Yuridik shaxslar tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirish qoidalarini tasdiqlash to‘g‘risida
LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2019-yil 13-dekabrdagi 30/12-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan qabul qilingan ayrim normativ-huquqiy hujjatlarni o‘z kuchini yo‘qotgan deb topish to‘g‘risida”gi qaroriga (ro‘yxat raqami 3208, 30.12.2019-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi Qonuniga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi qaror qiladi:
1. Yuridik shaxslar tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirish qoidalari ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2015-yil 16-maydagi 12/17-sonli qaroriga
ILOVA
ILOVA
Mazkur Qoidalar O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi Qonuniga muvofiq, yuridik shaxslar (bundan buyon matnda tashkilotlar deb yuritiladi) tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirish tartibini belgilaydi.
1. Mazkur Qoidalar banklar, mikrokredit tashkilotlari va lombardlar hamda “O‘zbekiston pochtasi” aksiyadorlik jamiyati tomonidan kassa operatsiyalarini amalga oshirishga nisbatan tatbiq etilmaydi.
2. Tashkilotlarning xorijiy valyutadagi kassa operatsiyalari O‘zbekiston Respublikasi hududida xorijiy valyuta bilan kassa operatsiyalarini yuritish tartibiga (ro‘yxat raqami 611, 1999-yil 22-yanvar) muvofiq amalga oshiriladi.
4. Tashkilotlar o‘rtasidagi hisob-kitoblar, shuningdek fuqarolarning tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishi bilan bog‘liq holda ular ishtirokidagi hisob-kitoblar naqd pulsiz tartibda amalga oshiriladi. Ko‘rsatib o‘tilgan shaxslar o‘rtasidagi hisob-kitoblar, agar qonunda boshqacha tartib belgilab qo‘yilgan bo‘lmasa, naqd pulda ham amalga oshirilishi mumkin.
5. Tashkilotlar bankdan olgan naqd pullarni qaysi maqsad uchun olgan bo‘lsalar, uni faqat o‘sha maqsadda foydalanishlari shart.
6. Tashkilotlar ish kuni oxirida o‘z kassalarida qolgan naqd pul mablag‘larini belgilangan limit doirasida saqlashi mumkin. Kassadagi naqd pul qoldig‘i limitini belgilash va tushum hisobidan xarajat qilish har yili yanvar oyida tashkilotlar va banklar o‘rtasidagi kelishuvga asosan buyurtma-hisob-kitobga muvofiq amalga oshiriladi.
Belgilangan limitlar tashkilotning naqd pul aylanmasidan kelib chiqqan holda yil davomida qayta ko‘rib chiqilishi mumkin. O‘rtacha kunlik naqd pul tushumi eng kam oylik ish haqi summasiga yetmaydigan tashkilotlar uchun limit 2 yil muddatga belgilanadi.
7. Bajarilmagan ishlar, ko‘rsatilmagan xizmatlar, qaytarilgan tovarlar (ishlatilmagan temir yo‘l chiptalari va aviachiptalar, konsert-tomoshalar uchun berilgan chiptalar hamda ko‘rsatilmagan tibbiyot xizmatlari) haqi tashkilotning kassasiga tushgan naqd pul tushumlari hisobidan qaytariladi.
Agar tovar, ish va xizmatlar haqi bank plastik kartalari orqali to‘langan bo‘lsa, pul mablag‘lari 3 ish kuni ichida iste’molchining bank plastik kartasi hisobvarag‘iga to‘lov topshiriqnomasi asosida o‘tkazish orqali qaytariladi.
8. Tashkilotlar har kuni o‘z kassasidagi naqd pul mablag‘larining belgilangan limit doirasidan ortiqcha qismini banklarning kunduzgi va kechki kassalariga yoki banklarga yetkazib berish uchun inkassatorlarga topshirishlari shart, mazkur bandning ikkinchi xatboshisida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno.
