LexUZ шарҳи
Мазкур қарор Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2009 йил 11 ноябрдаги 294-сонли «Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси таркибидаги Қорақалпоғистон Республикаси давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар архитектура ва қурилиш бош бошқармалари ҳамда шаҳар ва туман архитектура ва қурилиш бошқармалари (бўлимлари) фаолиятини такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорига асосан ўз кучини йўқотган.
Вазирлар Маҳкамаси қарор қилади:
Илова қилинаётган Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитасининг Низоми ҳамда вилоятлар ва Тошкент шаҳар архитектура ва шаҳарсозлик бош бошқармалари, шаҳар (туман) архитектура ва шаҳарсозлик бўлимларининг намунавий низомлари тасдиқлансин.
Олдинги таҳрирга қаранг.
(1-илова Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 8 ноябрдаги 492-сон қарорига мувофиқ ўз кучини йўқотган)
1. Вилоят (Тошкент шаҳар) ҳокимлигининг архитектура ва шаҳарсозлик Бош бошқармаси («Бошархитектура») республика архитектура ва шаҳарсозликни бошқариш органларининг ягона тизимидаги вилоят (шаҳар) бўғини ҳисобланади ва ўз фаолиятида тегишли вилоят (Тошкент шаҳар) ҳокимлиги ва Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитасига бўйсунади.
Бош архитектура ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикаси Конституциясига, Ўзбекистон Республикаси қонунларига, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг бошқа қарорларига, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонларига, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари ва фармойишларига, Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш Қўмитасининг қарорларига, буйруқларига ва йўриқномаларига, вилоят (Тошкент шаҳар) ҳокимлигининг қарорлари ва фармойишларига ҳамда бошқа норматив ҳужжатларга ва мазкур Низомга амал қилади.
Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси томонидан ишлаб чиқилган, ҳудудларни комплекс ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг жорий ва истиқболдаги вазифаларини ҳал этишга, ҳаёт кечириш муҳитларини такомиллаштириш ва уларнинг архитектуравий қиёфасини яхшилашга қаратилган архитектура-шаҳарсозлик тадбирларини амалга ошириш;
вилоят ҳудудида жойлашган шаҳар ва қишлоқларни минтақавий хусусиятларни, кўп асрлик ўзбек миллий шаҳарсозлик маданиятини, шунингдек, жаҳон архитектура ва шаҳарсозлик тажрибасини ҳисобга олган ҳолда ўзгартиришни таъминлаш;
саноат бинолари ва иншоотларининг архитектура ечимлари сифат даражасини ошириш, саноат тармоқларини комплекс шакллантиришни ва уларнинг ҳудудларини ободонлаштиришни ва кўкаламзорлаштиришни таъминлаш;
қишлоқлар бош режаларининг амалга оширилишини, уларнинг комплекс қурилишини, турар-жой районларининг қурилиши ва ободонлаштирилиши сифатини, муҳандислик инфраструктурасини ва транспортни назорат қилишни ҳамда лойиҳада қабул қилинган экология ва ишлаб чиқариш, шаҳар атрофи, рекреация, табиатни муҳофаза қилиш ҳудудлари, миллий боғлар ва қўриқхоналарни ривожлантириш бўйича шаҳарсозлик принципларига риоя этилишини таъминлаш;
архитектура ва шаҳарсозлик талаблари бўйича лойиҳалаш, илмий-тадқиқот, шунингдек, қидирув, қурилиш ва тузатиш-қурилиш ишларини мувофиқлаштириш;
бошқариладиган бозор иқтисодиёти шароитида лойиҳалаш, қурилиш ва тузатиш-қурилиш ишлаб чиқаришининг турли шакллари ва усулларини ривожлантиришга кўмаклашиш;
архитектура-шаҳарсозлик органлари кадрларининг касб малакаси даражасини ошириш, архитектура ва шаҳарсозликни ривожлантириш жараёнларини бошқаришнинг замонавий ташкилий, иқтисодий ва техник усулларини жорий этиш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш;
архитектура ва шаҳарсозликни ривожлантириш масалаларини ошкоралик принциплари ва аҳолини ҳамда жамоат ташкилотларини шаҳарсозлик ечимларини, ишлаб чиқилаётган лойиҳаларни муҳокама қилишга жалб этиш асосида ҳал қилиш.
