LexUZ шарҳи
Мазкур қарор Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2009 йил 11 мартдаги 63-сонли «Ўзбекистон Республикаси Ҳукуматининг айрим қарорларига ўзгартиришлар киритиш, шунингдек баъзиларини ўз кучини йўқотган деб ҳисоблаш тўғрисида (Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикаси Президентининг айрим қарорларига ўзгартиришлар киритиш тўғрисида» 2009 йил 27 февралдаги ПҚ-1062-сон қарори)»ги қарори билан ўз кучини йўқотган.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Бюджет билан ҳисоб-китоблар учун хўжалик юритувчи субъектларнинг масъулиятини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида» 1996 йил 9 августдаги Фармонига мувофиқ Вазирлар Маҳкамаси қарор қилади:
1. Солиқлар ва бюджетга мажбурий тўловлар бўйича муддатида тўланмаган солиқларни корхоналар ва ташкилотлар мол-мулки ҳисобидан ундириб олиш тартиби тўғрисидаги илова қилинаётган Низом тасдиқлансин.
2. Олий хўжалик судига солиқлар тўловини қарздор корхоналар мулки ҳисобидан ундириб олиш юзасидан даъволарни кўриб чиқиш тартибини соддалаштириш тавсия этилсин, бунда уч кун муддатда қарор қабул қилиш назарда тутилсин.
1. Мазкур Низом Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Бюджет билан ҳисоб-китоблар учун хўжалик юритувчи субъектларнинг масъулиятини ошириш чора-тадбирлари тўғрисида» 1996 йил 9 августдаги ПФ—1504-сон Фармони асосида ишлаб чиқилган ва солиқлар ва бюджетга мажбурий тўловлар бўйича муддатида тўланмаган солиқларни корхоналар, бирлашмалар ва ташкилотлар (бундан кейин қарздор корхона деб аталади) мол-мулки ҳисобидан ундириб олиш тартибини белгилайди.
Солиқлар ва бюджетга мажбурий тўловлар бўйича қарзлар (бундан кейин муддатида тўланмаган солиқлар деб аталади), шунингдек уларни ўз вақтида тўламаганлик учун пенялар, жарималар ва солиқлар ҳамда бюджетга тўланадиган бошқа тўловлар бўйича Ўзбекистон Республикаси қонунчилигини бузганлик учун жарималар ва бошқа хил санкциялар (бундан кейин — жарима санкциялари деб аталади) қарздор корхоналардан давлат солиқ органлари томонидан инкассо топшириғи бериш йўли билан сўзсиз ундириб олинади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2. Қарздор корхонанинг ҳисоб-китоб (жорий) счётига хизмат кўрсатувчи банк инкассо топшириғини олиши билан 3 кун муддатда қарзни ундириб олади ёхуд қарздор корхонанинг ҳисоб-китоб (жорий) счётида пул маблағлари мавжуд бўлмаганлиги туфайли топшириқ тўлиқ ёки қисман бажарилмаганлиги тўғрисида белги қўяди ва банк белгиси қўйилган инкассо топшириғининг нусхасини солиқ органига ва қарздор корхонага юборади.
Мазкур Низомда белгиланган талабларнинг банк томонидан бажарилмаслиги Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига мувофиқ унга нисбатан чоралар кўриш учун асос бўлиб ҳисобланади.
Қарздор корхонанинг банклардаги счётларида пул маблағлари бўлмаган тақдирда қарзлар ушбу Низомда белгиланган тартибда унинг мол-мулкидан ундириб олинади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
3. Солиқ органи топшириқ ёки қисман бажарилмаганлиги тўғрисида банк белгиси қўйилган инкассо топшириғи олган кундан бошлаб бир сутка муддатда чопар орқали ёки буюртма хабар билан, топширилганлиги тўғрисида хабардор қилган ҳолда, муддатида тўланмаган солиқларни ва жарима санкцияларини тўлаш ҳақида қарздор корхонага ёзма талабнома юборади.
Солиқ органининг ёзма талабномасида мазкур талабнома хабарнома олинган вақтдан бошлаб бир ой мобайнида бажарилмаган тақдирда солиқлар қарздор корхона мол-мулки ҳисобидан ундириб олиниши тўғрисида хабар қилиниши лозим.
