05.12.2013 йилдаги 254-сон
Ҳужжат 05.12.2013 санаси ҳолатига
Амалдаги версияга ўтиш
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
1. Хўжалик судларининг эътибори суд буйруғини бериш тўғрисидаги ишлар Ўзбекистон Республикасининг Хўжалик процессуал кодекси (бундан буён матнда ХПК деб юритилади)да белгиланган қоидаларга қатъий риоя этилган ҳолда Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси, Солиқ кодекси (бундан буён матнда Солиқ кодекси деб юритилади), «Лизинг тўғрисида»ги Қонун ва бошқа қонун ҳужжатлари асосида кўрилишига қаратилсин.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2. Судлар назарда тутишлари лозимки, ХПКнинг 103-моддасида назарда тутилган суд буйруғи бериш бўйича талабларнинг рўйхати тугал ҳисобланади ва у кенгайтирилган тарзда талқин қилинмайди.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2.1. Агар суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризада талаб ХПК 103-моддасининг 1-бандига асосан қўйилган бўлса, солиқ қарзининг миқдори қонун ҳужжатларида белгиланган энг кам миқдордан оз бўлмаслиги, шунингдек талабда қарзни ундиришни қарздорнинг мол-мулкига қаратиш сўралган бўлиши лозим.
Суд буйруғини бериш тўғрисидаги талаб ХПК 103-моддасининг 1-бандига асосан қўйилган ҳолда, қарздор томонидан қарздорликнинг тан олиниши талаб этилмайди.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2.2. Ўзбекистон Республикаси Уй-жой кодекси 133-моддасининг биринчи қисмига мувофиқ коммунал хизматлар учун мажбурий тўловлар совуқ ва иссиқ сув таъминоти, сувни чиқариб юбориш (канализация), электр таъминоти, газ таъминоти, иситиш (иссиқлик таъминоти), қаттиқ ва суюқ маиший чиқиндиларни олиб чиқиш учун тўланадиган тўловлардан иборатдир.
Ўзбекистон Республикасининг «Алоқа тўғрисида»ги Қонуни 2-моддасининг биринчи қисмига кўра алоқа соҳасидаги муносабатларнинг объектлари почта жўнатмаларини қабул қилиб олиш, ташиш ва кўрсатилган жойга етказиб бериш воситаларининг йиғиндиси бўлган почта алоқаси тармоқларидан ҳамда бир ёки бир нечта узатиш турларини: телефон, телеграф, факсимил узатишларни, ҳужжатли хабарларнинг бошқа турлари маълумотларини узатишни, телевидение ва радиоэшиттириш дастурларини трансляция қилишни таъминловчи телекоммуникациялар воситалари йиғиндиси бўлган телекоммуникациялар тармоқларидан иборат.
Суд буйруғини бериш тўғрисидаги талаб ХПК 103-моддасининг 11-бандига асосан билдирилганда, қарздор томонидан қарздорликнинг тан олиниши талаб этилмайди.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2.3. Судлар шуни эътиборга олишлари лозимки, ХПК 103-моддасининг 2-бандига асосан берилган суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризада дебиторлик қарзни қарздорнинг мол-мулкидан ундириш тўғрисида талаб қўйилиши мумкин эмас. Бундай талаб билдирилганда, аризани қабул қилиш ХПК 107-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига асосан рад этилади.
ХПК 103-моддасининг 2-бандига асосан қарздорликни ундириш тўғрисида талаб қўйилганда қарздорлик қарздор томонидан ҳужжатлар асосида тан олинган бўлиши лозим.
Кейинги таҳрирга қаранг.
2.4. ХПК 103-моддасининг 4-бандига асосан берилган аризада фақат лизингга берилган мол-мулкни талаб қилиб олиш тўғрисида талаб қўйилиши мумкин. Агар аризада лизингга берилган мол-мулкни талаб қилиб олиш тўғрисидаги талабдан ташқари лизинг тўловларини ундириш тўғрисидаги талаб ҳам билдирилган бўлса, аризани қабул қилиш ХПК 107-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига асосан рад этилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
3. Суд буйруғини бериш тўғрисидаги ариза ХПКнинг 23, 26—28, 32-моддаларида назарда тутилган судловга тааллуқлилик ва тегишлиликнинг умумий қоидаларига амал қилган ҳолда берилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
4. ХПК 104-моддасининг биринчи қисми талабларига кўра суд буйруғини бериш тўғрисидаги ариза хўжалик судига ёзма шаклда берилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
5. Судларга тушунтирилсинки, суд буйруғини бериш тўғрисидаги ариза билан кредитор ёки унинг вакили мурожаат қилиши мумкин. Бироқ, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Электр энергиясидан фойдаланганлик учун ҳисоб-китоб қилиш механизмини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» 2004 йил 1 ноябрдаги 511-сонли қарорига асосан юридик шахслар томонидан истеъмол қилинган электр энергияси учун муддати ўтказиб юборилган қарздорликни ундиришни мол-мулкка қаратиш тўғрисидаги аризалар билан судга мурожаат қилиш ваколати давлат солиқ хизмати органларига юклатилган. Бундай ҳолларда давлат солиқ хизмати органлари кредитор ҳисобланмаслигини инобатга олиб, суд буйруғида кредитор сифатида тегишли энергия таъминоти корхонаси кўрсатилади ҳамда қарздорлик энергия таъминоти корхонаси фойдасига ундирилади.
6. Суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризанинг мазмуни ХПК 104-моддасининг иккинчи қисми талабларига мос келиши лозим, акс ҳолда аризани қабул қилиш ХПК 107-моддаси биринчи қисмининг 2-бандига асосан рад этилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
9. ХПКнинг 105-моддасига мувофиқ аризачи (кредитор) суд буйруғини бериш тўғрисида ариза берганида қарздорга аризанинг нусхасини топшириши шарт. Қарздор — юридик шахсга суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризанинг нусхаси топширилганлигининг далили бўлиб, унинг раҳбари ёки ходимининг муҳр (штамп) билан тасдиқланган имзоси, қарздор — фуқарога эса унинг шахсий имзоси ҳисобланади. Ушбу тартибга риоя қилинмаган тақдирда, суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризани қабул қилиш ХПК 107-моддаси биринчи қисмининг 4-бандига асосан рад этилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
10. ХПК 106-моддасининг биринчи қисмига кўра суд буйруғини бериш тўғрисидаги ариза учун судга даъво аризаси билан умумий тартибда мурожаат қилинганда низолашилаётган сумма асосида ҳисоблаб чиқилган ставканинг эллик фоизи миқдорида давлат божи тўланади.
Солиқ кодексининг 330-моддасига асосан хўжалик судларида давлат божини тўлашдан озод қилинган шахслар суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризалар бўйича ҳам давлат божини тўлашдан озод этиладилар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
10.1. ХПК 106-моддасининг иккинчи қисмига кўра суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризани қабул қилиш рад этилган тақдирда, ундирувчи тўлаган давлат божи ундирувчи томонидан қарздорга умумий тартибда даъво аризаси берилганда тўланиши лозим бўлган давлат божи ҳисобига ўтказилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
10.2. Солиқ кодекси 337-моддаси йигирма бешинчи қисмининг мазмунига кўра суд буйруғи бекор қилинган тақдирда, кредитор томонидан тўланган давлат божи қайтарилмайди. Кредитор томонидан судга умумий тартибда даъво аризаси берилган тақдирда, у тўланиши лозим бўлган давлат божи ҳисобига олинади, мурожаат қилинмаган тақдирда эса, тўланган давлат божи бўйича харажат унинг зиммасида қолдирилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
10.4. Суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризани қабул қилиш ХПК 117-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига мос равишда рад этилганда, ариза ХПК 118-моддаси биринчи қисмининг 5, 6, 9-бандларига мос ҳолда қайтарилганда, шунингдек, суд буйруғини бериш ХПК 109-моддасининг иккинчи қисмига асосан рад этилганда кредитор томонидан тўланган давлат божи қарздорга нисбатан умумий тартибда кредитор томонидан даъво тақдим этилганда тўланиши лозим бўлган бож ҳисобига ўтказилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
14. ХПК 108-моддасининг биринчи қисмига кўра қарздор унга суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризанинг нусхаси топширилган пайтдан бошлаб ўн кунлик муддатда хўжалик судига кредитор талабларига қарши эътирозларини тасдиқловчи ҳужжатлар илова қилинган ёзма фикрини тақдим этишга ҳақли.
ХПКнинг 108-моддасида қарздор ёзма фикрининг шакли ва мазмунига нисбатан муайян талаблар белгиланмаганлиги сабабли у эркин шаклда баён этилиши мумкин. Бироқ ёзма фикрда аризадаги талабга муносабат билдирилган бўлиши керак. Ёзма фикр ахборот тизими орқали электрон шаклда ҳам юборилиши мумкин.
Судлар инобатга олишлари лозимки, ХПК 108-моддасининг биринчи қисмида белгиланган ўн кунлик муддат суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризанинг нусхаси қарздорга топширилган кундан бошлаб ҳисобланади. Агар аризанинг нусхаси топширилганлигини тасдиқловчи ҳужжатда бундай сана кўрсатилмаган бўлса, ўн кунлик муддат ушбу ариза судга келиб тушган кундан бошлаб ҳисобланади.
ХПКда суд буйруғини бериш муддати кўрсатилмаганлиги боис у ёзма фикрни тақдим этиш учун қарздорга берилган ўн кунлик муддат тугаганидан кейинги кундан ёки билдирилган талабга қарздорнинг розилиги ҳақидаги ёзма фикри келиб тушганидан кейинги кундан кечиктирмасдан берилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
15. ХПК 109-моддасининг биринчи қисмига кўра судья суд буйруғини ишни судда муҳокама қилмасдан, қарздор ва ундирувчини чақирмасдан ҳамда уларнинг тушунтиришларини эшитмасдан беради.
