LexUZ sharhi
Mazkur buyruq O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2014-yil 28-fevraldagi 53-mh-sonli “Idoraviy normativ-huquqiy hujjatlarni tayyorlash va qabul qilish qoidalarini tasdiqlash to‘g‘risida”gi buyrug‘iga (ro‘yxat raqami 2565, 28.02.2014-y.) asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasining “Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘risida”gi Qonuni (O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi, 2001-y., 1-2-son, 8-modda) va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011-yil 23-avgustdagi PQ-1602-son qarori bilan tasdiqlangan O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi to‘g‘risidagi nizomga muvofiq, shuningdek vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralar tomonidan normativ-huquqiy hujjatlarni tayyorlash tartibini yanada takomillashtirish maqsadida buyuraman:
1. O‘zbekiston Respublikasi adliya vazirining 2009-yil 14-fevraldagi 42-mh-son buyrug‘i (ro‘yxat raqami 1905, 2009-yil 14-fevral) (O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2009-y., 8-son, 84-modda) bilan tasdiqlangan Vazirliklar, davlat qo‘mitalari va idoralarning normativ-huquqiy hujjatlarini tayyorlash va qabul qilish qoidalariga ilovaga muvofiq o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilsin.
2. Mazkur buyruq davlat ro‘yxatiga olinsin va bu haqda O‘zbekiston Respublikasi vazirliklari, davlat qo‘mitalari va idoralari normativ-huquqiy hujjatlarining davlat reyestriga tegishli yozuv kiritilsin.
3. Idoraviy me’yoriy hujjatlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish boshqarmasi (B. Boliyev) va Qonun hujjatlarini turkumlash va huquqiy axborot boshqarmasi (S. Nuriyev) ushbu normativ-huquqiy hujjatni o‘n kun muddat ichida barcha manfaatdor shaxslar e’tiboriga yetkazilishi va “O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami” — “Sobraniye zakonodatelstva Respubliki Uzbekistan”da nashr etilishini ta’minlasin.
4. Mazkur buyruq davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan kundan boshlab o‘n kun o‘tgandan keyin kuchga kiradi.
5. Mazkur buyruqning ijrosini nazorat qilish vazirning birinchi o‘rinbosari E. Kanyazov zimmasiga yuklansin.
1. 22-bandning ikkinchi xatboshisi quyidagi mazmundagi ikkinchi — beshinchi xatboshilar bilan almashtirilsin:
bir vaqtning o‘zida kichik bandlarni va mustaqil (kichik bandlar bilan bog‘lanmagan) xatboshilarni bayon etish;
“Ushbu hujjatlarga takroriy havola qilinayotganda ularning rasmiy manbalari ko‘rsatilishi shart emas”.
“28. Davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun taqdim etilgan hujjatda qonun hujjatlarida mavjud bo‘lmagan normativ-huquqiy hujjatlarga, O‘zbekiston Respublikasi uchun kuchga kirmagan xalqaro shartnomalarga, shuningdek davlat ro‘yxatidan o‘tmagan normativ-huquqiy tusdagi hujjatga havola qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Vazirlik va idoralarning davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi lozim bo‘lmagan, shu jumladan tavsiya xususiyatiga ega hujjatlariga havola qilishga ularning qoidalariga umummajburiy tus bermaslik sharti bilan yo‘l qo‘yiladi (standartlashtirish bo‘yicha normativ hujjatlar, sanitariya normalari, qoidalari va gigiyena normativlari, texnik qoida va normalar bundan mustasno).
Normativ-huquqiy hujjat bilan vazirlik va idoralarga ayrim normativ-huquqiy hujjatlarni qabul qilish vakolatini berishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Qonun hujjatlari majmuiga yoki o‘rnatilgan tartibga havola qilingan holda, yuridik xizmat ma’lumotnomasiga tegishli normativ-huquqiy hujjatlar ro‘yxati ilova qilinadi.
eskirgan hamda ko‘p ma’noni anglatadigan so‘zlar va iboralar, majoziy taqqoslashlar, sifatlashlar, kinoyalar.
Loyihaning jumlalari rasmiy til uslubidan va yuridik atamashunoslikdan foydalanilgan holda umume’tirof etilgan grammatik, orfografik va punktuatsiya qoidalari asosida tuziladi”;
5. O‘zbek tilidagi matnning 33-bandidagi “bir yoki bir nechta” degan so‘zlar “ikki yoki undan ortiq” degan so‘zlar bilan almashtirilsin.
“Bir vaqtning o‘zida o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilayotgan normativ-huquqiy hujjatlar xronologik tartibda joylashtiriladi (ularni qabul qilish sanasi bo‘yicha).
Aynan bitta sanada qabul qilingan normativ-huquqiy hujjatlar ular ro‘yxat raqamlarining ortib borishi tartibida joylashtiriladi”.
“381. Normativ-huquqiy hujjatga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritishda uning bo‘limlari, boblari, paragraflari, bandlari va kichik bandlarining raqamlanishi o‘zgarmaydi.