турар жой районларини режалаштириш схемаларини ва лойиҳаларини, шаҳарлар ва бошқа аҳоли яшайдиган жойларнинг бош режаларини, саноат узелларининг бош режалари схемаларини, батафсил режалаштириш лойиҳаларини, бошқа лойиҳа-режалаштириш ҳужжатларини, муҳофаза тегралари лойиҳаларини ва ҳудудларни хавфли геологик жараёнлардан ҳимоя қилиш схемаларини, сейсмик микрорайонлаштириш хариталарини ишлаб чиқишни ташкил этиш ва назорат қилиш;
шаҳарсозликни ҳужжатлаштиришни рўёбга чиқаришни доимий назорат қилишни амалга ошириш, ўзига қарашли ҳудуддаги қурилиш объектлари бўйича лойиҳалаш ишларини ва лойиҳа ташкилотларининг муаллифлик назоратини мувофиқлаштириш;
режалаштириш ва обод қилиш лойиҳаларини, ўзига қарашли ҳудудда қуриш учун барча бино ва иншоотларнинг лойиҳаларини кўриб чиқиш ва келишиб олиш ҳамда уларни тасдиқлаш ёки келишиб олиш учун ҳокимликка тақдим этиш;
вилоят, Тошкент шаҳар ҳудудларини ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш дастурларини ва комплекс режалар (концепциялар)ни ишлаб чиқишда ва келишиб олишда иштирок этиш;
талаб ва таклифларни, конъюнктуранинг аҳволини, лойиҳа ишлари ва хизматлари бозорини ривожлантириш тамойиллари ва истиқболларини ўрганиш бўйича ишларни ташкил этиш, архитектура ечимлари даражасини ва шаҳарсозлик тадбирларининг самарадорлигини ошириш мақсадида лойиҳачилар, инвесторлар ва пудратчиларнинг рақобатидан фойдаланиш;
Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси билан келишилган ҳолда иморатлар солиш қоидаларини ва бошқа қурилиш, қайта қуриш, таъмирлаш, замонавийлаштириш ва регенерациялаш, асосли тузатиш, ободонлаштириш, кўкаламзорлаштириш ва шаҳар дизайни масалаларини тартибга солувчи ҳужжатларни ишлаб чиқиш, шунингдек лойиҳалаш ва қурилишдаги нормаларни такомиллаштириш бўйича таклифлар тайёрлаш;
вилоят, Тошкент шаҳар ҳокимлигига лойиҳа-режалаштириш ҳужжатлари асосида ердан фойдаланиш шартлари бўйича таклифлар киритиш;
биринчи навбатдаги қурилишни жойлаштириш лойиҳасига ва пухта режалаштириш лойиҳаларига мувофиқ қурилишнинг барча турлари учун ер майдонларини аниқлаш, ер майдонлари бериш ҳақидаги ҳокимлик қарорларининг лойиҳаларини тайёрлаш, сув билан таъминлаш ва канализация иншоотларини ҳамда бошқа муҳандислик объектларини, шунингдек муҳандислик коммуникациялари трассаларини жойлаштириш;
маҳаллий ўзини-ўзи бошқариш органларининг қарорларига мувофиқ қурилишнинг барча турлари учун ер участкаларини танлаш, жойлаштириш ва ер ажратиш. Ажратилган ер майдонларининг чегараларини аниқлаш;
белгиланган тартибда тасдиқланган техник ҳужжатлар ва ажратилган маблағларга мувофиқ иморат қурувчи-буюртмачиларга қурилиш-монтаж, тузатиш-қурилиш ҳамда объектларни қайта қуриш ишларини амалга оширишга рухсатномалар бериш;
иморат қурувчи-буюртмачиларга лойиҳалаш учун архитектура-режалаштириш топшириқларини ишлаб чиқиш, тасдиқлаш ва топшириш ҳамда инвестиция ишланмаларини амалга ошириш, қурилишнинг барча турлари учун лойиҳа-қидирув ишларини ўтказиш, биноларни комплекс қайта қуриш, асосли тузатиш, таъмирлаш ва ҳудудларни ободонлаштириш учун қурилиш паспортларини топшириш;
мулкчилик шаклидан қатъи назар, лойиҳачилар ва пудратчиларга, лицензия беришнинг Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги билан белгиланган тартибига ва шартларига мувофиқ, тегишли фаолиятни амалга ошириш учун лицензиялар бериш ҳақидаги масалалар бўйича Давлат архитектура ва қурилиш қўмитасига таклифлар тайёрлаш ва уларни ҳал қилишда иштирок этиш;
вилоят, Тошкент шаҳар ҳокимига архитектура-шаҳарсозлик вазифаларини самарали ҳал этишга ёрдам берувчи инвестиция жараёни иштирокчиларига имтиёзли солиқ солиш юзасидан таклифлар тайёрлаш;
тарих ва маданият ёдгорликларини муҳофаза қилиш, таъмирлаш ва улардан фойдаланиш чора-тадбирларини амалга ошириш ва уларни муҳофаза қилиш ҳудудларини белгилаш;
архитектура ва шаҳарсозлик қурилиш материаллари саноати масалалари бўйича Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси томонидан чет мамлакатлар ва халқаро ташкилотлар билан амалга ошириладиган илмий-техникавий ва иқтисодий ҳамкорликда иштирок этиш;
қурилиш ва қайта қуриш ишларининг сифатини назорат этувчи тегишли давлат архитектура-қурилиш органларининг фаолиятига раҳбарлик қилиш, қурилиши (қайта қуриш) тугалланган турар жой-хўжалик ва коммунал қурилиш, ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш мақсадларидаги объектларни фойдаланишга қабул қилишда белгиланган тартибда иштирок этиш;
тасарруфидаги архитектура-шаҳарсозлик органининг таркибий бўлинмалари фаолиятига раҳбарлик қилиш, хўжалик ҳисобидаги лойиҳа-ишлаб чиқариш, архитектура-режалаштириш бюроларининг, лойиҳа-маслаҳат фирмаларининг, шунингдек, бош архитектор ихтиёридаги лойиҳалаш ташкилотларининг фаолиятини бошқариш ва мувофиқлаштириб бориш;
лойиҳаларни ички идоравий экспертиза қилиш органлари фаолиятини мувофиқлаштириш, лойиҳа-режалаштириш ва лойиҳа-смета ҳужжатларини белгиланган тартибда экспертиза қилишни ташкил этиш;
ер кадастрини, ер ажратиш ва иморат қуришга оид жорий-оператив режалар тузишни, ер ости коммуникациялари жойлашишини рўйхатга олиш режаларини ва муҳандислик-геология ишланмалари атласларини юритиш бўйича ишларни ташкил этиш; ер участкалари ажратиш, лойиҳа-режалаштириш ҳужжатларини, шунингдек давлат архитектура-қурилиш назорати хизмати ҳужжатларини муддатсиз сақлашга доир ягона техника архивини ташкил этиш.