Tashkilotlar o‘z kassasidagi naqd pul mablag‘larining belgilangan limit doirasidan ortiqcha qismini mehnatga haq to‘lash, mukofotlar, sug‘urta to‘lovlari, nafaqalar, stipendiyalar va pensiyalarni to‘lash uchun, bankdan olingan kunni qo‘shib hisoblaganda 3 ish kunidan ortiq bo‘lmagan muddat mobaynida saqlash huquqiga ega.
9. Xizmat safari xarajatlari uchun bo‘nak mablag‘lari keyinchalik hisobot topshirish sharti bilan naqd pulda yoki xodimning bank plastik kartasi hisobvarag‘iga o‘tkazib berish orqali beriladi. Xizmat safari xarajatlari uchun berilgan mablag‘larning sarflanmay qolgan qismi xizmat safari muddati tugaganidan so‘ng 3 ish kunidan kechiktirmasdan tashkilot kassasiga naqd pulda qaytariladi.
Agar xizmat safari xarajatlari xodimning bank plastik kartasi hisobvarag‘iga o‘tkazib berilgan bo‘lsa, mablag‘larning sarflanmay qolgan qismi to‘lov terminali yoki xodimning arizasiga asosan bank orqali 5 ish kuni ichida qaytariladi.
Ilgari olingan mablag‘lar bo‘yicha hisobot topshirilmasdan, keyingi xizmat safari uchun mablag‘lar berilishi taqiqlanadi.
10. Kassa operatsiyalari birlamchi hisob hujjatlari (kassa kirim orderi va kassa chiqim orderi) asosida rasmiylashtiriladi.
11. Tashkilotlar tomonidan haqiqiyligi shubhalantirmaydigan va ular qiymatini belgilaydigan so‘zlari, O‘zbekiston Respublikasi Davlat gerbining tasviri, seriyasi va raqamlari to‘liq saqlangan banknotlar, ular umumiy o‘lchamining 55 foizi mavjud bo‘lsa hamda shikastlanish darajasidan qat’i nazar, to‘liq hajmini va yuz tomonida qiymat tasvirini saqlagan metall tangalar to‘lovga qabul qilinadi.
istalgan qismi, jumladan to‘lovlilik alomatlari belgilanishiga ta’sir etadigan darajada teshilgan, yirtilgan, siyqalangan joylari, dog‘lari bo‘lgan, siyohda yozilgan;
qiymatini ko‘rsatadigan raqamlar, yozuvlar bo‘lgan qismlardan tashqari, o‘z rangini o‘zgartirgan, kuygan (ko‘proq kuygan);
to‘liq hajmini saqlamagan banknotlarni to‘lovga qabul qilishi va pul tushumi tarkibida banklarga topshirishi lozim.
Ushbu talablarga muvofiq kelmaydigan banknotlar va tangalar to‘lovga yaroqsiz hisoblanadi va banklar tomonidan ekspertizaga qabul qilinadi.
13. Tashkilotlar kassasiga naqd pullar buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxsning imzosi qo‘yilgan kassa kirim orderi bo‘yicha qabul qilinadi.
Naqd pul qabul qilinganda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs hamda kassir tomonidan imzolangan, kassir shtampi (shtamp mavjud bo‘lgan taqdirda) bilan tasdiqlangan kassa kirim orderi yoki kassa apparatining izi tushirilgan chipta (slip) pul topshirgan shaxsga beriladi.
(13-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2019-yil 16-martdagi 5/7-son qarori (ro‘yxat raqami 2687-2, 28.03.2019-y.) tahrirda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 29.03.2019-y., 10/19/2687-2/2846-son)
14. Tashkilot kassasidan naqd pullarni chiqim qilish tashkilot rekvizitlari tushirilgan to‘rtburchak shtamp bosilgan va belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan kassa chiqim orderi yoki to‘lov qaydnomasi asosida amalga oshiriladi. Kassadan naqd pul berish uchun rasmiylashtiriladigan hujjatlarga tashkilot rahbari va buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs imzo qo‘yishi shart.
Kassa chiqim orderiga ilova qilinadigan hujjatlarga (arizalar, to‘lov qaydnomalari va boshqa to‘lov hujjatlariga) tashkilot rahbari tomonidan rozilik imzosi qo‘yilganda, kassa chiqim orderiga tashkilot rahbarining imzosi qo‘yilishi talab etilmaydi.