Agar normativ-huquqiy hujjat yangi tuzilmaviy birliklar bilan to‘ldirilayotgan bo‘lsa, mazkur Qoidalarning 382-bandida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno, unda ularni asosiy raqam yoki harf belgilari tepasiga qo‘yiladigan qo‘shimcha raqamlar bilan belgilash lozim (masalan, 21-band, “v1”-kichik bandi va h.k.).
382. Agar tegishli qo‘shimchalar tuzilmaviy birligi (bo‘lim, kichik bo‘lim, bob yoki band) oxiriga kiritilayotgan bo‘lsa, unda mavjud raqamlanish davom etadi (masalan, agar normativ-huquqiy hujjatning oxirgi bandi 50-band bo‘lib hisoblansa, normativ-huquqiy hujjat 51-band bilan to‘ldiriladi, agar bandning oxirgi bandi “v” kichik band hisoblansa, unda “g” kichik band bilan to‘ldiriladi va hokazo).
383. Band yoki kichik bandga yangi xatboshi qo‘shilayotganda, mazkur band yoki kichik bandning keyingi xatboshilari raqamlanishi tegishli tartibda o‘zgaradi.
384. Kiritilayotgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar matnida, ularning mazmuniga qarab, tinish belgilari ham qo‘shiladi (masalan, “va yo‘riqnomalar” degan so‘zlar “, yo‘riqnomalar va boshqa hujjatlar” degan so‘zlar bilan almashtirilsin; “, shuningdek” degan so‘zlar bilan to‘ldirilsin; “suv bilan ta’minlovchi korxonalar — ” degan so‘zlar chiqarib tashlansin).
385. Normativ-huquqiy hujjatning bandi yoki kichik bandi har biri kirish xatboshisining davomi bo‘lgan xatboshilardan iborat bo‘lsa, xatboshilarni hisoblash kirish xatboshisidan boshlanadi.
(to‘rtinchi xatboshi) ishchi nomiga (shaxtalarda, rudniklarda) akkumulyatorlik raqamlarini biriktirish jurnallari bilan”.
386. Normativ-huquqiy hujjatning tegishli tuzilmaviy birliklari o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilgan taqdirda, keyingi tuzilmaviy birliklarning raqamlanishi o‘zgarmaydi.
Xatboshi chiqarib tashlanganda keyingi xatboshilarning ketma-ketligi qayta ko‘rib chiqiladi (masalan, 2-bandning “a” kichik bandida: beshinchi xatboshi chiqarib tashlansin; oltinchi — o‘n ikkinchi xatboshilar tegishli ravishda beshinchi — o‘n birinchi xatboshilar deb hisoblansin).
387. Asosiy normativ-huquqiy hujjat o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblanayotganda, ushbu hujjatga o‘zgartirish kiritgan normativ-huquqiy hujjatlar ham o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblanishi kerak”.
“Loyiha matnining har bir qatorida so‘zlar ko‘chirilmasdan tugallangan bo‘lishi lozim. Loyihaning har bir qatori oxirida, old ko‘makchilar, bog‘lovchilar, “№” belgisi, sonlar qismi, abbreviaturalar va boshqalarning qoldirilishi tavsiya etilmaydi”;
g) vazirlik yoki idora rahbarining yoxud uning vazifasini bajaruvchi shaxsning ushbu vazirlik yoki idoraning muhri bilan tasdiqlangan imzosi, lavozimi, familiyasi, ismi va otasining ismining bosh harflari.
601. Bir nechta vazirlik va idoralarning qo‘shma qabul qilgan normativ-huquqiy hujjati yagona sanaga ega bo‘lishi lozim.
Agar vazirlik yoki idora rahbariga ikki yoki undan ortiq lavozimdagi vazifalarni bajarish yuklatilgan bo‘lsa, u holda rekvizit sifatida unga ushbu vazirlik yoki idora nomidan imzolash huquqini beruvchi lavozimi ko‘rsatiladi.
Vazirlik yoki idora rahbari vaqtinchalik mehnatga layoqatsiz bo‘lganida, ta’til yoki boshqa sabab tufayli bo‘lmaganida uning vazifasini bajarishni yuklash tegishli vazirlik yoki idora rahbari tomonidan imzolangan tashkiliy-boshqaruv hujjatida nazarda tutilgan bo‘lishi lozim”.
“61. Vazirlik va idoralar o‘zlari qabul qilayotgan hujjatlar hisobini olib borish uchun yuritadigan alohida jurnalga normativ-huquqiy hujjat haqida quyidagi ma’lumotlar kiritiladi:
g) hujjatni imzolagan mansabdor shaxsning familiyasi, ismi, otasining ismining bosh harflari va lavozimi;
d) hujjatni tayyorlash uchun mas’ul bo‘lgan tarkibiy bo‘linmaning nomi, shu jumladan mas’ul xodimning familiyasi, ismi, otasining ismining bosh harflari va lavozimi.
611. Normativ-huquqiy hujjatga normativ-huquqiy hujjatlar hisobini olib borish uchun yuritiladigan jurnaldagi tartib raqamiga mutanosib raqam beriladi.
