlari to‘xtaydigan joylar qurish, belgilangan tartibda ruxsat berilgan ishlarni bajarish bilan band bo‘lmagan odamlarning ko‘p to‘planishi bilan bog‘liq bo‘lgan har qanday tadbirlarni o‘tkazish;
varraklar, uchish apparatlarining sport modellarini, shu jumladan boshqarilmaydigan modellarini uchirish;
quvvati 500 kV bo‘lgan elektr uzatish liniyasining muhofaza zonasida, temir yo‘l transportidan tashqari, barcha transport turlarining to‘xtashi taqiqlanadi.
20. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari ustida va ular yaqinida havo kemalarining parvozi, havo makonidan boshqacha tarzda foydalanish, shuningdek elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini loyihalashtirish, qurish va ulardan foydalanish O‘zbekiston Respublikasining havo bo‘shlig‘idan foydalanishni tartibga soluvchi qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshirilishi kerak.
21. Ko‘rsatib o‘tilgan ishlarni amalga oshirishga yozma rozilik olgan tashkilotlar ularni elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonalarida ushbu obyektlarning saqlanishini ta’minlovchi shart-sharoitlarga rioya qilgan holda bajarishlari shart.
22. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari muhofaza zonalari yaqinida ularning shikastlanishiga olib kelishi mumkin bo‘lgan portlatish, qurilish ishlari va boshqa ishlarni olib boruvchi tashkilotlar ishlarni bajarish boshlanishidan kamida 12 sutka oldin elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari o‘z ixtiyorida bo‘lgan korxonalar bilan elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari saqlanishini ta’minlovchi ushbu ishlarni bajarish shartlari va tartibini kelishishga hamda tegishli chora-tadbirlar ko‘rishga majbur.
23. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari muhofaza zonalarida portlatish ishlarini olib borishga yozma rozilik ushbu ishlarni amalga oshiruvchi tashkilotlar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi “Sanoatkontexnazorat” davlat inspeksiyasining tegishli ruxsatnomasi taqdim etilgandan keyin beriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
Ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxonalarga elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari muhofaza zonalarida ishlarni olib borishga yozma rozilik berish rad etilishining sabablari ko‘rsatilishi kerak va rad etish yuzasidan belgilangan tartibda shikoyat qilinishi mumkin.
24. O‘zlarining yer uchastkalari orqali elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari o‘tadigan yuridik va jismoniy shaxslar ushbu obyektlar saqlanishini ta’minlashga ko‘maklashadigan o‘zlariga bog‘liq barcha choralarni ko‘rishga, elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalari bilan ushbu ishlarni amalga oshirish joyi va muddatlari oldindan kelishilmasdan binolar va inshootlar qurilishiga yo‘l qo‘ymaslikka majbur.
25. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini qayta o‘rnatish va ko‘chirish elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalari bilan kelishilgan texnik shartlar bo‘yicha, ishlarni bajaruvchilar, asosiy qurilishni yoki ishni amalga oshiruvchi yer uchastkalari egalari, yerdan foydalanuvchilar, yer egalari hisobiga amalga oshiriladi.
26. Yer ishlarini amalga oshiruvchilar ushbu ishlarni olib borishning texnik hujjatlarida qayd etilmagan yer osti kabellari aniqlangan taqdirda aniqlangan kabellar atrofida ish olib borishni darhol to‘xtatishga, ularning saqlanishini ta’minlash choralarini ko‘rishga va bu haqda mahalliy davlat hokimiyati organlariga va elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalariga xabar berishga majbur.
27. Agar elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari muhofaza etiladigan tabiiy hududlar va maxsus rejimli obyektlar hududidan o‘tsa, u holda tegishli tashkilotlar elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalariga sutkaning istalgan vaqtida ko‘zdan kechirish va ishlarni bajarish uchun ruxsatnoma berishi kerak.
elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlariga foydalanish xizmati ko‘rsatish uchun zarur bo‘lgan yo‘llar, kirish yo‘laklari va boshqa inshootlar qurishga (er ajratish va umumiy foydalanishdagi avtomobil yo‘llariga tutashishga qo‘shimcha kelishuvlar bo‘yicha);
keyinchalik albatta ko‘mib tashlagan va yerlarni tekislagan holda ushbu elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini ta’mirlash uchun chuqurlar va xandaqlar va kotlovanlar ochishga;
o‘rmon so‘qmog‘ining belgilangan kenglikda bo‘lishini ta’minlash uchun daraxtlarni kesishga ruxsat beriladi.
