Keyingi tahrirga qarang.
LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki boshqaruvining 2020-yil 23-dekabrdagi 329-V-4-sonli va Moliya vazirligining 2020-yil 15-dekabrdagi 57-sonli “Tijorat banklari tomonidan davlat maqsadli jamg‘armalari kredit liniyalari hisobidan imtiyozli mikrokreditlar berish tartibi to‘g‘risida nizom, shuningdek unga o‘zgartirish va qo‘shimchalarni o‘z kuchini yo‘qotgan deb topish to‘g‘risida”gi qaroriga (ro‘yxat raqami 2527-4, 03.02.2021-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasining “O‘zbekiston Respublikasining Markaziy banki to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1995-y., 12-son, 247-modda), “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 1996-y., 5-6-son, 54-modda), “Mikromoliyalash to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-y., 37-38-son, 369-modda), “Oilaviy tadbirkorlik to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 17-son, 188-modda), “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 18-son, 201-modda) qonunlariga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi va Moliya vazirligi qaror qiladilar:
1. Tijorat banklari tomonidan budjetdan tashqari jamg‘armalar kredit liniyalari hisobidan imtiyozli mikrokreditlar berish tartibi to‘g‘risidagi nizom ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
Keyingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi va Moliya vazirligining 2013-yil 14-oktabrdagi 329-V va 98-son qaroriga
ILOVA
ILOVA
Keyingi tahrirga qarang.
Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasining “Mikromoliyalash to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2006-y., 37-38-son, 369-modda), “Oilaviy tadbirkorlik to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 17-son, 188-modda), “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida”gi (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 18-son, 201-modda) qonunlariga muvofiq, tijorat banklari tomonidan budjetdan tashqari jamg‘armalar kredit liniyalari hisobidan imtiyozli mikrokreditlar berish tartibini belgilaydi.
Keyingi tahrirga qarang.
budjetdan tashqari jamg‘arma — O‘zbekiston Respublikasi ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi davlat jamg‘armasi;
budjetdan tashqari jamg‘arma kredit liniyasi — budjetdan tashqari jamg‘arma tomonidan kichik tadbirkorlik subyektlarini maqsadli asosda kreditlash uchun tijorat banklariga ajratiladigan mablag‘lar;
qarz oluvchilar (qarzdor) — yakka tartibdagi tadbirkorlar, mikrofirmalar, kichik korxonalar, dehqon va fermer xo‘jaliklari hamda oilaviy tadbirkorlik subyektlari.
Keyingi tahrirga qarang.
2. Mikrokreditlar qaytarishlik, to‘lovlilik, muddatlilik, shuningdek maqsadli foydalanish shartlari asosida beriladi.
3. Mikrokreditlar 6 oylik imtiyozli davr bilan 3 yilgacha muddatga qaytarish muddatini uzaytirish huquqisiz eng kam ish haqining 1000 baravarigacha miqdorda beriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
4. Mikrokreditlarning foiz stavkasi miqdori O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining amaldagi qayta moliyalash stavkasining 50 foizi miqdorida belgilanadi. Bunda bank marjasi foiz stavkasining 50 foizini tashkil etadi.
Keyingi tahrirga qarang.
5. Imtiyozli davr bilan berilgan mikrokreditlar bo‘yicha foizlar ular berilgan kundan boshlab hisoblanadi va asosiy qarz imtiyozli davr tugaganidan keyingi kundan boshlab undiriladi.
savdo va umumiy ovqatlanish obyektlarini qurishni moliyalash, qimor va tavakkalchilikka asoslangan boshqa o‘yinlarni tashkil etish hamda ular uchun uskunalar sotib olish;
mebel, uyali telefon sotib olish, shuningdek aloqa xizmatlariga to‘lov maqsadlari uchun berilishi mumkin emas.
7. O‘zbekiston Respublikasi ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi davlat jamg‘armasi kredit liniyasi hisobidan mikrokreditlar:
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
8. O‘zbekiston Respublikasi ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi davlat jamg‘armasi kredit liniyasi hisobidan ishlab chiqarishni kengaytirish hamda tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish maqsadlari uchun ajratiladigan mikrokreditlarni olishda aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj quyidagi qatlamlari ustuvorlikka ega bo‘ladi:
Keyingi tahrirga qarang.
Qarz oluvchi o‘zining mazkur bandda nazarda tutilgan oila a’zosi ekanligini tasdiqlash uchun bankka fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organining ma’lumotnomasini taqdim etishi lozim.
Keyingi tahrirga qarang.
