19.12.2003 yildagi 19-son
Hujjat kuchini yo‘qotgan 19.05.2018
Hujjat 29.07.2016 sanasi holatiga
Amaldagi versiyaga o‘tish
 LexUZ sharhi
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik protsessual kodeksi ayrim normalarining o‘zgartirilishi, birinchi instansiya sudi qarorlari va ajrimlari ustidan apellatsiya tartibida shikoyat berish institutining joriy etilishi hamda fuqarolik sud ishlarini yuritish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarining sudlar tomonidan bir xil qo‘llanilishini ta’minlash maqsadida “Sudlar to‘g‘risida”gi Qonunning 17-moddasiga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qaror qiladi:
2. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 1-moddasiga muvofiq har qanday manfaatdor shaxs buzilgan yoki nizolashilayotgan huquqi yoxud qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatini himoya qilish uchun qonunda belgilangan tartibda sudga murojaat qilishga haqli.
3. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 149-moddasiga muvofiq arizada nafaqat da’vogarning talabi, balki da’vogar o‘z talablariga asos qilib ko‘rsatayotgan holatlar va bu holatlarni tasdiqlaydigan dalillar ham ko‘rsatilishi lozim.
Da’vo arizasi O‘zbekiston Respublikasi FPKning 149 va 150-moddalari talablariga javob bermasa yoki davlat boji to‘lanmagan bo‘lsa, sudya O‘zbekiston Respublikasi FPKning 154-moddasiga asosan arizani harakatsiz qoldirish to‘g‘risida ajrim chiqaradi va kamchiliklarni tuzatish uchun muhlat beradi. Beriladigan muhlat chegarasi har bir muayyan holatda arizadagi kamchiliklar xususiyati va ularni bartaraf etishning real imkoniyatlarini inobatga olgan holda belgilanadi.
Oldingi tahrirga qarang.
10. Fuqarolik ishi O‘zbekiston Respublikasi FPKning 131-moddasida belgilangan muddatlardan kechiktirilmay sudda ko‘rishga tayyorlanishi va ko‘rib chiqilishi lozim, shu jumladan muqaddam qabul qilingan hal qiluv qarori bekor qilinishi munosabati bilan ish yangidan ko‘rishga yuborilganida ham bu qoida amal qiladi.
Oldingi tahrirga qarang.
11. Sudlar shuni e’tiborda tutsinlarki, O‘zbekiston Respublikasi FPKning 110, 111-moddalariga muvofiq davlat bojini va davlat daromadiga undiriladigan sud xarajatlarini to‘lashdan ozod qilish, sud xarajatlarini to‘lashni kechiktirish, bo‘lib-bo‘lib to‘lash va ularning miqdorini kamaytirish sudning protsessual harakati bo‘lib, faqat taraflarning mulkiy ahvoliga qarab amalga oshirilishi mumkin.
12. Sudlar shuni nazarda tutishlari lozimki, O‘zbekiston Respublikasi FPKning 249-moddasida ko‘rsatilgan da’voni ta’minlash choralari, agar da’voni ta’minlash choralarini ko‘rmaslik sud chiqargan hal qiluv qarorini bajarishni qiyinlashtirishi yoki uni bajarib bo‘lmaydigan qilib qo‘yishi mumkin bo‘lsa, ishni sudda ko‘rishga tayyorlash jarayonida ham, ish ko‘rilayotganda ham qo‘llanilaveradi.
Oldingi tahrirga qarang.
14. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 57-moddasiga muvofiq har bir taraf o‘zining talablari va e’tirozlariga asos qilib ko‘rsatgan holatlarni isbotlashi shart.
O‘zbekiston Respublikasi FPKning 33-moddasida sanab o‘tilgan yangi shaxslarni jalb qilish uchun keyinga qoldirilgan ishlar bundan mustasno. Zotan, bunday holda ishni ko‘rish yangidan boshlanadi.