Солиқ органининг муддатида тўланмаган солиқларни ва жарима санкцияларини тўлаш тўғрисидаги ёзма талабномаси олингандан (топширилгандан) сўнг бир ой мобайнида қарздор корхона томонидан қониқарсиз ёки жавобсиз қолдирилиши қарзни қарздор корхона мол-мулки ҳисобидан ундириб олиш ҳақида қарор қабул қилиш учун асос бўлиб ҳисобланади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
4. Муддатида тўланмаган солиқларни ва жарима санкцияларини қарздор корхона мол-мулки ҳисобидан ундириб олиш ҳақидаги сабаби кўрсатилган қарор солиқ тўловчи ҳисобга қўйилган жойдаги давлат солиқ инспекцияси бошлиғи ёхуд бошлиқ ўринбосари томонидан имзоланади. Даъво аризасига қуйидаги ҳужжатлар илова қилинади:
солиқ тўловчининг солиқлар ва бюджетга бошқа тўловлар тўлаш бўйича қарзи борлиги тўғрисидаги мавжуд шахсий счётларидан кўчирма;
солиқ тўловчининг банклардаги ҳисоб-китоб, жорий, валюта, махсус ссуда ёхуд бошқа счётларида пул маблағлари йўқлиги тўғрисида банк маълумотномаси;
солиқ тўловчи томонидан солиқ қонунчилигига риоя қилинишини текшириш (бундай текширишлар ўтказилган тақдирда) далолатномалари бўйича ҳисоб-китобларни текшириб чиқиш натижалари тўғрисида маълумотнома;
Кейинги таҳрирга қаранг.
5. Хўжалик суди солиқ органи томонидан берилган даъво аризаси қондирилгандан кейин қарздор корхона мол-мулкидан қарзни ундириб олиш тўғрисида қарор чиқаради.
Солиқ органи хўжалик суди қарори асосида қарздор корхона мол-мулкини рўйхатга олиш ва олиб қўйиш тўғрисида қарор қабул қилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
6. Муддатида тўланмаган солиқлар ва жарима солиқлари энг аввало корхонанинг нақд пул маблағлари (шу жумладан, хорижий валютадаги) ва улар бўлмаган ёки етарли бўлмаган тақдирдагина мол-мулкнинг бошқа ҳар қандай тури (бундан кейин мол-мулк деб аталади) ҳисобидан, қарздор корхонанинг таклифларини ҳисобга олган ҳолда, ундириб олинади.
Муддатида тўланмаган солиқлар ва жарима санкциялари сўмлардаги нақд пул маблағлари ва хорижий валютадаги маблағлар ҳисобидан ундирилган ҳолларда улар қарздор корхонадан, унинг розилигидан қатъи назар, тақдим этилганда ёки топиб олинганда дарҳол олиб қўйилиши керак. Бунда солиқ тўловчининг кассаси сейфидаги, шунингдек, ушбу кассанинг алоҳида биносидаги пуллар, солиқ тўловининг бухгалтерлик (касса) ҳужжатлари бўйича ҳисобда бўлган, сақланиш жойидан қатъи назар, нақд пуллар мажбурий равишда олиб қўйилади. Бошқа ҳолларда аниқланган нақд пуллар бунга солиқ тўловчининг розилиги бўлганда ва олиб қўйилаётганда иштирок этаётган шахсларнинг у ёки бу шахсга тегишлилиги тўғрисида аризалари бўлмаганда олиб қўйилади.
Пулларни олиб қўйиш солиқ органи томонидан амалга оширилади ва солиқ органи вакили ҳамда қарздор корхонанинг мансабдор шахси томонидан имзоланадиган далолатнома билан расмийлаштирилади. Далолатнома икки нусхада бўлиб, олиб қўйиш қатнашчилари учун ҳамда барча аниқланган ва олиб қўйилган нақд пулларнинг бир қисми қолдирилганлигининг сабаблари алоҳида кўрсатилган ҳолда ёзиб қўювчиларга бир нусхадан берилади. Олиб қўйилган пул маблағлари шу куннинг ўзида тегишли бюджетга ўтказиш учун банкка топширилади. Кун давомида уларни банкка топширишнинг иложи бўлмаган тақдирда улар банкнинг энг яқин иш кунида банкка топширилиши керак, топширилгунига қадар эса солиқ органи томонидан масъулиятли сақлашга қабул қилинади, бу ҳақда олиб қўйиш далолатномасига ёзиб қўйилади.