9. Qarz oluvchilar mikrokredit olish uchun xizmat ko‘rsatuvchi bankka quyidagi hujjatlarni taqdim etadi:
tegishli davlat soliq inspeksiyasining qarz oluvchi oxirgi hisobot davri uchun buxgalteriya balansi (1-son shakl) va debitorlik hamda kreditorlik qarzlari to‘g‘risida ma’lumotnoma (2a-son shakl), 90 kundan ortiq muddatdagi qarzlarga doir solishtirish dalolatnomalari, moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot (2-son shakl), yangi tashkil etilgan yuridik shaxslar, yakka tartibdagi tadbirkorlar, dehqon xo‘jaliklari, oilaviy tadbirkorlik subyektlari bundan mustasno;
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
Keyingi tahrirga qarang.
10. Tijorat banklari tomonidan qarz oluvchilarning mikrokredit olish bo‘yicha arizalarini elektron tizim orqali qabul qilish uchun dasturiy ta’minot joriy qilinishi mumkin.
11. Qarz oluvchilar mikrokredit qaytarilishining ta’minoti sifatida xizmat ko‘rsatuvchi bankka quyidagi ta’minot turlaridan birini taqdim etadi:
Keyingi tahrirga qarang.
qarz oluvchi tomonidan olingan kreditni qaytarmaslik xatarining bank foydasiga sug‘urta qilinganligi to‘g‘risidagi sug‘urta polisi.
12. Mikrokredit hisobiga sotib olingan mulk ushbu mikrokredit bo‘yicha o‘z qiymatining 80 foizi miqdorida garov predmeti bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
13. Kafillik bank foydasiga kafil va qarz oluvchi o‘rtasida 3 nusxada tuziladigan yozma shakldagi kafillik shartnomasi bilan rasmiylashtiriladi. Mazkur shartnomaning oxirgi varag‘iga kafillik qabul qilinganligi to‘g‘risida xizmat ko‘rsatuvchi bank boshqaruvchisi tomonidan imzolangan va dumaloq muhr bilan tasdiqlangan yozuv kiritiladi.
14. “Mikromoliyalash to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunining 20-moddasiga asosan, qarz oluvchi o‘z majburiyatlarini bajarmagan taqdirda, kafolat beruvchi yoki kafil qarzni qaytarish muddati tugagach, xizmat ko‘rsatuvchi bankning birinchi talabiga binoan shartnomaga muvofiq qarz oluvchining qarzini to‘lashi shart.
15. Kredit liniyasini ochish uchun budjetdan tashqari jamg‘arma va Bosh bank o‘rtasida Bosh kelishuv tuziladi. Bosh kelishuvda banklarning viloyat va tuman bo‘limlari tomonidan mikrokreditlar berishda o‘rnatiladigan limit (chegara)lar bo‘yicha alohida shart belgilab qo‘yilishi zarur.
Keyingi tahrirga qarang.
16. Budjetdan tashqari jamg‘arma kredit liniyasini ochish to‘g‘risida Bosh kelishuvlarni bir yoki bir necha tijorat banklari bilan tuzishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
17. Bosh kelishuv imzolangandan so‘ng, budjetdan tashqari jamg‘arma va Bosh bank o‘rtasida kredit liniyasini ochish bo‘yicha kredit shartnomasi tuziladi. Bunday kredit shartnomalari, agar Bosh bank tomonidan vakolat berilgan bo‘lsa, tijorat banklari va budjetdan tashqari jamg‘armaning hududiy bo‘limlari o‘rtasida ham tuzilishi mumkin.
Keyingi tahrirga qarang.
18. Kredit liniyasini ochish bo‘yicha kredit shartnomasi imzolangandan so‘ng, budjetdan tashqari jamg‘arma har oyning 15-sanasidan kechiktirmay tegishli summani tijorat bankining vakillik hisobvarag‘iga o‘tkazadi.
Keyingi tahrirga qarang.
19. Budjetdan tashqari jamg‘arma kredit liniyalari hisobidan qarz oluvchilarga berilgan mikrokreditlar 22005 — “Budjetdan tashqari fondlarga to‘lash uchun uzoq muddatli kreditlar” balans hisobvarag‘ida hisobga olinadi.
Keyingi tahrirga qarang.
20. Mikrokreditlar bo‘yicha hisoblangan foizlar alohida hisobvaraqda jamlanadi va shartnomada belgilangan muddatlarda budjetdan tashqari jamg‘armaning bank hisobvarag‘iga o‘tkazib beriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
21. Kredit liniyasining amal qilish muddati tugagandan so‘ng, Bosh bank budjetdan tashqari jamg‘arma mablag‘larini qarzdorlar tomonidan amalda qaytarilishidan qat’i nazar, hisoblangan foizlarni qo‘shgan holda budjetdan tashqari jamg‘armaning bank hisobvarag‘iga qaytarishi shart.
Keyingi tahrirga qarang.
