LexUZ шарҳи
(Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 1998 йил 11 сентябрдаги 24-сонли, 2002 йил 14 июндаги 11-сонли ва 2006 йил 3 февралдаги 5-сонли қарорларига асосан киритилган ўзгартириш ва қўшимчалар билан)
Ўзбекистон Республикаси Оила ва Фуқаролик процессуал кодексларини амалга киритилганлиги, шунингдек, судларда тушунтиришлар берилиши лозим бўлган масалалар келиб чиққанлиги сабабли Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми қарор қилади:
1. Тушунтирилсинки, фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларидаги нотўғриликларни белгилаш тўғрисидаги ариза, агар дастлабки ёзувлар сақланган ёки тикланган бўлса ёки уларга фарзандликка олиш, оталикни белгилаш, фамилияси, исми, отасининг исмини ўзгартириш, вояга етмаган боланинг фамилиясини ўзгартириш муносабати билан фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органи томонидан ўзгартиришлар киритилган бўлса ёхуд фуқаролик ҳолати далолатномаси ёзувларида жиддий тафовутлар бўлса, Фуқаролик кодексининг 38, Оила кодексининг 228, Фуқаролик процессуал кодексининг 274-моддалари ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 12 апрелдаги 171-сонли қарори билан тасдиқланган фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш Қоидаларига биноан судлар томонидан кўрилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Ўзбекистон Республикаси ҳудудида тузилган фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларига ўзгартириш, тузатиш ва қўшимчалар киритиш учун етарли асослар мавжуд бўлса, манфаатдор шахслар ўртасида низо бўлмаганида ушбу далолатнома ёзувлари сақланаётган жойдаги фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органи томонидан амалга оширилади. Агар манфаатдор шахсларни ҳуқуқи бўйича низо бўлса, бундай аризалар даъво ишини юргизиш тартибида кўрилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2. Ўзбекистон Республикаси ҳудудидан ташқарида тузилган фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларига тузатишлар киритиш ҳақидаги аризалар ариза берувчининг яшаш жойидаги фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органида кўриб чиқилади.
Чет элда яшовчи Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг фуқаролик ҳолати далолатнома ёзувларига ўзгартиришлар, тузатишлар ва қўшимчалар киритиш тўғрисидаги аризалари Оила кодексининг 203-моддаси ва фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш Қоидаларининг 5, 165-бандларида белгиланган тартибда консуллик муассасалари томонидан кўриб чиқилади.
3. Ўн олти ёшга тўлмаган шахсларнинг туғилиш ҳақидаги ёзув дафтарига ўзгартиришлар киритиш уларнинг ота-онаси аризасига биноан амалга оширилади.
Ўн олти ёшга тўлган шахсларнинг туғилиш, никоҳ тузиш, никоҳдан ажралишни қайд этиш дафтарларига ўзгартиришлар киритиш уларнинг аризаларига биноан амалга оширилади.
4. Агар фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларидаги хатоларни тузатиш масаласи қонунда белгиланган тартибда фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органлари томонидан кўриб чиқилган ва ёзувлардаги хатоларни тузатиш ёки уларга ўзгартиш ёхуд қўшимчалар киритиш рад этилган тақдирдагина манфаатдор шахсларнинг фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларидаги хатоларни белгилаш ҳақидаги аризалари ариза берувчи яшаб турган жойдаги суд иш юргизишига қабул қилинади. Бундай ишлар судлар томонидан давлат органлари ва бошқа органлар, шунингдек, мансабдор шахсларнинг хатти-ҳаракатлари (қарорлари) устидан берилган шикоят ва аризалар бўйича иш юритиш тартибида кўрилади (ФПК 274-моддаси).
Кейинги таҳрирга қаранг.