Avvalgi sud majlislarida O‘zbekiston Respublikasi FPKning 63, 65, 66 va 72-moddalarida nazarda tutilgan tartibda olingan yozma dalillar va guvohlarning ko‘rsatuvlari ishni mazmunan hal qilinayotgan sud majlisida o‘qib eshittirilishi lozim.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 27-moddasi har bir shaxsni uning shaxsiy hayotiga aralashishdan himoyalanish huquqini, uning yozishmalar va telefonda so‘zlashuvlar siri oshkor qilinmasligini kafolatlaydi. Qonunga xilof ravishda yozib olingan telefondagi so‘zlashuvlar dalil hisoblanmaydi va sud O‘zbekiston Respublikasi FPKning 56, 59-moddalariga asosan ularni ko‘rish uchun qabul qilmasligi lozim.
18. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 207-moddasiga ko‘ra sud ishni da’vogarning arz qilgan talablari doirasida hal qiladi. Biroq, sud da’vogarning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini himoya qilish uchun zarur deb topsa, shuningdek qonunda nazarda tutilgan boshqa hollarda da’vogarning arz qilgan talablari doirasidan chetga chiqishi mumkin.
19. Boshlangan sud majlisida faqatgina O‘zbekiston Respublikasi FPK 224-moddasining birinchi qismida nazarda tutilgan barcha asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda, sirtdan ish yuritilishi mumkin.
20. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 320-moddasiga muvofiq sudning hal qiluv qarori chiqqan kundan e’tiboran yigirma kun ichida taraflar va ishda ishtirok etishga jalb qilingan shaxslar hal qiluv qarori ustidan apellatsiya shikoyati berishlari, prokuror protest keltirishi mumkin.
21. Sudning hal qiluv qarori ustidan O‘zbekiston Respublikasi FPKning 320-moddasida nazarda tutilgan apellatsiya shikoyati berish (protesti keltirish) muddatini mazkur qaror chiqqan kundan boshlab hisoblash lozim.
Ishda ishtirok etuvchi shaxslarning o‘tkazib yuborilgan muddatni tiklash haqidagi arizalari, O‘zbekiston Respublikasi FPKning 130-moddasida belgilangan qoidalar asosida birinchi instansiya sudi tomonidan sud majlisida ko‘rib chiqilishi lozim.
22. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 332-moddasiga muvofiq sud ishni apellatsiya tartibida ko‘rayotganda ishda mavjud bo‘lgan va qo‘shimcha taqdim qilingan materiallar asosida birinchi instansiya sudining hal qiluv qarori qay darajada qonuniy, asosli va adolatli ekanligini to‘liq tekshiradi. U yangi dalillarni o‘rganib chiqishi va yangi faktlarni aniqlashi mumkin.
23. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 93, 97, 100 va 337-moddalarida nazarda tutilgan asoslarga ko‘ra apellatsiya instansiya sudi tegishli ajrim chiqarib, ishni ko‘rishni keyinga qoldirishga, ish yuritishni to‘xtatib turishga, ish yuritishni tugatishga yoxud arizani ko‘rmasdan qoldirishga haqli.
Apellatsiya instansiyasi sudining ishni ko‘rish doirasi va vakolatlariga doir tushuntirishlar O‘zbekiston Respublikasi FPKning 34813 va 34815-moddalarida nazarda tutilgan kassatsiya instansiyasi sudining ishni ko‘rish doirasi va vakolatlariga ham taalluqlidir.
26. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 27-moddasi talablaridan kelib chiqqan holda ishni apellatsiya instansiyasi sudida ko‘rishda ishtirok etgan sudya apellatsiya instansiyasi sudining ajrimi o‘zgarishsiz qolgan yoki bekor qilinganligidan qat’i nazar ishni apellatsiya instansiyasi sudida yangidan ko‘rishda ishtirok etishga haqli.
27. O‘zbekiston Respublikasi FPK 312-moddasining uchinchi qismiga ko‘ra sudning mazmunan to‘g‘ri bo‘lgan hal qiluv qarori, ajrimi, qarori faqat rasmiy asoslarga ko‘ra bekor qilinishi mumkin emas.