Normativ-huquqiy hujjatlar hisobini olib borish jurnali tartib raqami qo‘yilgan va ip o‘tkazib bog‘langan bo‘lishi kerak.
Jurnaldagi yozuvlarni chizish yoki ularni boshqacha tarzda buzib to‘g‘rilashga yo‘l qo‘yilmaydi. Agar yozuvlarni Jurnalga kiritishda jiddiy xatolarga yo‘l qo‘yilsa, noto‘g‘ri kiritilgan yozuv to‘liqligicha o‘chirilib, ma’lumotlar qaytadan kiritiladi. Jurnalga kiritilayotgan jiddiy bo‘lmagan tuzatishlar, o‘zgartish va qo‘shimchalar vakolatli shaxs imzosi bilan tasdiqlanadi”.
“68. Adliya vazirligida quyidagi normativ-huquqiy hujjatlar huquqiy ekspertizadan va davlat ro‘yxatidan o‘tkaziladi:
a) O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning fuqarolik, siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy va boshqa huquqlari, erkinliklari, qonuniy manfaatlari va majburiyatlariga, ularni amalga oshirish kafolatlariga, ko‘rsatilgan huquq, erkinlik va majburiyatlarni amalga oshirish mexanizmlariga daxl qiluvchi;
v) normativ-huquqiy hujjatni tasdiqlagan vazirlik yoki idora (qo‘shma tasdiqlagan ikki yoki undan ortiq idora) tizimiga kirmaydigan tashkilotlar uchun majburiy kuchga ega bo‘lgan normativ-huquqiy hujjatlar. Agar tashkilotlar vazirlik yoki idoralarning to‘liq bo‘ysunuvida bo‘lsalar, mazkur organlarning tizimiga kiruvchi tashkilotlar hisoblanadilar. Bo‘ysunuv to‘g‘ridan to‘g‘ri (mazkur tizimning barcha yuqori bo‘g‘inlariga vertikal ravishda) yoki bevosita (bevosita yuqori turuvchi organga) bo‘lishi mumkin. Tashkilotlar, agar vazirlik va idoralarga qaysidir alohida munosabatlar yuzasidan (masalan, hisob yuritish qoidalari, mablag‘ bilan ta’minlash, uslubiy rahbarlik masalalari bo‘yicha va hokazo) bo‘ysunuvda bo‘lsalar, ularning nazorati ostida bo‘lsalar yoxud vazirlik yoki idora tashkilotlar faoliyatini muvofiqlashtirish vazifasini bajarsa, vazirlik yoki idoralar tizimiga kiruvchi hisoblanmaydilar.
681. Bunda yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan belgilardan biri yoki bir nechtasiga ega bo‘lgan normativ-huquqiy hujjatlar huquqiy ekspertizadan va davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun taqdim etiladi.
Normativ-huquqiy hujjatlar ularning amal qilish muddatidan (doimiy amal qiluvchi, vaqtinchalik (ma’lum bir muddatga qabul qilingan), shuningdek ularning normativ-huquqiy ko‘rsatmalari qanday xususiyatda bo‘lishidan, shu jumladan davlat sirini tashkil etuvchi ma’lumotlarga yoki maxfiy ma’lumotlarga ega bo‘lishidan qat’i nazar, huquqiy ekspertizadan va davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi lozim”.
“Kelishuvchi vazirlik va idoralarga, normativ-huquqiy hujjatni huquqiy ekspertizadan va davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun taqdim etgan vazirlik va idora tomonidan normativ-huquqiy hujjatning nusxasi taqdim etiladi”.
“911. Normativ-huquqiy hujjat to‘liq yoki qisman o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilsa, to‘liq yoki qisman o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilayotgan normativ-huquqiy hujjatga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritgan normativ-huquqiy hujjatlarning tegishli qoidalari ham o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilishi lozim.
912. Ilgari qabul qilingan normativ-huquqiy hujjatni o‘z kuchini yo‘qotgan deb topishni nazarda tutuvchi normativ-huquqiy hujjat o‘z kuchini yo‘qotgan deb topilgan holda, ilgari qabul qilingan normativ-huquqiy hujjatning amal qilishi tiklanmaydi. Mazkur qoida normativ-huquqiy hujjatning tuzilmaviy birligini o‘z kuchini yo‘qotgan deb topishga (chiqarib tashlashga) ham tatbiq etiladi”.
“94. Normativ-huquqiy hujjatning amal qilishi quyidagi hollarda Adliya vazirligi tomonidan to‘xtatib turilishi mumkin:
a) nizoli masalalar kelib chiqqanda, shuningdek normativ-huquqiy hujjatni qo‘llash bilan bog‘liq bo‘lgan yangi holatlar aniqlanganda;
b) normativ-huquqiy hujjatlarni belgilangan muddatlarda barcha manfaatdor shaxslar e’tiboriga yetkazish ta’minlanmaganda.
941. Mazkur Qoidalarning 94-bandining “a” kichik bandida ko‘rsatilgan hollarda Adliya vazirligi, shuningdek normativ-huquqiy hujjatning tegishli qismining amal qilishini to‘xtatib turishga haqlidir”.