Агар муддатида тўланмаган солиқларни ва жарима санкцияларини тўлаш учун мол-мулк ажратиш масаласи юзасидан қарздор корхона билан келишувга эришилмаган бўлса, ундириб олишнинг қуйидаги навбатига риоя қилинади:
биринчи навбатда — ишлаб чиқариш жараёнида бевосита иштирок этмайдиган мол-мулклар: қимматли қоғозлар, валюта, ноишлаб чиқариш бинолари ускуналари, енгил автотранспорт, офислар дизайни предметлари ва бошқалар ҳисобидан;
иккинчи навбатда — тайёр маҳсулотлар, шунингдек, ишлаб чиқаришда қатнашмайдиган ва бевосита қатнашиш учун мўлжалланмаган бошқа моддий бойликлар ҳисобидан;
учинчи навбатда — ишлаб чиқаришда бевосита қатнашиш учун мўлжалланган хом ашё ва материаллар, шунингдек, дастгоҳлар, асбоб-ускуналар, бинолар, иншоотлар, бошқа асосий воситалар ҳисобидан;
тўртинчи навбатда — бошқа шахсларга ижарага, қарз, прокат шартномаси ёки бошқа шартномаларга кўра берилган мол-мулк ҳисобидан, агар кўрсатиб ўтилган мол-мулк ҳисобидан муддатида тўланмаган солиқлар ундириб олиниши муносабати билан ёхуд бошқа хил асослар бўйича ушбу шартномалар белгиланган тартибда, шу жумладан солиқ органларининг ташаббуси билан бекор қилинган бўлса ёки ҳақиқий эмас деб топилган бўлса, ундириб олинади.
7. Агар бундай ундириш тўғрисида қарор қабул қилинган вақтгача «Банкротлик тўғрисида» Ўзбекистон Республикаси Қонуни билан белгиланган тартибда хўжалик суди томонидан корхонанинг қурби етмаслиги (банкротлиги) тўғрисида иш қўзғатилган бўлса қарздор корхона мулки ҳисобидан муддатида тўланмаган солиқлар ва тўловлар ҳамда жарима санкциялари ундирилмайди.
Агар бу иш муддатида тўланмаган солиқлар ва тўловлар ҳамда жарима санкцияларини қарздор корхона мол-мулки ҳисобидан ундириш тўғрисидаги қарор қабул қилинганидан сўнг қўзғатилган бўлса мулкдан ундириш ва уни сотиш тўхтатиб турилади, қарздор корхона қурби етмайдиган (банкрот) деб эътироф этилган тақдирда эса тўхтатилади.
Хўжалик суди томонидан қурби етмайдиган (банкрот) деб эътироф этилган қарздор корхона кредиторларининг талабларини қондириш «Банкротлик тўғрисида» Ўзбекистон Республикасининг Қонунига мувофиқ амалга оширилади. Қарздор корхона мулкини сотиш тўғрисидаги қарорнинг ижро этилишини кечиктириш унинг республика қонунчилигида белгиланган тартибда тугатилгунига қадар узайтирилади.
8. Қарздор корхонанинг муддатида тўланмаган солиқлар ҳамда жарима санкцияларини, шунингдек уларни баҳолаш, сақлаш ҳамда сотиш, шу жумладан савдо, транспорт ва ахборот харажатларини тўлиқ қоплаш учун зарур ва етарли ҳисобланган мол-мулкигина, нақд пул маблағларини ҳам ҳисобга олган ҳолда, хатланади.