ўз ҳуқуқ доирасида ўзига қарашли ҳудудда архитектура ва шаҳарсозликка оид барча масалалар бўйича давлат ҳамда хўжалик бошқарув органлари ва уларга қарашли ташкилотлар, корхоналар, муассасалар, хорижий ва қўшма юридик шахслар, шунингдек Ўзбекистон Республикаси ва бошқа давлатлар фуқаролари бажариши мажбурий бўлган қарорлар қабул қилиш;
ҳар қандай қурилиш объектларига, қурилиш материаллари, буюмлар ва конструкциялар ишлаб чиқарадиган корхоналар ва ташкилотларга, бу корхона ва ташкилотларнинг қайси идорага бўйсуниши ва мулкчилик шаклидан қатъи назар, ҳеч бир тўсиқсиз кириш ва у ердаги ишларнинг боришини назорат қилиш;
норматив, архитектура-шаҳарсозлик экология талабларига ва архитектура ҳамда шаҳарсозлик органлари томонидан берилган архитектура-режалаштириш топшириқларига жавоб бермайдиган лойиҳаларга розилик беришни рад этиш;
тасдиқланган лойиҳа ҳужжатларини, норматив талабларни бузган ва улардан четга чиққан ҳолда бажарилаётган, кишиларнинг ҳаётига ва саломатлигига хавф солувчи, тарихий ва маданий бойликларни, шу жумладан, архитектура ва шаҳарсозлик ёдгорликларини, шаҳар ва табиат ландшафтларини йўқ қилувчи, шунингдек фуқаролар, давлат ва юридик шахсларнинг мулкига, ҳуқуқига ва манфаатларига зарар етказувчи қурилишларни маблағ берувчи банклар орқали маблағ билан таъминлашни ва уларга кредит беришни бутунлай ёки қисман тўхтатиб қўйиш, қуриш-монтаж қилиш, тузатиш-қуриш ва бошқа ишларни бундан кейин амалга оширишни тақиқлаш;
амалдаги йўриқномалар ва нормативларни бузган ҳолда ёки белгиланган тартибда бериладиган рухсатномасиз олиб борилаётган топогеодезия ва муҳандислик-геологик қидирув, режалаштириш ва қазиш ишларини амалга оширишни тўхтатиб туриш;
ўзбошимчалик билан иморат қуришда, шаҳарсозлик интизомини, қурилиш ва архитектура соҳасидаги амалда бўлган қонун ҳужжатларини бузишда айбдор бўлган шахслар ҳамда ҳудудларида мазкур ҳуқуқ бузилишларига йўл қўйилган ташкилотлар ва корхоналар раҳбарларини белгиланган тартибда маъмурий ва жиноий жавобгарликка тортиш тўғрисида тегишли давлат органларида иш қўзғатиш, уларга мустақил равишда жарималар солиш;
Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитасига амалдаги қонунларни, шаҳарсозлик, экология ва бошқа норматив талабларни бузган ҳолда ишлаётган лойиҳа, қурилиш ва ишлаб чиқариш ташкилотларининг лойиҳалаш, қуриш ва қурилиш маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳуқуқини берувчи лицензияларини олиб қўйиш тўғрисида таклифлар киритиш;
юклатилган вазифаларни бажариш учун ўзига қарашли ҳудуддаги тегишли статистика органлари, ташкилотлар, муассасалар ва корхоналардан, уларнинг қайси идорага бўйсунишлари ва мулкчилик шаклларидан қатъи назар, маълумотлар, шунингдек ўз ҳуқуқ доирасига тегишли масалалар бўйича режа-ҳисобот маълумотларини олиш;
маҳаллий ўзини-ўзи бошқариш органлари, Ўзбекистон Республикаси Архитекторлар уюшмаси ташкилотлари ва бошқа манфаатдор ташкилотлар билан биргаликда белгиланган тартибда лойиҳаларни ишлаб чиқиш учун танловлар ўтказиш.
5. «Бошархитектура»га бошлиқ — вилоят ва Тошкент шаҳар бош архитектори бошчилик қилади, уни вилоят, Тошкент шаҳри ҳокимининг тавсиясига кўра Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси тайинлайди. Бош архитектор ўринбосарларга, шу жумладан, вилоят ва Тошкент шаҳри бош архитекторининг тавсиясига кўра Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш Қўмитаси томонидан тайинланадиган бир нафар давлат архитектура-қурилиш назорати бошлиғига эга бўлади.