Budjet tashkilotlari buxgalteriyasida beriladigan ish haqining umumiy summasiga bir nusxada kassa chiqim orderi tuzilib, uning sanasi va tartib raqami har bir to‘lov qaydnomasiga yozib qo‘yilishi shart.
15. Alohida shaxsga kassa chiqim orderi bilan pul berilganda, kassir pul oluvchining shaxsini tasdiqlovchi hujjatini (pasport, yashash guvohnomasi, harbiy xizmatchilar uchun harbiy bilet) talab qilib, hujjatning turi, seriyasi va tartib raqami, uning qaysi tashkilot tomonidan va qachon berilganligini kassa chiqim orderiga qayd etib qo‘yishi lozim.
To‘lov qaydnomasi tuzilgan hollarda pul oluvchilar o‘z shaxsini tasdiqlovchi hujjatini taqdim etadi va uning tegishli joyiga imzo qo‘yadi.
Tashkilot kassasidan naqd pulni chiqim qilish mazkur tashkilot tomonidan xodimga berilgan hujjatga (guvohnomaga) asosan amalga oshiriladi.
16. Tashkilotga fuqarolik-huquqiy shartnoma asosida ishga jalb qilingan shaxslarga naqd pullar alohida to‘lov qaydnomasi yoki har bir shaxsga alohida kassa chiqim orderi orqali beriladi.
Naqd pullar kassa chiqim orderi bo‘yicha ishonchnoma asosida berilayotgan bo‘lsa, kassa chiqim orderiga ishonchnomada ko‘rsatilgan shaxsning familiyasi, ismi va otasining ismi yoziladi.
Naqd pullar to‘lov qaydnomasi bo‘yicha ishonchnoma asosida berilayotgan bo‘lsa, to‘lov qaydnomasiga “Ishonchnoma asosida” deb yozib qo‘yiladi.
18. Ish haqi, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari, stipendiyalar, pensiya va mukofotlar to‘lov qaydnomasi bo‘yicha to‘langanda, har bir shaxsga alohida kassa chiqim orderi to‘ldirilmaydi. Bunda to‘lov qaydnomasining titul varag‘iga tashkilot rahbari hamda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxsning imzosi qo‘yiladi va pul berishga ruxsat etilganligi to‘g‘risidagi yozuv, pullarni tarqatish muddati hamda summasi ko‘rsatiladi.
Xodim ta’tilga ketganda, vaqtincha mehnatga layoqatsiz bo‘lganda va shu kabi boshqa hollarda mehnatga haq to‘lash, shuningdek deponentga o‘tkazilgan summalarni va xizmat safari xarajatlarini bir necha xodimga berish to‘lov qaydnomasi bo‘yicha amalga oshirilishi mumkin.
Muayyan shaxslar uchun bir marotaba beriladigan pullar chiqim kassa ordyerlari bo‘yicha amalga oshiriladi.
19. Ish haqi, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari, stipendiyalar, pensiya va mukofotlar uchun olingan naqd pullar tarqatilmay qolgan hollarda, kassir tomonidan naqd pullarni saqlashda quyidagilar amalga oshiriladi:
har bir shaxsning familiyasi ro‘parasiga “deponentga o‘tkazilgan” deb yozib qo‘yishi (shtamp bosishi);
to‘lov qaydnomasi oxirida amalda to‘langan summa haqida va deponentga olingan summani yozib qo‘yishi, ushbu summalarni to‘lov qaydnomasi bo‘yicha umumiy yakun bilan solishtirishi va o‘z imzosi bilan tasdiqlashi;
amalda to‘langan summani mazkur Qoidalarning 1-ilovasiga muvofiq shakldagi kassa daftariga yozishi va to‘lov qaydnomasiga kassa chiqim orderining raqami va to‘rtburchak shtampini bosishi lozim.
Buxgalteriya xodimlari to‘lov qaydnomalaridagi yozuvlarni tekshiradi hamda ular bo‘yicha berilgan va deponentga o‘tkazilgan summalarning to‘g‘ri aks ettirilganligini nazorat qiladi.