Агар қарздор корхона хатланадиган барча мол-мулкни ёки унинг бир қисмини, шунингдек нақд пул маблағларини ўз хоҳиши билан тақдим этишдан бош тортса, хатловни амалга оширувчи солиқ органи даромад олиш учун фойдаланиладиган жойлар (моддий бойликларни ишлаб чиқариш, сақлаш ва сотиш жойлари)ни даромадни аниқлаш мақсадида текширади. Текшириш ва мулкни хатлашда қарздор корхонанинг мансабдор шахслари ва бошқа ходимлари томонидан тўсқинлик қилинган ҳолларда тегишли объектлар (бинолар, сейфлар ва шунга ўхшаш), кейинчалик солиқ органига берилган ҳуқуқларга мувофиқ чоралар қўлланган ҳолда, солиқ органининг муҳри билан муҳрлаб қўйилади.
Текширув натижалари ёки уни амалга оширишга тўсқинлик қилиш воқеасини қайд этиш текширувни ўтказишга ваколатли шахс, қарздор корхона вакили ва икки холис гувоҳ томонидан имзоланадиган протокол билан расмийлаштирилади. Қарздор корхонанинг текширувни ўтказиш билан боғлиқ бўлган аризалари ҳам ушбу протоколда қайд этилади. Қарздор корхона вакилининг протоколни имзолашдан бош тортиши холис гувоҳлар имзоси остида алоҳида ёзув билан тасдиқланади.
Мол-мулки хатловга тушган қарздор корхона мол-мулкнинг хатлашга тортиладиган қисмига эгалик ҳуқуқини сақлаб қолган ҳолда улардан фойдаланиш ва уларни тасарруф этиш ҳуқуқидан чекланиб бу мулкни масъулиятли сақлашга қабул қилади. У фақат учинчи навбатда хатланадиган мол-мулкдан, хатлаган солиқ органи белгилаган шартларда фойдаланиш ҳуқуқига эга. Бу шартлар бажарилмаган тақдирда қарздор корхона раҳбари республика қонунчилигига мувофиқ маъмурий ёки жиноий жавобгарликка тортилади.
9. Қарздор корхона мол-мулкини хатлаш, солиқ органининг бунга ваколат берилган ходими томонидан, ушбу мулкнинг тегишли қисми белгиланган тартибда рўйхатга олиниши ва ундан фойдаланиш ҳамда тасарруф этиш тақиқланишини эълон қилган ҳолда, бу хатлаш далолатномасида кўрсатилади, (мазкур Низомнинг 8-банди доирасида) амалга оширилади.
Мол-мулкни хатлашда қатнашиш учун зарур ҳолларда манфаатдор бўлмаган ташкилот ва корхоналарнинг бухгалтерлари, товаршунослари, муҳандислари, маркетинг, антиквар бўйича мутахассислари ҳамда бошқа ваколатли мутахассисларини маслаҳатчилар сифатида шартнома асосларида, уларнинг меҳнатига уларнинг асосий иш жойида белгиланган ставкалар бўйича солиқ органи маблағлари ҳисобидан ҳақ тўлаган ҳолда (кейинчалик бу харажатлар қарздор корхона мол-мулкини сотишдан олинган маблағлар ҳисобидан қопланади) жалб этилиши мумкин.
Солиқ органининг хатлашга ваколат берилган ходимлари қарздор корхонанинг хатлашда иштирок этган мансабдор шахсларига хатлаш тўғрисидаги қарорнинг солиқ органи муҳри билан тасдиқланган нусхасини топширишлари ва ўз хизмат гувоҳномаларини кўрсатишлари, шунингдек хатловни амалга оширишда қатнашганларнинг барчасига уларнинг мазкур Низомдан келиб чиқадиган ҳуқуқ ва мажбуриятларини тушунтиришлари лозим.
Мол-мулкни хатлаш ва олиб қўйиш мол-мулкни қарздор корхона бухгалтерия ҳисобининг мол-мулкни дастлабки қиймати ва ишлатилганлик даражасини ҳисобга олувчи, шунингдек хатланадиган мол-мулкнинг эҳтиёж ва талабнинг бозор конъюнктураси тўғрисидаги маълумотлар асосида баҳолаган ҳолда белгиланган шаклдаги тўрт нусхада тузиладиган далолатнома билан расмийлаштирилади. Далолатномада муддатида тўланмаган солиқлар ҳамда жарима санкцияларини қарздор мулки ҳисобидан ундириш (мулкни хатлаш) тўғрисидаги қарорнинг санаси ва тартиб рақами бўлиши лозим. Бундай иддаосиз далолатнома ҳақиқий эмас, деб ҳисобланади.