5. Бундай тоифадаги ишлар бўйича манфаатдор шахслар нафақат ҳужжатларида хато ва ноаниқликлари бўлган фуқаролар бўлиб қолмай, балки мерос қолдирувчини вафотидан кейин тегишли ҳуқуқ ва бурчларга эга бўлган уларнинг меросхўрлари ҳам бўлиши мумкин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
6. Судга берилаётган аризада қайси фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларига ва қандай ўзгартириш ёки тузатиш ёхуд қўшимчалар киритиш лозимлиги, ёзувлардаги хатолар қандай далиллар билан тасдиқланиши кўрсатилиши лозим. Аризага тегишли гувоҳнома нусхаси, фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органининг ҳужжатлардаги хатоларни тузатиш ёки уларга ўзгартириш ёхуд қўшимчалар киритишни рад этиш ҳақидаги хулосаси ва шу масалага оид бошқа ҳужжатлар илова этилиши керак.
7. Фуқаролик ишини судда кўришга тайёрлаш вақтида суд, агар ариза берувчи тақдим қилиш имконияти бўлмаган тақдирда, тегишли ташкилотлардан, шу жумладан фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органларидан зарур бўлган ёзма далилларни талаб қилиб олишда ёрдам кўрсатиши лозим.
Фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларидаги хатоларни тузатиш ёки уларга ўзгартириш ёхуд қўшимчалар киритишни рад қилиш ёки белгилаш мақсадида суд мажлисида кўрсатиш учун тегишли ҳужжатлар талаб қилиб олиниши мумкин. Бир вақтнинг ўзида суд фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органи, бошқа манфаатдор ташкилот ва фуқароларни ишда қатнаштириш масаласини ҳал этади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
8. Агар фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларидаги хатоларни белгилаш ҳақидаги аризани суд иш юргизишига қабул қилиш ёки алоҳида тартибда судда кўриш вақтида судга тааллуқли ҳуқуқ бўйича (мерос, мулк ҳуқуқи ва ҳоказо) низо аниқланса, судья аризани қабул қилишни рад этади ёки суд аризани кўрмасдан қолдиради ва манфаатдор шахсларга умумий асосларда даъво қўзғатиш мумкинлигини тушунтиради.
Бундай ҳолларда фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларидаги хатоликларни тузатиш ва ўзгартишлар ёки қўшимчалар киритиш масаласи суд томонидан даъво ишини юргизиш тартибида даъво аризаси билан бирга ҳал этилади.
9. Туғилганлик ҳақидаги тикланган ёзувда туғилганлик санаси хато кўрсатилган бўлса, хатолигини тасдиқловчи ёзма ва бошқа далилларга асосида суд тикланган фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларини бекор қилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
10. Суд, фуқаролик ҳолати далолатномасидаги аризачининг туғилганлик ҳақидаги ёзувда ота-онасининг миллати ҳақидаги маълумотлар ёзилмай қолган бўлса ёки ота-онасини миллати ҳақида нотўғри маълумот ёзилган бўлса, бу масалани ҳам кўриши мумкин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
11. Агар бедарак йўқолган деб топилган эр ёки хотин топилса, уларнинг никоҳини бекор қилиш ҳақидаги ёзувлардан ташқари, фуқаролик ҳолати далолатномаларидаги дастлабки ёзувларни бекор қилиш масаласи суд томонидан ҳал этилади.
Тикланган ёки қайта тузилган ёзувлар, биринчи ёзувлар аниқланган тақдирда, суд ёки фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органи томонидан қонунда белгиланган тартибда бекор қилинади. Агар ёзувларни бекор этиш ҳуқуқий низо билан боғлиқ бўлса, иш даъво ишини юргизиш тартибида суд томонидан кўрилади.
12. Фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувларидаги хатоларни тузатиш ва уларга ўзгартириш ҳамда қўшимчалар киритиш фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органи томонидан суд қарорига асосан амалга оширилишини ҳисобга олиб, суд қарорини хулоса қисмида қайси ёзув хатолиги (қайси фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш органи томонидан қайси шахс номига тузилганлиги, ёзувнинг сони ва вақти), унга қандай тузатиш ва ўзгартиришлар ёки қўшимчалар киритилиши лозимлиги кўрсатилиши шарт.