Deponentga o‘tkazilgan summalar bankka qaytarib topshiriladi va ular bo‘yicha bitta umumiy kassa chiqim orderi tuziladi.
20. Kassa ordyerlari va ularning kvitansiyalari tashkilot buxgalteriyasi tomonidan siyoh yoki sharikli ruchka bilan aniq yozilishi yoki kompyuterda yozilishi shart. Ushbu hujjatlarga o‘chirib yozish, tuzatishlar kiritish va izohlar yozishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Pullarni kassa ordyerlari bo‘yicha qabul qilish va topshirish ular to‘ldirilgan kuni amalga oshirilishi lozim.
ularda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxsning imzosi borligini, kassa chiqim orderida esa tashkilot rahbari yoki vakolatli shaxsning ruxsat berganligi haqidagi imzosi mavjudligini;
Ushbu talablarga rioya qilinmagan bo‘lsa, kassir hujjatlarni belgilangan tartibda rasmiylashtirish uchun buxgalteriyaga qaytaradi.
Kassa ordyerlari asosida pul olingan yoki pul berilganidan keyin kassir ularni imzolaydi hamda ularga ilova qilingan hujjatlar ustiga berilgan sanani va “To‘landi” yoki “Kirim qilindi” deb yozib qo‘yadi yoki shtamp bosadi.
22. Kassa ordyerlari kassaga topshirilguniga qadar tashkilot buxgalteriyasi tomonidan tegishli ravishda mazkur Qoidalarning 2-ilovasiga muvofiq shakldagi Kassa kirim ordyerlarini qayd etish daftari yoki mazkur Qoidalarning 3-ilovasiga muvofiq shakldagi Kassa chiqim ordyerlarini qayd etish daftarida ro‘yxatga olinadi.
Ish haqini to‘lashga doir to‘lov qaydnomalariga rasmiylashtirilgan kassa chiqim ordyerlari u to‘langanidan so‘ng ro‘yxatga olinadi.
24. Har bir tashkilot faqat bitta kassa daftari yuritadi. Ushbu daftarning varaqlari raqamlangan, tikilgan va tashkilot muhri bilan muhrlangan (muhr mavjud bo‘lgan taqdirda) bo‘lishi lozim. Muhr izi tushirilgan qog‘ozning ikkala tomoniga yelim surtiladi, daftarga muhr bosilganidan keyin yana bir qavat yelim surtiladi.
(24-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2015-yil 5-sentabrdagi 24/7-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2687-1, 22.09.2015-y.) tahririda — O‘R QHT, 2015-y., 38-son, 502-modda)
Kassa daftaridagi varaqlar soni ko‘rsatilgan yozuv tashkilot rahbari hamda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs imzosi bilan tasdiqlanishi lozim.
Budjet tashkilotlarida kassa operatsiyalarining hisobi kassir tomonidan Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobi to‘g‘risidagi yo‘riqnomaning (ro‘yxat raqami 2169, 2010-yil 22-dekabr) 15-ilovasiga muvofiq shakldagi yoki KO-4-son shakldagi kassa daftarida olib boriladi.
Kassa daftaridagi yozuvlar qoraqog‘oz vositasida sharikli ruchka yoki siyoh bilan 2 nusxada yoziladi. Bunda varaqlarning birinchi nusxasi kassa daftarida qoladi, qirqiladigan ikkinchi nusxasi esa, kassirning hisoboti hisoblanadi.
Kassa daftariga o‘chirib yozish va tuzatishlar kiritish taqiqlanadi. Tuzatishlar tashkilot kassiri hamda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs imzosi bilan tasdiqlanadi.
25. Har bir kassa orderi bo‘yicha naqd pulning olinishi yoki berilishi kassir tomonidan kassa daftariga darhol yozib qo‘yiladi. Kassir ish kuni oxirida bir kunlik operatsiyalar hisobini chiqaradi, kassadagi naqd pullar qoldig‘ini keyingi ish kuniga o‘tkazadi va buxgalteriyaga kassir hisoboti sifatida ajratib olingan ikkinchi varaqni (kassa daftaridagi bir kunlik yozuvlar nusxasini) kassa daftariga qayd etib, kassa kirim va chiqim hujjatlari bilan birgalikda kassa daftariga imzo qo‘ygan holda topshiradi.