Кейинги таҳрирга қаранг.
15.1. ХПК 109-моддасининг иккинчи қисмига кўра, агар қарздор билдирилган талабга рози бўлмаса, ҳуқуқ тўғрисидаги мавжуд низо тақдим этилган ҳужжатлар асосида ҳал этиб бўлмайди деб ҳисобланса, судья суд буйруғини беришни рад этади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
16. Судлар шуни инобатга олишлари лозимки, суд буйруғининг мазмуни ХПК 110-моддасининг биринчи қисми талабларига мос келиши, шунингдек унда қарздордан ундирувчи фойдасига ундирилиши лозим бўлган суд харажатларининг суммаси ҳам кўрсатилиши керак.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
Кейинги таҳрирга қаранг.
19. Судлар ХПК 103-моддасининг 1-бандига асосан берилган суд буйруғи ижросини кечиктириш ёки бўлиб-бўлиб ижро этиш ҳақидаги масалани ҳал этишда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ёки у ваколат берган орган томонидан солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларнинг қайси турлари, суммалари ҳамда уларнинг тўлови қандай муддатга кечиктирилганлиги ва (ёки) бўлиб-бўлиб тўлашга рухсат этилганлигини аниқлашлари керак.
Кейинги таҳрирга қаранг.
20. ХПК 111-моддасининг биринчи қисмига кўра, агар қарздор суд буйруғи берилган кундан эътиборан ўн кунлик муддатда суд буйруғини бекор қилиш тўғрисида ариза берса, судья буйруқни бекор қилади.
Суд буйруғини бекор қилиш тўғрисидаги аризанинг шакли ва мазмунига нисбатан ХПКда муайян талаблар белгиланмаган. Шундан келиб чиқиб, ариза эркин шаклда баён этилиши мумкин, аммо унда суд буйруғини бекор қилиш сабаблари кўрсатилган, шунингдек унга ушбу сабабларни тасдиқловчи ҳужжатлар илова қилинган бўлиши керак. Суд буйруғини бекор қилиш тўғрисидаги ариза ахборот тизими орқали электрон шаклда ҳам берилиши мумкин.
ХПКда суд буйруғини бекор қилиш тўғрисидаги аризани кўриб чиқиш муддати назарда тутилмаганлиги сабабли, у судга келиб тушганидан кейинги кундан кечиктирилмасдан, судда муҳокама қилинмасдан, қарздор ва ундирувчи чақиртирилмасдан ҳамда уларнинг тушунтиришлари эшитилмасдан кўриб чиқилади. Аризани кўриб чиқиш натижаси бўйича ажрим чиқарилади. Ажримда кредиторнинг судга умумий тартибда мурожаат қилиш ҳуқуқи тушунтирилади.
Агар ариза ХПКнинг 111-моддасида назарда тутилган муддат ўтказиб юборилган ҳолда берилган бўлса ва муддатнинг ўтказилиши сабаблари илтимоснома асосида узрли деб топилса, судья муддатни тиклаб, суд буйруғини бекор қилишга ҳақли.
ХПКда ўтказилган муддатни тиклашнинг узрли сабаблари рўйхати назарда тутилмаганлиги боис, судлар муддатни тиклаш масаласини ҳал этишда илтимосномада келтирилган сабабларни ўрганиб, уларга ўз ички ишончлари асосида баҳо беришлари лозим.
Кейинги таҳрирга қаранг.
21. Судлар эътиборга олишлари керакки, ХПКнинг 107-моддасида назарда тутилган асослар бўйича суд буйруғини бериш тўғрисидаги аризани қабул қилишни рад этиш, шунингдек 109-моддаси иккинчи қисмининг 2-банди бўйича суд буйруғини беришни рад этиш масалалари суд буйруғини бериш тўғрисидаги ариза келиб тушган кундан бошлаб беш кундан кечиктирмай кўрилади, натижаси бўйича ажрим чиқарилади. ХПК 109-моддаси иккинчи қисмининг 1-банди бўйича суд буйруғини беришни рад этиш ҳақидаги масала кредиторнинг талабига қарздорнинг рози бўлмаганлиги ҳақидаги ёзма фикри келиб тушганидан кейинги кундан кечиктирмасдан кўрилади.
Кейинги таҳрирга қаранг.
22. Судларга тушунтирилсинки, суд буйруғини бериш тўғрисидаги ишлар юзасидан чиқарилган ажримлар ХПК 153-моддасининг биринчи қисмига мос ҳолда улар чиқарилгандан кейин беш кунлик муддатда тарафларга юборилади ёки уларга тилхат олиб топширилади, уларнинг электрон манзили мавжуд бўлган тақдирда эса, ажримлар ахборот тизими орқали электрон шаклда юборилиши мумкин.