O‘zbekiston Respublikasi FPK 350-moddasining to‘rtinchi qismiga ko‘ra nazorat tartibida protest keltirish to‘g‘risidagi ariza sudning hal qiluv qarori qonuniy kuchga kirgan kundan e’tiboran uch yil davomida berilishi mumkin. Uch yillik muddat o‘tgandan keyin berilgan arizalar ko‘rilmaydi.
Bir-biriga bog‘liq bo‘lgan taqdirda ham, ikki yoki undan ortiq ishlar bo‘yicha chiqarilgan hal qiluv qarorlari, ajrimlar, qarorlar ustidan O‘zbekiston Respublikasi FPKning 353-moddasi tartibida bitta protest keltirilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Bunday hollarda qaysi ishlar bo‘yicha bitta protest keltirilgan bo‘lsa shu ishlar talab darajasida rasmiylashtirilishi uchun protestni imzolagan mansabdor shaxsga qaytarilishi kerak.
O‘zbekiston Respublikasi FPKning 356-moddasiga muvofiq nazorat tartibida protest keltirgan mansabdor shaxs ish ko‘rilgunga qadar protestni qaytarib olishga haqli ekanligini inobatga olib, uning protestni asoslantirish va xulosa qismini o‘zgartirishiga ham yo‘l qo‘yiladi. Ishni ko‘rish vaqtida protest qaytarib olinishi ham, o‘zgartirilishi ham mukin emas.
30. Sud qarorida boshqa shaxslarning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlari buzilgan hollarda, ishni nazorat tartibida ko‘rishda FPKning 357-moddasida nazarda tutilgan protest doirasidan chetga chiqish huquqi, nazorat instansiyasi sudiga ko‘rilayotgan ishga ilova qilingan, boshqa ishlar yuzasidan chiqarilgan, lekin protest keltirilmagan hal qiluv qarori, ajrim yoki qarorni o‘zgartirish yoxud bekor qilish huquqini bermaydi.
31. Sudlarga shu narsa tushuntirilsinki, O‘zbekiston Respublikasi FPK 13-moddasining ikkinchi qismi talablariga ko‘ra, Qoraqalpog‘iston Respublikasi fuqarolik ishlari bo‘yicha Oliy sudi, fuqarolik ishlari bo‘yicha viloyatlar va Toshkent shahar sudlarida rayosat a’zolarining ko‘pchiligi hozir bo‘lishi taqozo etiladi deganda, ishlarni nazorat tartibida ko‘rish uchun Rayosat a’zolarining toq (kamida uch nafar sudyadan iborat bo‘lgan) soni tushuniladi, O‘zbekiston Respublikasi FPK 27-moddasi uchinchi va to‘rtinchi qismlarida nazarda tutilgan, ishni nazorat tartibida ko‘rishda qatnashishiga yo‘l qo‘yilmaydigan sudyalar bundan mustasno.
O‘zbekiston Respublikasi FPKning 314-moddasida nazarda tutilgan protsessual huquq normalarini buzish yoki noto‘g‘ri qo‘llash ro‘yxati tugal bo‘lganligi sababli, ish nazorat instansiyasi sudida juft sonli tarkibdagi sudyalardan iborat hay’atda ko‘rilgan bo‘lsa, ushbu holat o‘z o‘zidan sud qarorini bekor qilishga asos bo‘lmaydi.
Agar, O‘zbekiston Respublikasi FPKning 27-moddasida nazarda tutilgan asoslarga ko‘ra, ishni viloyat sudining yoki unga tenglashtirilgan sudning nazorat instansiyasida ko‘rish mumkin bo‘lmasa, bunday ishning sudlovga taalluqliligi O‘zbekiston Respublikasi FPK 30-moddasining uchinchi qismi talablariga muvofiq belgilanadi.
33. O‘zbekiston Respublikasi FPKning 363-moddasi talabiga ko‘ra qonuniy kuchga kirgan hal qiluv qarori yangi ochilgan holatlar bo‘yicha shu hal qiluv qarorini chiqargan sud tomonidan qayta ko‘riladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.