29. Qishloq xo‘jaligi ekinlari ekishga mo‘ljallangan yerlarda elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlaridan foydalanish xizmatlari ko‘rsatish va ta’mirlash ishlarini olib borishga (avariya-tiklash ishlaridan tashqari), qoidaga ko‘ra, ushbu yo‘llar qishloq xo‘jaligi ekinlari bilan band bo‘lmagan paytda ruxsat beriladi.
Avariyalarni bartaraf etish ishlari (ekin bor-yo‘qligidan qat’i nazar) istalgan davrda o‘tkazilishi mumkin. Ko‘rsatib o‘tilgan ishlar bajarilgandan keyin elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalari qishloq xo‘jaligi maqsadidagi yerlarni qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi uchun yaroqli holatga keltirishlari, shuningdek, agar elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining shikastlanishi yer egalari, yerdan foydalanuvchilar, shu jumladan ijarachilar tomonidan mazkur Qoidalar talablari buzilishi oqibatlari bo‘lmasa, avariya-tiklash ishlarini amalga oshirishda yer egalari, yerdan foydalanuvchilar, shu jumladan ijarachilarga yetkazilgan zararni qoplashi kerak.
30. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonasi temir yo‘l yoki avtomobil yo‘llari polosasi, quvurlar, aloqa liniyalari, elektr tarmog‘i xo‘jaligining boshqa obyektlari va hududning mos kelish uchastkalaridagi o‘zga obyektlarning qo‘riqlanadigan zonalariga to‘g‘ri kelib qolganda, ushbu zonalardan foydalanish tomonlarning kelishuviga ko‘ra manfaatdor korxonalar tomonidan amalga oshiriladi.
31. Yo‘l qoplamalari va tuproq olinishini talab etuvchi elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini ta’mirlash ishlari (avariya-tiklash ishlaridan tashqari), bunday ishlarni olib borish shartlari tegishli yo‘l tashkilotlari bilan, shaharlar va boshqa aholi punktlari doirasida mahalliy davlat hokimiyati organlari bilan kelishilgandan keyin olib borilishi mumkin. Ko‘rsatib o‘tilgan ishlarni bajarish shartlari to‘g‘risidagi ma’lumot elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalariga tegishli organ tomonidan ishlarni bajarish zarurligi to‘g‘risida bildirishnoma olingan kundan boshlab 3 kun muddatda yuborilishi kerak. Ish joylarini o‘rash tegishli organlar bilan kelishiladi.
Avariya-tiklash ishlari ularni amalga oshirish shartlari oldindan kelishilmasdan, biroq ishlar bajariladigan joyga yo‘l tashkiloti yoki mahalliy davlat hokimiyati organlarining vakilini albatta chaqirgan holda o‘tkaziladi. Bunda ushbu ishlarni bajaruvchi elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalari transport va yo‘lovchilar uchun zarur ogohlantirish belgilari qo‘ygan holda avariya joylarini aylanib o‘tish yo‘llari qurishlari hamda ishlarni bajarish tugallangandan keyin tuproqni tekislashi va yo‘l qoplamalarini tiklashi kerak.
32. Tumanlar (shaharlar) hokimliklari, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi ichki ishlar organlari o‘z vakolatlari doirasida ushbu elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari shikastlanganligini ogohlantirishda hamda barcha yuridik va jismoniy shaxslarning mazkur Qoidalar talablariga rioya etishini ta’minlashda elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalariga ko‘maklashadilar.
33. Sanoat qurilishi va boshqa qurilish uchun, shuningdek qishloq xo‘jaligi maqsadlari uchun ajratiladigan uchastkalarda elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari mavjud bo‘lgan taqdirda mazkur uchastkalarni olgan tashkilotlar ulardan foydalanishni elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining tegishli egalari bilan kelishishi shart.
34. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan yer uchastkalarida qurilishga rozilik olish uchun quruvchilar tomonidan ushbu obyekt loyihasi mazkur elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egasiga taqdim etilishi kerak.