6. Вилоят, Тошкент шаҳар «Бошархитектура» бошлиғи — бош архитекторга «Бошархитектура»га юклатилган вазифаларни бажариш учун барча ҳуқуқ ва ваколатлар берилади, шунингдек у қуйидаги ҳуқуқларга эга бўлади:
зарур бўлган ҳолларда лойиҳачиларнинг доимий ёки вақтинчалик ижодий жамоаларини ва эксперт гуруҳлари ҳамда идоралараро комиссиялар ташкил этиш ва уларга бошчилик қилиш, шартнома асосида архитекторларни ва бошқа мутахассисларни уларда ишлашга жалб этиш;
лойиҳа-режалаштириш ҳужжатларини ва алоҳида бинолар ва иншоотлар лойиҳаларини ишлаб чиқишда муаллиф сифатида иштирок этиш;
Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси билан келишган ҳолда ўз олдида турган вазифаларни бажариш учун бош архитекторга қарашли хўжалик ҳисобидаги лойиҳа-ишлаб чиқариш, архитектура-режалаш, лойиҳа-маслаҳат бериш бюроларини тузиш ва улар фаолиятининг мавзу йўналишини белгилаш;
ўзига бўйсунувчи архитектура-шаҳарсозлик органининг, шунингдек ўзига қарашли хўжалик ҳисобидаги бўлинмалар ва ташкилотларнинг вазифаларини белгилаш, Устав (Низом)ини, тузилмасини ва ходимлари сонини тасдиқлаш, шу ташкилотларнинг раҳбарларини ўз ҳуқуқ доирасида тасдиқлаш;
Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси билан келишган ҳолда ўзига қарашли ташкилотлар, вақтинчалик ижодий жамоалар, буюртмачилар ва бошқа ташкилотлар ҳамда корхоналардан тушган ажратмаларни жамлаш учун банк муассасаларида махсус счёт очиб марказлаштирилган жамғарма тузиш. Ундан архитектура-шаҳарсозлик органлари ходимларининг касб малакаси даражасини ошириш бўйича чора-тадбирларни рўёбга чиқариш, алоҳида объектларнинг лойиҳаларини ишлаб чиқиш учун танловлар, шаҳарлар ва аҳоли яшаш жойларини режалаштириш ишларини, кўчма кўргазмалар ташкил этиш ва ўтказиш, тажриба алмашиш ва халқаро ижодий алоқалар ўрнатиш бўйича семинарлар ва кенгашлар ўтказиш, ижодий сафарларга бориш, Бош бошқарма фаолияти билан боғлиқ архитектура-шаҳарсозлик кенгашлари ва бошқа масалаларга оид харажатларни қоплаш учун фойдаланилади.
7. Бош архитектор ўз ишларини тегишли туман (шаҳар)ларнинг давлат бошқарув органлари, бошқарманинг тармоқ ва тармоқлараро ҳудудий органлари, ижодий уюшмалар, илмий-техника жамиятлари ва жамоат ташкилотлари билан узвий ҳамкорликда олиб боради.
8. Туманлар ва туманга бўйсунувчи шаҳарлар бош архитекторларининг ўзаро алоқаси, бўйсуниши тартиби ва вазифаларини чегаралаш вилоят «Бошархитектура»си томонидан белгиланади.
9. Шаҳарсозлик ва архитектура ечимларининг, монументал-декоратив санъат асарларининг сифатини архитектура билан боғлиқ ҳолда аниқлаш ва баҳолаш, шаҳарсозлик ҳужжатларини, бинолар, иншоотлар ва комплекслар лойиҳаларини кўриб чиқиш ва экспертиза қилиш ҳамда унга баҳо бериш учун бош архитектор ҳузурида доимий ишловчи идоралараро ҳайъат органи — маслаҳат берувчи орган ҳисобланадиган архитектура-шаҳарсозлик Кенгаши тузилади.
Архитектура-шаҳарсозлик кенгашига раис — бош архитектор бошчилик қилади. Кенгаш таркибига тажрибали архитекторлар, олимлар, шаҳарсоз-мутахассислар, шунингдек ҳокимликлар, жамоат ташкилотлари, ижодий уюшмаларнинг раҳбарлари, фан, маданият ва санъат арбоблари, инвестиция жараёни барча иштирокчиларининг, маҳаллий ўзини-ўзи бошқариш органларининг, истиқомат қилувчиларнинг вакиллари кириши керак.
Архитектура-шаҳарсозлик кенгашининг шахсий таркиби вилоят, Тошкент шаҳар бош архитектори томонидан тасдиқланади.
10. Бош архитектор — «Бошархитектура» бошлиғи мазкур Низомга мувофиқ Бош бошқармага юклатилган вазифаларнинг бажарилиши учун шахсан жавоб беради, ўз ўринбосарларининг ва таркибий бўлинмалар раҳбарларининг Бош бошқарма фаолиятининг алоҳида йўналишлари учун жавобгарлик даражаларини белгилайди.
11. «Бошархитектура»нинг ташкилий тузилмаси ва штатдаги ходимлари сони Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қурилиш қўмитаси томонидан вилоят, Тошкент шаҳар давлат ҳокимияти органлари билан келишган ҳолда белгиланган ходимлар сони ва меҳнат ҳақи жамғармаси доирасида белгиланади.
12. Бош бошқарманинг штат жадвали, шунингдек таркибий бўлинмалари тўғрисидаги низомлар «Бошархитектура» бошлиғи томонидан тасдиқланади.