Кўрсатиб ўтилган далолатнома уни тузувчи шахс, шунингдек қарздор корхонанинг раҳбари ёки раҳбар ўринбосари ҳамда уни тузишда иштирок этган рўйхатга олиш мазмуни бўйича ўзларининг алоҳида фикрларини билдириш ҳуқуқига эга бўлган бошқа шахслар томонидан имзоланади. Рўйхатни тузувчилардан ташқари, кўрсатиб ўтилган шахсларнинг уни имзолашни рад этиши ва рад этишнинг сабабларини ёзма равишда баён этишдан бош тортиши рўйхат охирида қайд этилади ҳамда камида икки холис гувоҳ иштирокида тузиладиган далолатнома билан тасдиқланади. Далолатнома мол-мулкни хатлаш тўғрисида қарор қабул қилган солиқ органининг бошлиғи ёки бошлиқ ўринбосари томонидан тасдиқланади ҳамда бу органларнинг гербли муҳрлари билан муҳрланади.
Далолатноманинг биринчи нусхаси солиқ органида қолади, иккинчи нусхаси юқори солиқ органига берилади, учинчи нусхаси биринчи имзо қўйдириб тилхат олган ҳолда қарздор корхона раҳбарига топширилади. Тилхат бериш рад этилган тақдирда бу далолатномада қайд этилади.
Давлатга тегишли мол-мулк давлат мулкини бошқаришга ваколатли орган билан келишувга биноан хатланади ва олиб қўйилади.
10. Хатланган қимматли қоғозлар, валюта бойликлари, қимматбаҳо металлар ва қимматбаҳо тошлардан ясалган заргарлик буюмлари ва бошқа маиший буюмлар, антиквариат, тасвирий санъат ва ҳайкалтарошлик асарларининг асл нусхалари солиқ органларининг экспертиза ўтказиш тўғрисидаги қарорлари бўйича жалб қилинадиган мутахассис экспертларнинг албатта иштирокида солиқ органлари томонидан баҳоланиши ҳамда хатлангандан кейин дарҳол солиқ органлари томонидан олиб қўйилиши, кейинчалик (уч сутка ичида) масъулиятли сақлаш учун банкка топширилиши керак, муайян турдаги бойликлар уларнинг сақланиши таъминланадиган музейга ёки бошқа ихтисослаштирилган муассасага топширилиши керак бўлган қонун ҳужжатларида белгиланган ҳоллар бундан мустасно.
Олиб қўйиш далолатномасида қайд этиладиган қарздор корхонанинг аризаси бўйича ўзига хос белгиларга эга бўлган олиб кўйилган бойликлар кейинчалик қарздор корхона томонидан мазкур Низомда назарда тутилган мол-мулкни сотиш учун олиб қўйиш тартиби ва муддатларига биноан, сотиб олиниши ёки бошқа мулк билан алмаштирилиши мумкин. Бу ҳолда улар масъулиятли сақлаш учун банкка ёки бошқа тегишли муассасага топширилади ва кўрсатиб ўтилган шартларга риоя этилган тақдирда қарздор корхонага қайтарилиши керак.
Хатланган бошқа мол-мулкни сақлаш, қарздор корхонанинг аниқ имкониятларини ҳисобга олиб ҳамда қарздор корхонанинг тегишли мансабдор шахсларига ва бошқа ходимларига республика қонун хужжатларига мувофиқ унинг сақланиши учун жавобгарлик юкланган ҳолда хатлаш тўғрисидаги қарорларда белгиланган шартларда, қарздор корхонанинг ўзи томонидан амалга оширилади.
Хатланган давр ичида унинг эгаси (қарздор корхона) фойдаланиш ҳуқуқидан маҳрум бўлган кўчар мулк (қимматли қоғозлар ва валюта бойликларидан ташқари), имкони борича, солиқ органи вакили ва мулк эгаси томонидан муҳрланган алоҳида жойларда сақланиши керак.