Agar tashkilotlarda har kuni umumiy summasi eng kam oylik ish haqining bir baravari miqdorigacha bo‘lgan operatsiyalar amalga oshirilsa, kassa hisobotlari 3-5 kunda bir marta tuzilishi mumkin.
26. Tashkilotlarda kassa daftari elektron (dasturiy) tarzda yuritilishi mumkin. Bunda kassir hisoboti ham elektron (dasturiy) tarzda yuritiladi. Ushbu hujjatlar keyingi ish kuni boshlangunga qadar tuziladi va ularning mazmuni bir xil bo‘lishi hamda kassa daftarining barcha rekvizitlarini o‘z ichiga olishi shart.
Kassa daftari va kassir hisobotining varaqlari yil boshidan boshlab o‘sib borish tartibida raqamlanib, elektron (dasturiy) tarzda amalga oshiriladi.
Kassa daftarining qo‘shimcha varag‘i va kassir hisoboti hujjatlari olingandan so‘ng, kassir ularning to‘g‘ri tuzilganligini tekshirib, imzolashi shart. Kassir hisobotga kassa ordyerlarini ilova qilib, imzolab buxgalteriyaga topshirishi lozim.
Kassa daftarining qo‘shimcha varag‘i yil davomida kassir tomonidan har bir oy bo‘yicha alohida saqlanishi lozim. Kalendar yil tugaganda yoki zarurat tug‘ilganda, kassa daftarining qo‘shimcha varag‘i xronologik tartibda kitob shaklida tikiladi. Bir yillik varaqlarning umumiy soni tashkilot rahbari va buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs tomonidan imzolanadi va tashkilot muhri bilan muhrlanadi (muhr mavjud bo‘lgan taqdirda).
(26-bandning to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvining 2015-yil 5-sentabrdagi 24/7-sonli qarori (ro‘yxat raqami 2687-1, 22.09.2015-y.) tahririda — O‘R QHT, 2015-y., 38-son, 502-modda)
27. Kassa daftarining to‘g‘ri yuritilishini nazorat qilish buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs zimmasiga yuklanadi.
28. Kassa chiqim orderi kassadan naqd pul oluvchining imzosi bilan tasdiqlanmagan bo‘lsa, ushbu summa kamomad hisoblanadi va kassirdan undirib olinadi. Kassadagi kassa kirim ordyerlari bilan tasdiqlanmagan naqd pullar kassadagi ortiqcha pul hisoblanadi va tashkilot daromadiga kiritiladi.
29. Katta (bosh) kassirdan boshqa kassirlar zarur naqd pullarni bo‘nak sifatida olganda va ularni qaytarganda Qabul qilingan va berilgan pullar hisobini yuritish daftariga imzo qo‘yishlari shart.
Kassirlar ish kuni oxirida katta kassirga olingan bo‘nak pullar va kirim hujjatlari bo‘yicha qabul qilingan pullar to‘g‘risida hisob berishi hamda naqd pullar qoldig‘ini, imzo qo‘yib olingan pullar bo‘yicha o‘tkazilgan operatsiyalarning hujjatlarini topshirishlari lozim.
Kassir olingan bo‘nak naqd pullar bo‘yicha ularni to‘lash uchun to‘lov qaydnomasida ko‘rsatilgan muddatda buxgalteriyaga hisob berishi shart.
Kassirlar har kuni qoldiq summani tashkilot kassasiga topshirishlari shart. To‘lov qaydnomalari bo‘yicha chiqim qilinmagan naqd pullar katta (bosh) kassirga topshiriladi va kassirlar tomonidan xaltalarga solinadi va muhrlanib, undagi qoldiq summasi ko‘rsatilgan holda katta (bosh) kassirga topshiriladi.
30. Har bir tashkilot naqd pulda hisob-kitoblarni amalga oshirish maqsadida o‘z kassasiga ega bo‘lishi lozim. Naqd pul bilan hisob-kitoblarni amalga oshirmaydigan tashkilotlar kassa xonasiga ega bo‘lishlari talab etilmaydi.