13. «Бошархитектура» юридик шахс ҳисобланади, Ўзбекистон Республикасининг Давлат герби тасвири туширилган, ўз номи ўзбек тилида ёзилган муҳрга эга бўлади.
1. Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлими (бошқармаси) архитектура ва шаҳарсозликни бошқариш давлат органлари ягона тизимининг тегишли равишда вилоят, Тошкент шаҳар архитектура ва шаҳарсозлик бош бошқармасига ҳамда туман (шаҳар) ҳокимлигига бўйсунувчи туман (шаҳар) бўғини ҳисобланади.
Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлими ўз фаолиятида Ўзбекистон Республикаси Конституциясига, қонунларига, Олий Мажлиснинг бошқа қарорларига, Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонларига, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорларига ва фармойишларига, Ўзбекистон Республикаси «Давархитектқурилиш» Қўмитасининг қарорларига, буйруқларига, йўриқномаларига, вилоят, Тошкент шаҳар, туман (шаҳар) ҳокимининг, вилоят, Тошкент шаҳар архитектура ва шаҳарсозлик Бош бошқармаси қарорларига ва фармойишларига, бошқа норматив ҳужжатларга ва мазкур Низомга амал қилади.
2. Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлими (бошқармаси)нинг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:
Ўзбекистон Республикаси «Давархитектқурилиш» қўмитаси томонидан минтақавий хусусиятларни ва ўзбек халқининг миллий урф-одатларини, илмий-техника тараққиёти ютуқларини, мамлакатимиз ва жаҳон архитектурасининг илғор тажрибасини қўллаган ҳолда олиб борилаётган архитектура-шаҳарсозлик сиёсатига мувофиқ туман (шаҳар) ҳудудининг ривожлантирилиши ва қиёфаси тубдан ўзгартирилишини таъминлаш;
архитектуранинг юксак ғоявий-бадиий даражасига эришиш, аҳоли яшайдиган жойларни ободонлаштиришда, ижтимоий соҳа, саноат ва деҳқончилик саноати объектлари билан биргаликда бинолар, иншоотлар ва улар комплекслари архитектура ечимларида зарур бўлган хилма-хилликни таъминлаш;
саноат бинолари ва иншоотлари архитектура ечимларининг сифат даражасини ошириш, саноат узелларининг шакллантирилишини, уларга қарашли ҳудудларни ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштиришни таъминлаш;
минтақавий шарт-шароитларни ҳисобга олган ҳолда шаҳарсозлик архитектура ва турар жой-хўжалик қурилишининг, турар жой районлари ва микрорайонлари қурилиши, шунингдек архитектура ва бошқа хил қийматга эга бўлган биноларни таъмирлаш бўйича ишларни бажарган ҳолда илгаридан таркиб топган қурилишларни комплекс равишда қайта қуриш, янги қурилишлар, муҳандислик асбоб-ускуналари тизимини ривожлантириш, ҳудудларни ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш соҳасида лойиҳа ишланмаларининг бажарилишини таъминлаш;
ўзига қарашли ҳудудда шаҳарлар ва қишлоқ шаҳарчаларининг бош режаларини рўёбга чиқаришни таъминлаш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш, экология ва ишлаб чиқаришни, шаҳар атрофи, рекреацион, табиатни муҳофаза қилиш зоналари, миллий боғлар ва қўриқхоналарни ривожлантириш бўйича лойиҳада қабул қилинган принципларга риоя қилиш.
3. Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлими (бошқармаси) ўз зиммасига юклатилган вазифаларга мувофиқ:
архитектурани янада ривожлантириш, республикада амалга оширилаётган ижтимоий-иқтисодий ислоҳотлар талабларига мувофиқ равишда шаҳар ва қишлоқ шаҳарчалари жойлаштирилишини ва қурилишини такомиллаштириш масалалари бўйича таклифлар тайёрлайди ҳамда ўз ҳуқуқ доирасида қарорлар қабул қилади;
туман (шаҳар) истиқболи учун мўлжалланган ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш ва илмий-техника тараққиёти комплекс дастурлари бўйича таклифларни ишлаб чиқишда қатнашади;
маҳаллий давлат бошқарув органларига ҳамда «Давархитектқурилиш» қўмитасига қурилиш, қайта қуриш, таъмирлаш, асосли тузатиш, ободонлаштириш, кўкаламзорлаштириш, аҳоли яшаш жойлари ва ҳудудларининг шаҳар дизайни бўйича қурилишни олиб бориш қоидалари масалаларини мувофиқлаштириб бориш ва бошқа ҳужжатларни ишлаб чиқишга доир таклифлар тайёрлайди, лойиҳалаштириш ва қурилишда нормативларни такомиллаштириш юзасидан таклифлар ишлаб чиқади;
эҳтиёж ва таклифларни, конъюнктура аҳволини, лойиҳалаштириш ишлари ва хизматлари бозорининг ривожланиш тамойиллари ва истиқболини ўрганиш, архитектура ечимлари ҳамда шаҳарсозлик тадбирларининг самарадорлик даражасини ошириш мақсадида лойиҳачилар, инвесторлар ва пудратчилар рақобатидан фойдаланиш ишларини ташкил этади;