22. Budjetdan tashqari jamg‘arma o‘zining kredit liniyalari hisobidan berilgan mikrokreditlardan maqsadli foydalanilishini o‘rganish maqsadida kredit yig‘majildlarini ko‘rib chiqish va tijorat bankining vakili bilan birga tegishli joyga chiqqan holda monitoring o‘tkazish huquqiga ega.
Keyingi tahrirga qarang.
23. Tijorat bankining mikrokreditdan maqsadli foydalanmayotganligi aniqlangan taqdirda, budjetdan tashqari jamg‘arma kredit liniyasining maqsadsiz ishlatilgan qismini muddatidan oldin qaytarilishini talab qilishga haqli.
Keyingi tahrirga qarang.
24. Tijorat banklari budjetdan tashqari jamg‘arma kredit liniyalarini o‘zlashtirish holati to‘g‘risida har chorakda budjetdan tashqari jamg‘armaga mazkur jamg‘armaning kredit liniyasi hisobidan mikrokredit olgan qarz oluvchilar ro‘yxatini ilova qilgan holda ma’lumot taqdim etadi. Mazkur ma’lumotlar asosida har chorakda tijorat banki va budjetdan tashqari jamg‘arma o‘rtasida mablag‘larning ishlatilishi haqida o‘zaro solishtirma dalolatnoma tuziladi.
Keyingi tahrirga qarang.
25. Tijorat banklari o‘zlari bilan muntazam aloqaga ega, bank hisobvarag‘ida muntazam pul oqimi mavjud, yaxshi obro‘ va kredit tarixiga ega bo‘lgan qarz oluvchilarga mazkur Nizomning 11-bandida nazarda tutilgan ta’minot turlaridan birini talab qilmay blankli (ishonchli) kredit berish huquqiga ega.
26. Tijorat banki va mijoz o‘rtasida kredit shartnomasi tuzilgandan so‘ng, kredit bo‘limi xodimi bank buxgalteriyasiga muddati va foiz stavkasini ko‘rsatgan holda kredit hisobvarag‘ini ochish to‘g‘risidagi farmoyishni taqdim etadi. Bunda mikrokredit berish bo‘yicha qaror qabul qilingandan boshlab qarz oluvchiga kredit varaqchasi ochiladi.
27. Qarz oluvchining mikrokredit berish bo‘yicha arizasi xizmat ko‘rsatuvchi bankka kelib tushgan kundan boshlab uch kun ichida ko‘rib chiqilishi va tegishli qaror qabul qilinishi kerak.
28. Budjetdan tashqari jamg‘arma kredit liniyasi hisobidan mikrokredit berish yoki uni berishni rad etish uchun tijorat banki filialining qarori asos hisoblanadi.
Keyingi tahrirga qarang.
30. Tijorat banki filiali kredit qo‘mitasi tomonidan qarz oluvchining investitsiya loyihasi ma’qullangandan so‘ng, budjetdan tashqari jamg‘armaning kredit liniyasida mablag‘ mavjud bo‘lmasa, tijorat banki filiali shu kunning o‘zida Bosh bankka yoki tegishli hududiy bo‘limiga mazkur kredit liniyasi bo‘yicha qo‘shimcha mablag‘lar ajratish bo‘yicha buyurtma bilan murojaat qiladi. Mazkur buyurtma asosida Bosh bank yoki viloyat bo‘limi buyurtma olingan kunning ertasidan kechiktirmay budjetdan tashqari jamg‘arma kredit liniyasi hisobidan talab qilinayotgan summani ajratadi.
Agar budjetdan tashqari jamg‘armaning Bosh bankda ochilgan kredit liniyasida mablag‘lar mavjud bo‘lmasa, Bosh bank shu kunning o‘zidayoq bu haqda buyurtma bilan murojaat qilgan tegishli tijorat banki filialiga xabar berish bilan birga, budjetdan tashqari jamg‘armaga qo‘shimcha mablag‘lar ajratish haqida talabnoma jo‘natadi.
Keyingi tahrirga qarang.
31. Tijorat banki filiali budjetdan tashqari jamg‘armaning kredit liniyasida mablag‘lar vaqtinchalik mavjud emasligi haqida xabar olgan kunning ertasidan kechiktirmay, bu haqda qarz oluvchini xabardor qiladi. Bank filialining kredit qo‘mitasi kalendar navbati asosida mikrokredit berish to‘g‘risida ijobiy qaror qabul qilingan qarz oluvchilar nomi ko‘rsatilgan ro‘yxat tuzadi.
Mazkur ro‘yxat budjetdan tashqari jamg‘arma bo‘yicha alohida tuziladi va barchaning tanishib chiqishi uchun qulay bo‘lgan joyga osib qo‘yiladi. Ro‘yxatning bank filiali boshqaruvchisi tomonidan imzolangan nusxalari Bosh bank yoki viloyat bo‘limiga taqdim etiladi.