Tashkilotlar rahbarlari ularning aybi bilan naqd pul mablag‘larining saqlanishi va tashilishida ularning xavfsizligi ta’minlanmaganligi uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javobgar bo‘ladi.
Kassa xonasi alohida ajratilgan bo‘lishi, eshiklari esa operatsiyalarni amalga oshirish vaqtida ichkaridan qulflanishi shart. Kassa ishiga aloqador bo‘lmagan shaxslarning ushbu xonaga kirishi man etiladi.
31. Tashkilotlardagi barcha naqd pullar va boshqa qimmatliklar yonmaydigan metall shkaf (seyf)larda saqlanadi. Ular ish kuni tugaganidan so‘ng, kalit bilan qulflanadi va unga kassirning muhri bosiladi.
Metall shkaf (seyf)larning kalitlari va muhrlar kassirlarda saqlanishi lozim. Kalitlar va muhrlarni turli joylarda qoldirish, begona shaxslarga berish yoki ularning hisobda turmagan dublikatlarini tayyorlash taqiqlanadi. Metall shkaf (seyf)lar turgan xonalarning eshiklarini ochiq qoldirish yoki ularning eshiklarida kalitlarni qoldirish man etiladi.
Kalitlarning hisobda turgan dublikatlari xaltalarga solinib, kassirlar tomonidan muhrlanib, tashkilot rahbarida saqlanishi lozim. Tashkilot rahbarining buyrug‘i (qarori)ga asosan tuzilgan komissiya tomonidan har chorakda kamida bir marta kalitlarning hisobda turgan dublikatlari nazorat tekshiruvidan o‘tkaziladi. Ushbu tekshiruv davomida kalitning yo‘qolganligi aniqlangan hollarda, tashkilot rahbari bu haqda huquqni muhofaza qiluvchi organlarga xabar beradi va zudlik bilan metall shkaf (seyf)ning qulfini almashtirish choralarini ko‘radi.
32. Kassa va metall shkaf (seyf)larni ochishdan oldin kassir eshik qulflarini, xonaning deraza va panjaralarini hamda muhrlarning butligini ko‘zdan kechirishi va qo‘riqlash hamda signalizatsiya vositalarining soz holatda ekanligini tekshirib, bunga ishonch hosil qilishi shart.
33. Muhri shikastlanganligi, qulf, eshik va panjaralarning buzilganligi, sindirilganligi aniqlangan hollarda, kassir zudlik bilan bu haqda tashkilot rahbarini xabardor qilishi lozim. Tashkilot rahbari bu haqda huquqni muhofaza qiluvchi organlarga xabar berishi va ular yetib kelgunga qadar kassani qo‘riqlash choralarini ko‘rishi lozim.
34. Kassir o‘zi qabul qilib olgan barcha qimmatliklarning but saqlanishi uchun to‘liq moddiy javobgar hisoblanadi.
35. Kassirning ishga tayinlanganligi to‘g‘risida buyruq chiqarilganidan so‘ng, tashkilot rahbari kassirni ushbu Qoidalar bilan tanishtiradi va u bilan to‘liq moddiy javobgarlik to‘g‘risida shartnoma tuzadi.
37. Kassir shtat birligi bitta bo‘lgan tashkilotlarda kassir vaqtincha ishda bo‘lmaganda, kassir vazifasini bajarish tashkilot rahbarining buyrug‘i (qarori) bilan boshqa xodim zimmasiga yuklatiladi. Bunda kassir vazifasi vaqtincha yuklatilgan xodim bilan ham to‘liq moddiy javobgarlik to‘g‘risida shartnoma tuziladi.
38. Kassir kasalligi yoki boshqa sababga ko‘ra vaqtincha ishda bo‘lmagan hollarda unga biriktirilgan barcha qimmatliklar darhol tashkilot rahbari hamda buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs va boshqa xodimlardan tarkib topgan komissiya ishtirokida ishni qabul qilayotgan shaxs tomonidan qayta sanaladi. Bu haqda dalolatnoma tuzilib, komissiya a’zolari tomonidan imzolanadi.
