LexUZ шарҳи
Мазкур Фармон Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 30 апрелдаги ПФ-6218-сонли «Миллий қонунчилик базасини комплекс тизимлаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Фармонига асосан ўз кучини йўқотган.
Республикада эркин алмаштириладиган валютада ҳисоб-китоблар ва хизматларнинг барча турларини тезкорлик билан амалга ошириб, хорижий ҳамда ватанимиздаги юридик ва жисмоний шахсларга тегишли валюта маблағларининг Ўзбекистон Республикасига ўз вақтида ўтказилишини таъминлаётган ваколатли банклар тармоғи вужудга келтирилган.
Шу билан бирга текширишларнинг кўрсатишича, республикада валютани тартибга солиш тўғрисида амал қилаётган қонунлар жиддий равишда бузилмоқда. Шуларга мувофиқ миллий валюта — сўм Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бирдан-бир қонуний тўлов воситаси ҳисобланади ва хорижий валютада, шу жумладан нақд ҳолида ҳисоб-китоблар ва тўловларни амалга ошириш ман қилинган. Мазкур тартибни бузганлик учун жавобгарлик, ҳатто жиноий жавобгарлик чоралари ҳам кўзда тутилган.
Назорат қилинмаётган бозорда ғайриқонуний равишда сотиш ва олинаётган даромадларнинг солиққа тортилишидан бўйин товлаш мақсадида ажнабий фуқаролар нақд хорижий валютани каттагина ҳажмларда олиб келиш ва ҳисоб-китобларда фойдаланиш ҳолларига йўл қўйилмоқда, бу эса миллий валютага нисбатан ишончга салбий таъсир қилмоқда.
Бундай тартиб-қоидаларнинг бузилишига чек қўйиш ва республиканинг валютани тартибга солиш тўғрисидаги қонунларига оғишмай риоя этиш мақсадида:
1. Корхоналар ва ташкилотлар, бошқа юридик ҳамда жисмоний шахслар — Ўзбекистон Республикасининг резидентлари ва норезидентлари республикада белгиланган тартибга қатъий амал қилсинлар, унга мувофиқ Ўзбекистон Республикаси ҳудудида миллий валюта — сўм ягона қонуний тўлов воситаси ҳисобланади ва шуни назарда тутсинларки, мазкур тартибни бузганлик учун жавобгарлик, ҳатто жиноий жавобгарлик чоралари кўзда тутилган.
2. Шу нарса белгилаб қўйилсинки, юридик шахслар нақд хорижий валютани олиб киришлари ва олиб чиқиб кетишларига йўл қўйилмайди, ваколатли банклар эса — Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг олдиндан берилган рухсатномаси мавжуд бўлган тақдирдагина буни амалга оширадилар.
жисмоний шахслар — Ўзбекистон Республикасининг резидентлари ва норезидентлари олиб кирадиган нақд хорижий валюта белгиланган тартибда божхона декларацияси албатта тўлдирилгандан кейин ўтказилади;
жисмоний шахслар —резидентлари ва норезидентлари 5000 АҚШ долларидан кўпроқ миқдордаги нақд хорижий валютани олиб киришлари чоғида олиб келинаётган валюта суммасининг икки фоизи миқдорида йиғим ундирилади;
резидентларга 500 АҚШ долларга тенг миқдоргача эркин алмаштириладиган нақд валютани, норезидентларга — божхона декларациясига мувофиқ республикага олиб келинган миқдордаги валютани республикадан ташқарига олиб чиқиб кетишга рухсат берилади. Кўрсатилган миқдордан ортиқча нақд валютани олиб чиқиб кетишга Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ёки Ташқи иқтисодий фаолият Миллий банкининг рухсати билан йўл қўйилади;
норезидентлар томонидан олиб чиқилиб кетилаётган эркин алмаштириладиган нақд валюта миқдори декларацияда кўрсатилган олиб келинган маблағга қараганда 2000 доллардан ортиқроқ суммадан кам бўлмаган ҳолларда божхона органларига айирбошлаш пунктларининг хорижий валютани сотиб олиш тўғрисидаги маълумотномаларни ёки валюта фойдалангани қонуний эканини тасдиқловчи бошқа ҳужжатларни мажбурий равишда тақдим этиши зарур. Тасдиқловчи ҳужжатлар бўлмаган тақдирда норезидент тегишли ҳужжатлар билан тасдиқланмаган сумманинг 30 фоизи миқдорида жарима тўлайди.
Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитаси, Марказий банки Молия вазирлиги, Ташқи ишлар вазирлиги ва Адлия вазирлиги билан биргаликда ушбу бандни рўёбга чиқариш тартиби тўғрисидаги таклифларни уч кун муддатда Вазирлар Маҳкамасига тақдим этиб, бунда унинг қоидалари дипломатик дахлсизликка эга бўлган шахсларга нисбатан татбиқ этилмаслигини назарда тутсинлар.
Кейинги таҳрирга қаранг.
5. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида юридик ва жисмоний шахслар резидентлар ва норезидентлар, шу жумладан хорижий сармоялар иштирокидаги корхоналар томонидан барча турдаги ишлар ва хизматлар ҳақини, шу жумладан маош ва унга тенглаштирилган тўловларни беришда нақд хорижий валютада ҳисоб-китоблар ҳамда тўловларни амалга оширишлари қатъиян ман этилсин.
Белгилаб кўйилсинки, мазкур тўловлар Ўзбекистон Республикасининг нақд миллий валютасида, шунингдек сўмларни республика тижорат банкларидаги тегишли ҳисоб-варақларга ўтказиш йўли билан амалга оширилиши мумкин. Норезидентлар учун тўловлар юқорида кўрсатилган тўлов шакллари билан бир қаторда хорижий валютани уларнинг Ўзбекистон Республикасидан ташқаридаги валюта ҳисоб-варақларига ўтказиш йўли билан амалга оширилиши мумкин.
Барча мулкчилик шаклидаги корхоналар ва ташкилотларнинг раҳбарлари зиммасига Фармоннинг ушбу банди бажарилиши учун шахсий масъулият юклатилсин. Огоҳлантириб қўйилсинки, бунинг бузилишига йўл қўйилган тақдирда уларга нисбатан қонунчиликда кўзда тутилган жавобгарлик чоралари қўлланилади.
6. Ўзбекистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги ва Ташқи иқтисодий алоқалар вазирлиги — Ўзбекистон Республикасининг резидентлари бўлмиш ходимларига барча турдаги ишлар ва хизматлар учун миллий валютада ҳақ тўлаш бўйича, шунингдек хорижий валютани олиб кириш ва олиб чиқиб кетиш тўғрисида хорижий давлатларнинг элчихоналари ҳамда чет эл фирмалари, компаниялари ва халқаро ташкилотларнинг ваколатхоналари билан иш олиб борсинлар.
7. Ўзбекистон Республикасининг Марказий банки, ваколатли банклари «Ўзбексавдо» уюшмаси, «Ўзбекистон ҳаво йўллари» Миллий авиакомпанияси, «Ўзбектуризм» уюшмаси ва бошқа манфаатдор ташкилотлар билан биргаликда пластик ҳисоб-китоб карточкаларини қўлланиш тармоқларининг кенгайтирилишини, товарларнинг чекларга сотилишини ҳамда товарлар ва хизматлар учун нақдсиз ҳисоб-китобларнинг бошқа шакллари жорий этилишини таъминласинлар.
8. Ўзбекистон Республикаси Давлат солиқ қўмитасининг Бош божхона бошқармаси темир йўл, автомобиль, авиация ва дарё транспорти билан божхона чегараси кесиб ўтиладиган жойларда қўшимча божхона постларини очиш бўйича таклифларни икки ҳафта муддат ичида Вазирлар Маҳкамасига тақдим этсин.
9. Ўзбекистон Республикасининг Адлия вазирлиги тегишли вазирликлар ва идоралар билан биргаликда бир ой муддатда қонунчиликни ушбу Фармон қоидаларига мувофиқ ҳолга келтириш борасидаги таклифларни белгиланган тартибда киритсин.
10. Мазкур Фармоннинг рўёбга чиқарилишини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг ўринбосари Б.С. Ҳамидов, Марказий банк Бошқарувининг раиси Ф.М. Муллажонов, Ташқи ишлар вазири А.Ҳ. Комилов зиммаларига юклансин.