Keyingi tahrirga qarang.
32. Budjetdan tashqari jamg‘armaning kredit liniyasiga mablag‘ kelib tushgandan so‘ng, mikrokreditlar mazkur kredit liniyasi hisobidan ro‘yxatdagi navbat bo‘yicha beriladi.
Keyingi tahrirga qarang.
33. Mikrokreditlar qarz oluvchining asosiy talab qilib olinguncha depozit hisobvarag‘i ochilgan tijorat banklari tomonidan beriladi.
Mikrokreditlar alohida kredit hisobvarag‘ini ochish va ushbu hisobvaraqdan to‘lov topshiriqnomalari asosida tovar-moddiy boyliklar uchun naqd pulsiz shaklda pul o‘tkazish yo‘li bilan beriladi.
34. Mikrokreditlar bo‘yicha muddatli majburiyatnomalar rasmiylashtiriladi va to‘la qaytarilgunga qadar 91905 — “Qarzdorlarning uzoq muddatli kreditlar va lizinglar bo‘yicha majburiyatlari” ko‘zda tutilmagan holatlar balans hisobvarag‘ida hisobga olinadi.
35. Mikrokreditlarni qaytarish muddati kelgan vaqtda qarzdorning asosiy talab qilib olinguncha depozit hisobvarag‘ida kreditni qaytarish uchun mablag‘lar mavjud bo‘lmagan taqdirda, mazkur mikrokredit muddati o‘tgan kreditlar hisobvarag‘iga o‘tkaziladi va u bo‘yicha rasmiylashtirilgan muddatli majburiyatnomalar to‘lovi esa, Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning bank hisobvaraqlaridan pul mablag‘larini hisobdan chiqarish tartibi to‘g‘risidagi yo‘riqnomaga (ro‘yxat raqami 2342, 2012-yil 15-mart) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2012-y., 11-son, 127-modda) muvofiq, 2-sonli kartoteka orqali kalendar navbati bo‘yicha amalga oshiriladi.
37. Monitoring o‘tkazish jarayonida qarz oluvchining moliyaviy-xo‘jalik faoliyati, tuzgan shartnomalari (buyurtmalar) bo‘yicha majburiyatlarining bajarilayotganligi, ishlab chiqarish hajmi, noishlab chiqarish xarajatlari va yo‘qotishlari, foydasi, aylanma mablag‘lari aylanmasi va dinamikasi hamda tovar-moddiy boyliklar zaxirasi holati tahlil qilib boriladi. Tahlillar natijasi qarz oluvchi uchun tijorat bankida ochilgan maxsus jildda tizimlashtirib boradi.
Tijorat banklari xodimlari garov ta’minotining holati va berilgan mikrokreditdan maqsadli va samarali foydalanilayotganligini joyiga chiqqan holda o‘rganadi.
38. Mikrokreditdan belgilanmagan maqsadlarda foydalanish holatlari aniqlangan taqdirda, tijorat banki qarzdorga kelgusida kredit berishni rad etishga yoki mikrokredit summasi va unga hisoblangan foizlarni muddatidan oldin qaytarib olishga hamda shartnomada belgilangan shartlar asosida jarima belgilashga haqlidir.
39. Qarzdor mikrokredit bo‘yicha asosiy qarzi va unga hisoblangan foizlarni shartnoma shartlari asosida to‘lashdan yoki garov shartnomasi shartlari asosida garov mulkini bank tasarrufiga berishdan bosh tortgan hollarda, tijorat banki tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan choralar ko‘riladi.
40. Qarz oluvchining garov ta’minoti mikrokredit bo‘yicha asosiy qarz va unga hisoblangan foizlarni qaytarishga yetmagan taqdirda, bank mazkur qarzni qaytarishni qarz oluvchining likvidli mol-mulki, jumladan ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilma obyektlari, transport vositalari, kompyuter hamda tashkilotlarning boshqa likvidli aktivlari hisobiga O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 4-dekabrdagi 422-sonli qarori (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2002-y., 23-son, 186-modda) bilan tasdiqlangan Banklarni kreditlari bo‘yicha qarzdorlik o‘z vaqtida qaytarilmagan taqdirda undiruvni qarzdorlarning likvidli mol-mulkiga qaratish tartibiga muvofiq amalga oshirishi mumkin.
41. Mazkur Nizom talablari buzilishida aybdor bo‘lgan shaxslar qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortiladi.
42. Mazkur Nizom O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi hamda Meva-sabzavotchilik va uzumchilikni rivojlantirish jamoat fondi bilan kelishilgan.
Keyingi tahrirga qarang.