39. Tarkibiy bo‘linmalari yoki markazlashtirilgan buxgalteriyasi bo‘lgan tashkilotlarda ish haqi, vaqtincha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari, stipendiyalar, pensiya va mukofotlarni to‘lash vazifasi tashkilot rahbarining buyrug‘i (qarori)ga muvofiq to‘liq moddiy javobgarlik to‘g‘risida shartnoma asosida qo‘shimcha ravishda boshqa shaxslarga ham yuklatilishi mumkin.
40. Tashkilot kassiri naqd pullarni tegishli kassa hujjatlari asosida kassada qabul qiladi va tarqatadi.
41. Shtatlar jadvalida kassir shtat birligi nazarda tutilmagan tashkilotlarda kassa operatsiyalarini bajarish vazifasi birorta xodim(lar) zimmasiga tashkilot rahbarining buyrug‘i (qarori) asosida yuklatilishi mumkin.
42. Tashkilot kassasida har chorakda kamida bir marta taftish o‘tkazilib, kassadagi barcha naqd pul va boshqa qimmatliklar birma-bir qayta sanalib, tekshirilishi shart.
43. Kassada taftish o‘tkazish uchun tashkilot rahbarining buyrug‘i bilan komissiya tuziladi. Mazkur komissiya tomonidan o‘tkazilgan taftish natijalari bo‘yicha ikki nusxada dalolatnoma tuzadi.
44. Komissiya a’zolari kassadagi naqd pullar, qimmatli qog‘ozlar va boshqa qimmatliklarni birma-bir to‘liq qayta sanash yo‘li bilan tekshiradi.
45. Dalolatnoma inventarizatsiya (tekshirish) o‘tkazish komissiyasi a’zolari hamda moddiy javobgar shaxs tomonidan imzolanadi. Dalolatnomaning bir nusxasi tashkilot buxgalteriyasiga topshiriladi, ikkinchi nusxasi moddiy javobgar shaxsda qoladi.
46. Inventarizatsiyani (tekshirishni) boshlashdan oldin har bir moddiy javobgar shaxs(lar)dan tilxat olinadi.
47. Moddiy javobgar shaxslar almashganda, dalolatnoma uch nusxada tuziladi, bir nusxasi naqd pul va boshqa qimmatliklarni topshirgan moddiy javobgar shaxsga, ikkinchi nusxasi naqd pul va boshqa qimmatliklarni qabul qilib olgan moddiy javobgar shaxsga, uchinchi nusxasi tashkilot buxgalteriyasiga topshiriladi.
48. Kassa daftari elektron (dasturiy) tarzda yuritiladigan tashkilotlarda kassa hujjatlariga ishlov berish tizimining to‘g‘ri yuritilishi tekshirib turilishi shart.
49. Kassa intizomiga rioya etish uchun javobgarlik tashkilot rahbari, buxgalteriya hisobi va moliyaviy boshqarish vazifalarini amalga oshiruvchi shaxs hamda kassirlar zimmasiga yuklanadi.
50. Mazkur Qoidalar talablarining buzilishida aybdor shaxslar qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortiladi.
Kassa 20___ yil “____” ________________ yil uchun | qirqish chizig‘i | |||||||||
Hujjat raqami | Kimdan olingan yoki kimga berilgan | Korrespondensiyalangan hisobvaraq raqami | Kirim | Chiqim | Hujjat raqami | Kimdan olingan yoki kimga berilgan | Korrespondensiyalangan hisobvaraq raqami | Kirim | Chiqim | |
Kun boshidagi qoldiq | ||||||||||
Kun mobaynida jami: | ||||||||||
Kun oxirida qoldiq: | ||||||||||
Shu jumladan: ............. | ||||||||||
Kassir | ||||||||||
yozuv bilan | ||||||||||
Kassa daftaridagi yozuvlarni tekshirdi va hujjatlar soni | ||||||||||
kirimini va _______________________________ chiqimini qabul qildi | ||||||||||
yozuv bilan |