Avariya vaziyatlarida loyihasiz bajariladigan qurilish, ta’mirlash ishlari va boshqa ishlarni bajarish (yer osti kabel liniyalari trassalarida chuqur qazish, yo‘llarni vaqtincha aylanib o‘tish, kirish yo‘lini yopish va suv chiqarish uchun tuproqni qazish, dalalarni tekislash, qoziqoyoq qoqish, to‘siq uchun tayanch o‘rnatish, tuproq namunasi olish, turli maqsadlar uchun xandaq qazish va boshqalar) uchun elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egalarining yozma roziligi olinishi kerak.
35. Loyihasiz amalga oshirilayotgan ishlar bajarilayotgan zonada yer osti elektr kabellari bo‘lishi mumkinligini aniqlash uchun ishlarni bajaruvchilar tomonidan viloyat, tuman (shahar) arxitektura va qurilish boshqarmasi (bo‘limi)dan axborot olinishi kerak.
Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari muhofaza zonasida amalga oshiriladigan ishlarning buyurtmachisi (quruvchi) ishlar boshlanishidan kamida 3 sutka oldin elektr kabeli joylashgan joyni texnik hujjatlar bo‘yicha aniq belgilash, ularning chuqurligini aniqlash va qurilayotgan obyekt inshootlari bilan o‘zaro joylashishini aniqlash uchun elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egasining vakilini chaqirishi shart.
36. Yer osti elektr kabellarining aniq joylashishini belgilash ishlar bajariladigan zonada ularning butun uzunligi bo‘yicha amalga oshiriladi hamda buning uchun elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egasi javob beradi.
37. Qurilish uzoq muddat davomida olib borilgan taqdirda ishlarni bajarish zonasida yo‘l osti elektr kabellarining aniqlashtirilgan trassasi bo‘yi 1,5 — 2 metr bo‘lgan ko‘rsatkich qoziqlar bilan belgilanishi kerak. Ko‘rsatkich qoziqlar trassaning to‘g‘ri uchastkalarida barcha trassa burilishlarida trassaning to‘g‘ri o‘qidan 0,5 metr cheklanishning barcha nuqtalarida har 15 — 20 metrga, shuningdek ishlar qo‘lda bajariladigan tuproqni qazish chegaralarida o‘rnatiladi.
Ko‘rsatkich qoziqlar o‘rnatish, quduq qazish ishlari elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egasining vakili ishtirokida quruvchining kuchi va mablag‘lari hisobiga bajariladi.
38. Elektr kabellarining muhofaza zonalarida ishlar boshlangungacha ishlarni bajaruvchilar yer osti elektr kabellari trassalarining joylashishi, ularning joyidagi belgilanishi bilan tanishishi kerak. Ularga shuningdek elektr kabellari saqlanishini ta’minlovchi qo‘lda va mexanizatsiya usulida yer ishlarini bajarish tartibi to‘g‘risida yo‘riqnomalar beriladi. Bundan tashqari, ular elektr kabellarida odamlarning hayoti uchun xavfli bo‘lgan kuchlanish borligini hisobga olgan holda elektr toki urish xavfi, shuningdek ko‘rsatib o‘tilgan elektr kabel liniyalari shikastlantirilganligi uchun javobgarlik to‘g‘risida ogohlantirilishlari kerak.
Elektr kabellarining muhofaza zonalarida ishlarni olib borishda ushbu elektr kabellari egasining vakilini chaqirish zarurligi ko‘rsatilishi, zarur hollarda esa, qo‘lda bajariladigan ishlarning sxemasi berilishi kerak.
Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonalaridagi ishlar ularning bajarilishi uchun mas’ul shaxsning kuzatuvida bajarilishi kerak.
39. Havo va kabel liniyalarining muhofaza zonasida ishlarni bajaruvchilar ishlar boshlanishidan kamida 3 sutka oldin elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egasiga telefonogramma orqali yoki shaxsan ishlarni bajarishda vakillari hozir bo‘lishi zarur bo‘lgan ishlarni bajarish sanasi va soati to‘g‘risida ma’lum qilishlari kerak.
Ko‘rsatib o‘tilgan vakillar ish bajarilayotgan joyga kelmagan taqdirda ishlarni bajaruvchilar bir sutka mobaynida bu haqda elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari egasiga xabar berishlari shart.
Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonasida ko‘rsatib o‘tilgan vakillar hozir bo‘lmagan holda yer ishlarini bajarish taqiqlanadi.
40. Yer osti kabellarining bevosita yaqinida tuproq ishlarini faqat belkuraklar yordamida, qattiq zarb bermasdan bajarishga yo‘l qo‘yiladi, zarbali asboblar (lom, kirka)dan foydalanish taqiqlanadi.