маҳаллий давлат бошқарув органларига лойиҳа-жойлаштириш ҳужжатлари асосида ердан фойдаланиш шартлари ҳамда архитектура-шаҳарсозлик масалаларининг самарали ечимига кўмаклашувчи инвестиция жараёни қатнашчиларига имтиёзли солиқ солиш бўйича таклифлар тайёрлайди;
шаҳарсозлик лойиҳа ҳужжатларини, шаҳар ва қишлоқ аҳолиси яшаш жойлари, биринчи навбатдаги қурилишларни жойлаштириш бош лойиҳаларини, муфассал жойлаштириш лойиҳалари ишлаб чиқилишини ва уларнинг белгиланган тартибда тасдиқланишини таъминлайди;
белгиланган тартибда тасдиқланган техник ҳужжатларга мувофиқ ва маблағ ажратилганлигига қараб буюртмачилар — иморат қурувчиларга қурилиш-монтаж, тузатиш-қуриш ишларини олиб бориш ва объектларни қайта қуришга рухсатномалар берилишини таъминлайди;
буюртмачилар — иморат қурувчиларга лойиҳалаштириш ҳамда инвестиция ишларини амалга ошириш учун қурилиш паспортлари, барча турдаги қурилишлар бўйича лойиҳа-қидирув, комплекс қайта қуриш, кенгайтириш, биноларни асосли тузатиш, таъмирлаш ва ҳудудларни ободонлаштириш бўйича архитектура-жойлаштириш ва муҳандислик-жойлаштириш топшириқларини ишлаб чиқади ва беради;
ажратилган ер участкалари чегарасини, қизил чизиқларни харитага тушириш билан боғлиқ геодезия, режалаштириш ишларини ҳамда бажарилган ишларни рўйхатга олади;
геодезик ишларни бажариш, муҳандислик-геологик ва қидирув ишларининг бошқа турларини бажаришга белгиланган тартибда рухсатномалар берилишини таъминлайди, режалаштириш, ҳисобга олиш, техник назорат ва ишларни қабул қилишни амалга оширади, қурилишнинг алоҳида турларини назорат қилиб боради, иморат қуришнинг жорий режаларини, ер ости коммуникацияларининг жойлашиш ҳамда муҳандислик-геологик ишлар атласларини рўйхатга олиш режаларини амалга оширади;
туманга бўйсунувчи шаҳарларнинг, туманларнинг (шаҳар туманларининг) маъмурий марказлари бош архитекторларининг шаҳарлар, қишлоқ аҳоли пунктларини, шаҳар атрофи зонасини ва туманнинг аҳоли яшайдиган бошқа ерларини жойлаштириш ва қуриш бўйича ҳужжатларни ишлаб чиқишни ташкил этишга доир ишларига раҳбарликни амалга оширади;
шаҳарлар ва қишлоқ шаҳарчаларининг бош режаларини, саноат узеллари схемаларини, биринчи навбатдаги қурилишларни жойлаштириш лойиҳаларини, шаҳар атрофи ва рекреацион зоналар лойиҳаларини кўриб чиқади ҳамда розилик бериш ёки тасдиқлаш учун туман (шаҳар) ҳокимига тақдим этади.
туман (шаҳар)нинг асосий кўчалари, магистраллари, шаҳар ва қишлоқ майдонлари, дам олиш зоналари қурилишини муфассал жойлаштириш лойиҳаларини, идоравий бўйсунишидан қатъи назар, туман (шаҳар) ҳудудида жойлашган саноат ва деҳқончилик саноати, транспорт корхоналари, омборларнинг ва иншоотларнинг янгиларини қуриш, ишлаб турганларини таъмирлаш ва кенгайтириш бўйича лойиҳаларини ўзгартириш тўғрисида;
турар жой ва саноат биноларини, иншоотларни қуриш, таъмирлаш ва асосли тузатиш бўйича лойиҳаларни, шунингдек шаҳар ҳудудини ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш лойиҳалари бўйича;
янги қурилаётган ва таъмирланаётган жамоат ва саноат бинолари интерьерлари лойиҳалари, кичик архитектура шакллари лойиҳалари, рекламалар, ташқи электр-ёритиш ва бошқа шу каби шаҳар муҳитининг эстетик сифатини белгиловчи элементлар, шу жумладан, биноларни ва иншоотларни, шаҳар ансамблларини рангли чироқлар билан ёритиш ечимлари бўйича;
архитектура ёдгорликларини таъмирлаш ва қайта қуриш лойиҳалари, шунингдек архитектура ёдгорликлари атрофидаги зоналарни ободонлаштириш ва кўкаламзорлаштириш лойиҳалари бўйича;
янги корхоналарни, ҳаво транспортининг ер устидаги хўжаликларини ва идоравий бўйсунишидан қатъи назар, электр қуввати узатиш ва алоқа иншоотларини, автомобиль ва темир йўлларни қуриш ва ишлаб турганларини кенгайтириш бўйича;
шаҳарсозлик ҳужжатларининг ва уй-жой-хўжалик биноларининг туман (шаҳар) ҳокими билан келишиладиган ёки тасдиқланадиган лойиҳалари экспертизасини ташкил этади;
барча топография-геодезия, картография, лойиҳа жойлаштириш ва қидирув материалларини, ер участкалари ажратиш бўйича материалларни, автомобиль ва темир йўлларни қайта қуриш ҳамда қуриш схемаларини, зарур техник ҳужжатларни, келишилган ва тасдиқланган лойиҳаларни, Давлат архитектура-қурилиш назорати ҳужжатларини ва бошқа материалларни рўйхатга олиш, ҳисобга олиш ва доимий сақлашни таъминлаш учун техник архивни ташкил этади.
4. Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлими (бошқармаси) белгиланган тартибда қуйидагиларни назорат қилади:
туман (шаҳар) аҳоли яшаш пунктлари лойиҳа-жойлаштириш ҳужжатларининг сифат даражасини ҳамда амалга оширилишини таъминлашни;
корхоналар, бинолар ва иншоотларни лойиҳалаш ва қуришнинг асосланганлигини, шунингдек шаҳарсозлик ечимларининг тўғрилигини;
объектларни қуриш давомида атроф муҳитни муҳофаза қилиш бўйича чора-тадбирларнинг амалга оширилишини;
шаҳар ва қишлоқ шаҳарчалари ҳудудларида бинолар ва иншоотлар қурилиши, ишга туширилаётган объектлар, шунингдек туман (шаҳар) ҳудудида жойлашган қурилиш индустрияси корхоналари томонидан ишлаб чиқарилаётган буюмлар сифатини.
идоравий бўйсунишидан ва мулкчилик шаклидан қатъи назар, ҳеч қандай тўсиқларсиз қурилиш индустрияси ва бинокорлик материаллари корхоналарига кириш ҳамда у ерда олиб борилаётган ишларнинг аҳволини назорат қилиш;
норматив, архитектура-шаҳарсозлик экология талабларига ва архитектура ҳамда шаҳарсозлик органлари томонидан берилган архитектура-режалаштириш топшириқларига жавоб бермайдиган лойиҳаларга розилик беришни рад этиш;
тасдиқланган лойиҳа ҳужжатларини бузган ва ундан четга чиққан ҳолда олиб борилаётган, кишиларнинг ҳаётига ва саломатлигига хавф солувчи, тарихий ва маданий бойликларни, шу жумладан, архитектура ва шаҳарсозлик шаҳар ва табиат ландшафтларини йўқ қилувчи, шунингдек фуқаролар, давлат ва юридик шахсларнинг мулкига, ҳуқуқига ва манфаатларига зарар етказувчи қурилишларни маблағ билан таъминловчи банклар орқали маблағ билан таъминлашни ва уларга кредит беришни бутунлай ёки қисман тўхтатиб қўйиш, тузатиш-қурилиш ва бошқа ишларни бундан кейин амалга оширишни тақиқлаш;
амалдаги йўриқномалар ва нормативларни бузган ҳолда ёки белгиланган тартибда бериладиган рухсатномасиз олиб борилаётган топографик ва муҳандислик-геологик қидирув, режалаштириш ва қазиш ишларини амалга оширишни тўхтатиб туриш;
ўзбошимчалик билан иморат қуришда, шаҳарсозлик интизомини, қурилиш ва архитектура соҳасидаги амалда бўлган қонун ҳужжатларини бузишда айбдор бўлган шахслар ҳамда ҳудудларида мазкур ҳуқуқ бузилишларини содир этган ташкилотлар ва корхоналар раҳбарларини белгиланган тартибда маъмурий ва жиноий жавобгарликка тортиш тўғрисида тегишли давлат органларида иш қўзғатиш, уларга мустақил равишда жарималар солиш;
туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлимларига (бошқармасига) юклатилган вазифаларни бажариш учун ўзига қарашли ҳудуддаги тегишли органлар, ташкилотлар, муассасалар ва корхоналардан, уларнинг қайси идорага бўйсунишлари ва мулкчилик шаклларидан қатъи назар, ўз ҳуқуқ доирасига тегишли масалалар бўйича ҳисобот ва бошқа маълумотларни талаб қилиш ва олиш;
маҳаллий ўзини-ўзи бошқариш органлари, Ўзбекистон Республикаси Архитекторлар уюшмаси ташкилотлари ва бошқа манфаатдор ташкилотлар билан биргаликда белгиланган тартибда лойиҳаларни ишлаб чиқиш учун танловлар ўтказиш.
6. Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлимига (бошқармасига) бошлиқ — туман (шаҳар) бош архитектори бошчилик қилади, уни тегишли туман (шаҳар) ҳокимининг тавсиясига биноан вилоят «Бошархитектура»си лавозимга тайинлайди ва лавозимдан озод қилади.
7. Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлими (бошқармаси) бошлиғи — бош архитекторга бўлимга (бошқармага) мазкур Низом билан юклатилган вазифаларни бажариш учун барча ҳуқуқ ва ваколатлар берилади, шунингдек у қуйидаги ҳуқуқларга эга бўлади:
зарур бўлган ҳолларда лойиҳачиларнинг доимий ёки вақтинчалик ижодий жамоаларини ва эксперт гуруҳлари ҳамда идоралараро комиссиялар ташкил этиш ва уларга бошчилик қилиш, бу ишга шартнома асосида архитекторларни ва бошқа мутахассисларни жалб этиш;
лойиҳа-режалаштириш ҳужжатларини ва алоҳида бинолар ва иншоотлар лойиҳаларини ишлаб чиқишда муаллиф сифатида иштирок этиш;
ўз олдида турган вазифаларни бажариш учун бош архитекторга қарашли хўжалик ҳисобидаги лойиҳа-ишлаб чиқариш, архитектура-режалаш бюроларини, лойиҳа-маслаҳат бериш фирмаларини тузиш ва улар фаолиятининг мавзу йўналишини белгилаш;
ўзига бўйсунувчи архитектура-шаҳарсозлик органининг, шунингдек, ўзига қарашли хўжалик ҳисобидаги бўлинмалар ва ташкилотларнинг вазифаларини белгилаш, тузилмасини ва ходимлари сонини тасдиқлаш, шу ташкилотларнинг раҳбарларини белгиланган тартибда тасдиқлаш;
архитектура ва шаҳарсозлик масалаларини ҳал этиш учун шартномавий асосда ишлаб чиқариш бирлашмаларини, уюшмаларини ва бошқа ташкилий тузилмаларни ташкил этиш.
8. Бош архитектор ўз ишларини тегишли туман (шаҳар)нинг давлат бошқарув органлари, бошқарувнинг тармоқ, тармоқлараро ва идорадан ташқари ҳудудий органлари, ижодий уюшмалар, илмий-техника жамиятлари ва жамоат ташкилотлари билан узвий ҳамкорликда олиб боради.
9. Шаҳарсозлик ва архитектура ечимларининг, архитектура-монументал ва декоратив санъат асарларининг сифатини аниқлаш ва баҳолаш, шаҳарсозлик ҳужжатларини, бинолар, иншоотлар ва комплекслар лойиҳаларини кўриб чиқиш ва экспертиза қилиш учун бош архитектор ҳузуридаги доимий ишловчи идоралараро коллегиал орган — маслаҳат берувчи орган ҳисобланадиган архитектура-шаҳарсозлик кенгаши тузилади.
Архитектура-шаҳарсозлик кенгашига раис — бош архитектор бошчилик қилади. Кенгаш таркибига тажрибали архитекторлар, олимлар, шаҳарсоз — мутахассислар, шунингдек, халқ депутатлари маҳаллий Кенгашининг, жамоат ташкилотлари, ижодий уюшмаларнинг раҳбарлари, фан, маданият ва санъат арбоблари, инвестиция жараёни барча иштирокчиларининг, маҳаллий ўзини-ўзи бошқариш органларининг вакиллари кириши керак.
Архитектура-шаҳарсозлик кенгашининг шахсий таркиби туман (шаҳар) бош архитектори томонидан тасдиқланади.
мазкур Низомга мувофиқ бўлимга (бошқармага) юклатилган вазифаларнинг бажарилиши учун шахсан жавоб беради, ўз ўринбосарларининг ва таркибий бўлинмалар раҳбарларининг бўлим (бошқарма) фаолиятининг алоҳида йўналишлари учун жавобгарлик даражаларини белгилайди.
қурилиш ва қайта қуриш ишлари сифатини назорат қилувчи тегишли давлат архитектура-қурилиш органларининг, шунингдек, тасарруфидаги ташкилотларнинг фаолиятига раҳбарлик қилади қурилиши (қайта қурилиши) тугалланган уй-жой-хўжалик ва коммунал қурилиш, ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш объектларини фойдаланишга қабул қилишда белгиланган тартибда қатнашади, геодезия хизмати ишига раҳбарлик қилади;
ўз ҳуқуқ доирасида туман (шаҳар) ҳокимининг қарорлари асосида ва уларни бажариш юзасидан ҳамда давлат ҳокимияти ва бошқарувининг юқори органлари далолатномалари асосида буйруқлар чиқаради, бўлим (бошқарма) ходимларини лавозимга тайинлайди ва лавозимдан озод қилади;
туман (шаҳар) ҳокими қарорлари лойиҳаларини тайёрлайди, ўзига қарашли ҳудудда архитектура ва шаҳарсозлик масалалари бўйича давлат ва хўжалик бошқарувининг барча органлари ва уларга қарашли ташкилотлар, корхоналар, муассасалар, хорижий ва қўшма юридик шахслар, шунингдек, фуқаролар томонидан бажарилиши шарт бўлган қарорлар қабул қилади;
ўзига қарашли ташкилотларнинг тузилмасини, штат жадвалини, уставини (низомини) тасдиқлайди ва уларнинг раҳбарларини тайинлайди;
барча давлат ва жамоат корхоналарида, муассасаларида, ташкилотларида бўлим (бошқарма) фаолияти билан боғлиқ масалалар бўйича бўлим (бошқарма) номидан вакиллик қилади;
молия-штат интизомига риоя қилинишини таъминлайди, белгиланган смета ва ажратилган маблағлар доирасида бўлим (бошқарма)нинг кредитлари ва маблағларини бошқаради.
11. Туман (шаҳар) архитектура ва шаҳарсозлик бўлими (бошқармаси)нинг ташкилий тузилмаси ва штатдаги ходимлар сони вилоят, Тошкент шаҳар «Бошархитектура»си томонидан туман (шаҳар) давлат ҳокимияти органлари билан келишилган ҳолда белгиланган ходимлар сони ва меҳнат ҳақи жамғармаси доирасида белгиланади.