11. Қарздор корхона вақтида тўланмаган солиқ ва йиғимлар учун сотиб олинадиган мол-мулкнинг баҳоланган қиймати миқдоридан кам бўлмаган пул маблағлари тегишли бюджетга тўланганлигини тасдиқловчи ҳужжатлар тақдим этгач ундан олиб қўйилган мол-мулкнинг исталган қисми қайтарилишини (сотиб олинишини) солиқ органидан исталган вақтда талаб қилишга ҳақлидир.
Мазкур Низомга мувофиқ хатланган кўчар мол-мулкни олиб қўйиш ва сотиш учун бериш мазкур Низомга мувофиқ хатлаган солиқ органи томонидан сотиш кунида солиқ ва тўловларнинг тўланмаган қисми рўйхат қилинишига мувофиқ амалга оширилади ҳамда икки томонлама топшириш далолатномаси билан расмийлаштирилади.
Кўчмас мулкни ва айрим ҳолларда катта ҳажмли кўчар мулкни олиб қўйиш унинг рўйхатига қарздор корхона ундан фойдаланиши ва уни тасарруф этишини рўйхат тузувчининг ва қарздор корхона вакилининг имзолари билан тасдиқланадиган тақиқлаш тўғрисида кўрсатма киритиш йўли билан расмийлаштирилади. Бу мол-мулкка тегишли бинолар ва хоналар хатлаган солиқ органининг муҳри билан муҳрлаб қўйилади.
12. Мазкур Низомга мувофиқ хатланган мол-мулкни сотиш шартнома-воситачилик асосида ёхуд ким ошди савдоси шартларида амалга оширилади.
Кўчириладиган мулкни шартнома-воситачилик асосида сотиш учун қабул қилувчи томон сифатида қарздор корхонанинг, мулк эгасининг таклифига кўра, таклиф қилишдан бош тортилган тақдирда солиқ органининг хоҳишига кўра исталган савдо корхонаси ёки тегишли ихтисосликдаги бошқа корхона ёхуд уни олишга розилик берган тадбиркорлик фаолиятини амалга оширувчи юридик шахс бўлмаган фуқаро (кейинги ўринларда — савдо корхонаси) ҳаракат қилади. Сотиш шартлари, шу жумладан воситачилик ҳақи савдо корхонаси, қарздор корхона ва мол-мулкни хатлаган солиқ органи томонидан уч томонлама шартнома билан белгиланади
Шартнома шартлари бўйича келишувга эришилмаган тақдирда ёки мол-мулкнинг у ёки бу турини сотиб олиш имкониятига эга бўлган ва қабул қилишга рози бўлган савдо корхонаси аниқланмаган тақдирда, шунингдек қарздор корхонанинг хоҳишига кўра, мол-мулк сотилиши тўғрисида оммавий ахборот воситаларида олдиндан хабар қилинган ҳолда, кимошди савдоси шартларида сотилади. Карздор корхонанинг мол-мулкини сотувчи ташкилотга мол-мулк рўйхатга олинганлиги ва хатлов қилинганлиги ҳақидаги далолатноманинг тўртинчи нусхаси берилади.
13. Агар қарздор корхонанинг мол-мулкини сотиш бошлангандан бир ойдан кейин мол-мулк тўлиқ сотилмаган бўлса ёки икки ойдан кейин дастлаб баҳоланган қийматининг ярмидан ками сотилган бўлса, мол-мулкни хатлаган солиқ органи сотилаётган мол-мулкнинг эгаси бўлган корхонага битим шартларига кўра, мол-мулкнинг сотилмаган қисмини қайта баҳолашни (арзонлаштиришни) ва айни вақтда унинг қийматидаги етишмайдиган фарқни қўшимча миқдордаги мол-мулк бериш (ажратиш) билан қоплашни таклиф қилади.
Ёзма шаклда ифодаланган ушбу таклифни қарздор корхона қабул қилишни рад этган, келишилган шартларни бажармаган ёки 10 кун муддат ичида таклифни жавобсиз қолдирган тақдирда савдо корхонаси солиқ органининг кўрсатмасига кўра сотиладиган мол-мулкни белгиланган тартибда қайта баҳолайди (нархини арзонлаштиради). Солиқ органи мазкур Низомда белгиланган тартибда қарздор корхонанинг бошқа мол-мулкининг зарур қисмини сотиш учун хатлайди ва олиб қўяди.