41. Elektr kabel tarmoqlari ishlab turgan kommunikatsiyalar bilan kesishgan joylarda yer ishlari eng qisqa muddatlarda o‘tkazilishi kerak.
42. Ixtiyorida qurilayotgan yoki ishlayotgan elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan tashkilotlar ko‘rsatib o‘tilgan obyektlarni begona toklardan himoya qilish choralarini ko‘rishi kerak.
43. Ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxonalarning xodimlariga ta’mirlash va texnik xizmat ko‘rsatish uchun boshqa tashkilotlarning hududida joylashgan elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlariga belgilangan tartibda to‘siqsiz kirish huquqi beriladi.
44. 500 kV kuchlanishli elektr uzatish havo liniyalari bilan kesishish joylaridagi avtomobil yo‘llarida ushbu liniyalarning muhofaza zonalarida transport to‘xtashini taqiqlovchi yo‘l belgilari o‘rnatilishi kerak.
45. Tabiiy ofatlar tufayli elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari shikastlanganda, shuningdek shikastlanishining oldini olish maqsadida tumanlar (shaharlar) hokimliklariga zarur hollarda o‘z vakolatlari doirasida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari shikastlanishini bartaraf etish va shikastlanishining oldini olish ishlariga tashkilotlarni jalb qilish huquqi beriladi. Bunday hollarda bajarilgan ishlarga haq to‘lash va sarflangan moddiy resurslar qiymatini qoplash ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxonalar tomonidan amalga oshiriladi.
46. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining muhofaza zonalaridagi va ular yaqinidagi yuridik va jismoniy shaxslar ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxonalar xodimlarining elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari saqlanishini ta’minlashga va baxtsiz hodisalarning oldini olishga doir talablarini bajarishga majbur.
Ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxonalarning xodimlari yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan muhofaza zonalarida mazkur Qoidalar talablari buzilgan holda bajarilayotgan ishlarni to‘xtatib qo‘yish huquqiga ega.
47. Elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari, ularning elementlari shikastlangan taqdirda ishlarni bajaruvchi bu haqda darhol ushbu elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarining egalariga ma’lum qilishi va shikastlanishni zudlik bilan bartaraf etishda yordam ko‘rsatishi, shu jumladan ishchi kuchi va mexanizmlar ajratishi shart.
48. Mazkur Qoidalar buzilganligi to‘g‘risidagi dalolatnomalar ixtiyorida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxonalarning vakolatli mansabdor shaxslari tomonidan tuziladi. Mazkur Qoidalar buzilganligi to‘g‘risida dalolatnomalar tuzishga vakolatli mansabdor shaxslar ro‘yxati har yili tasarrufida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlari bo‘lgan korxona rahbari tomonidan tasdiqlanadi.
49. Mazkur Qoidalar talablariga rioya etish bilan bog‘liq nizolar, shuningdek muhofaza zonasida elektr tarmog‘i xo‘jaligi obyektlarini o‘rnatish, qo‘riqlash va foydalanish tartibi buzilganda paydo bo‘ladigan nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ko‘rib chiqiladi.
50. Mazkur Qoidalar talablarini buzgan shaxslar javobgarlikka tortiladi va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda zararni qoplaydilar.
1. Vazirlar Mahkamasining “Elektr tarmoqlari va inshootlarini muhofaza qilish qoidalarini tasdiqlash to‘g‘risida” 2002-yil 5-iyuldagi 243-son qarori (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2002-y., 7-son, 38-modda).
2. Vazirlar Mahkamasining “Elektr energetikada nazorat bo‘yicha davlat agentligini Elektr energetikada nazorat bo‘yicha davlat inspeksiyasiga aylantirish to‘g‘risida” 2004-yil 1-martdagi 96-son qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2004-y., 3-son, 18-modda) 5-ilova II bo‘limining 4-bandi.
3. Vazirlar Mahkamasining “Sanoatda, konchilikda va kommunal-maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat inspeksiyasi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida” 2004-yil 10-iyuldagi 323-son qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2004-y., 7-son, 64-modda) 7-ilovaning 14-bandi.
4. Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim qarorlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida” 2005-yil 1-apreldagi 95-son qaroriga (O‘zbekiston Respublikasi QT, 2005-y., 3-4-son, 19-modda) ilovaning 12-bandi.