Қарздор корхонанинг кўрсатилган тартибда сотилган мол-мулки ҳисобига қопланиши керак бўлган вақтида тўланмаган солиқ ва тўловлар суммасидан ва амалда сарфланган чиқимлардан ортиқ бўлган ҳамда уни сотиш бошлангандан кейин 2 ой ичида сотилмай қолган мол-мулки солиқ органининг далолатномаси бўйича ушбу вақтида тўланмаган солиқ ва тўловлар тўлиқ тўлангандан ва қарздор корхона томонидан барча тегишли чиқимлар қоплангандан кейин бир ойдан кечикмай қарздор корхонага қайтарилади.
Сотилган мол-мулк қарздор корхона солиқ органидан сотиш тугалланганлиги ва бюджет билан ҳисоб-китоб қилинганлиги ҳақида ёзма билдиришнома олгандан кейин қарздор корхона балансидан чиқарилади.
14. Қарздор корхонанинг мол-мулкини воситачилик шартларида сотишдан олинган тушум сотувчи ташкилот томонидан қарздор корхонага хизмат кўрсатувчи банкка умумий тушумни топшириш учун белгиланган муддатларда умумий тушум таркибида уни ведомость бўйича алоҳида сатрда ажратиб кўрсатган ҳолда топширилади, бунда ҳар икки ҳафтада солиқ органига айнан қайси мулк сотилганлиги (рўйхатдаги тартиб рақамлари кўрсатилган ҳолда) тўғрисида хабардор қилинади.
Олиб қўйилган мол-мулк сотилишидан тушум тушишига кўра банк уни қарздор корхонанинг ҳисоб-китоб счётига ўтказади ва бир кун муддатда бу ҳақда солиқ органини хабардор қилади, солиқ органи ўз навбатида қарздор корхонанинг хатланган мол-мулки олиб қўйилиши ва сотилиши муносабати билан қарздор корхона томонидан вақтида тўланмаган солиқ ва тўловлар доирасида тегишли бюджетга пул ўтказилганлиги ва банкка тақдим этилган ҳужжатларга мувофиқ солиқ органи чиқимлари қопланганлиги тўғрисида қарздор корхонанинг топшириғи банкка берилишини таъминлайди. Банк томонидан билдиришнома бериш ва топшириқ бажарилишини кечиктириш республика қонун ҳужжатларига мувофиқ унинг жавобгарлигига олиб келади.
Муддатида тўланмаган солиқларни ва хўжалик судига берилган даъво аризаси бўйича қўйилган жарима санкцияларини тўлаш ҳисобига олиб қўйилган мол-мулкни сотишдан олинган маблағлар тўлиқ давлат бюджетига ўтказилади.
15. Карздор корхона томонидан ундиришни амалга оширувчи солиқ органига вақтида тўланмаган солиқ ва тўловлар, жарима санкциялари ҳамда қарздор корхонанинг мол-мулкини олиб қўйиш, баҳолаш ва сотиш муносабати билан солиқ органига етказилган чиқимлар тўлиқ тўланганлигини тасдиқловчи ҳужжатлар тақдим этилган тақдирда, вақтида тўланмаган солиқ ва тўловларни қарздор корхонанинг мол-мулкидан ундириш унинг исталган босқичида тўхтатилади, олиб қўйилган ва сотилмаган мол-мулк қарздор корхонага қайтарилади. Шунингдек дебиторларга берилган бажарилмаган инкассо топшириқлари ҳам қайтариб олинади.
16 Мансабдор шахсларнинг ушбу Низомнинг қўлланиши билан боғлиқ хатти-харакатлари устидан қарздор корхона томонидан республика қонунчилиги билан белгиланган тартибда шикоят қилиниши мумкин.
Агар республика қонунчилигида бошқача ҳол назарда тутилмаган бўлса, қарздор корхона томонидан мансабдор шахсларнинг хатти-ҳаракатлари устидан шикоят берилиши қарзларнинг ундириб олинишини тўхтатмайди.
Кейинги таҳрирга қаранг.