Qayd etilsinki, mustaqillik yillarida mamlakatda bozor tamoyillariga javob beradigan soliq tizimi shakllandi, O‘zbekiston Respublikasining yangi Soliq kodeksi qabul qilindi, soliqlarni boshqarishning zamonaviy metodlari va mexanizmlari joriy etildi, soliq organlarining yaxlit tizimi yaratildi.
Shu bilan birga, mamlakatimizda to‘plangan va chet el tajribasining tanqidiy tahlili respublika soliq organlari tizimini yanada modernizatsiya qilishning zarurligidan dalolat beradi.
Soliq organlarining funksiyalari, vakolatlari va tuzilmasi zamonaviy talablarga javob bermaydi, ular fiskal-moliya organlari tuzilmasida, eng avvalo, soliq qonunchiligiga rioya etilishini nazorat qilish, Davlat budjetining daromad qismini barqaror shakllantirishning belgilangan topshiriqlarini bajarish masalalarida hali yetakchi o‘rinni egallagani yo‘q.
Ilg‘or axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llagan holda ishlarni tashkil etishning zamonaviy shakl va metodlaridan zarur darajada foydalanilmayapti, soliq qonunchiligi buzilishlarining oldini olish, ularni aniqlash va bartaraf etish bo‘yicha axborot-tahliliy ishlar sust olib borilmoqda.
Dehqon bozorlari va savdo komplekslari faoliyatini nazorat qilish ishlari aniq-puxta muvofiqlashtirilmayapti, bozorlar hududlaridagi xo‘jalik yurituvchi subyektlarning moliya-xo‘jalik faoliyatiga turli tekshiruvchi va nazorat qiluvchi organlar tomonidan noqonuniy aralashish holatlari mavjud. Shu bilan bir qatorda, bozorlarda soliq qonunchiligini buzish, turli yig‘imlarni undirish, aksiz solig‘iga tortiladigan tovarlar va kontrafakt mahsulotlarning noqonuniy muomalada bo‘lishi, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini oshirilgan narxlarda qayta sotish, olingan naqd tushumni to‘liq inkassatsiya qilmaslik hollari davom etmoqda.
Mamlakatimizda to‘plangan va chet el tajribasini hisobga olgan holda soliq organlari tizimini yanada modernizatsiya qilish, nazorat qiluvchi organlar funksiyalaridagi bir-birini takrorlashlarni bartaraf etish, respublika fiskal-moliya organlari tuzilmasida soliq organlarining, eng avvalo, qabul qilingan soliq qonunchiligini va Davlat budjetining daromad qismini shakllantirish bo‘yicha belgilangan topshiriqlarni bajarish masalalaridagi vakolatlarini kengaytirish va rolini oshirish maqsadida:
Oldingi tahrirga qarang.
1. Quyidagilar O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining asosiy vazifalari va funksiyalari etib belgilansin:
davlat soliq siyosatini amalga oshirish va soliq qonunchiligiga, soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarning to‘g‘ri hisoblanishiga, ularning to‘liq va o‘z vaqtida to‘lanishiga rioya qilinishi yuzasidan ta’sirchan nazoratni ta’minlash;
soliqlar va boshqa majburiy to‘lovlarning O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksiga hamda boshqa qonun hujjatlariga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjetiga va davlatning maqsadli jamg‘armalariga to‘liq miqdorda tushishini ta’minlash;
soliq to‘lovchilar va soliqqa tortish obyektlarini o‘z vaqtida va ishonchli hisobga olinishini ta’minlash, soliq ma’muriyatchiligi jarayoniga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va tahlilning avtomatlashtirilgan ilg‘or usullarini keng joriy etish yordamida ularni to‘liq qamrab olish mexanizmlarini takomillashtirish;
soliqqa tortish bazasini kengaytirishning tahlili va ta’sirchan chora-tadbirlarini, shu jumladan, mintaqalarning soliq salohiyati va makroiqtisodiy ko‘rsatkichlar dinamikasini tizimli tahlil qilish yordamida ishlab chiqish, soliq yig‘iluvchanligini oshirish choralarini ko‘rish, soliq nazoratining zamonaviy metodlarini joriy etish, soliq sohasidagi huquqbuzarliklar profilaktikasi, ularni aniqlash va bartaraf etish bo‘yicha kompleks tadbirlarni amalga oshirish;
pul mablag‘larining noqonuniy muomalada bo‘lishi manbalarini bartaraf etish, aholi bilan pul hisob-kitoblarini amalga oshiruvchi yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan naqd tushumning o‘z vaqtida va to‘liq topshirilishi yuzasidan tizimli nazoratni ta’minlash;
soliq to‘lovchilarga kontaktsiz elektron xizmat ko‘rsatishga to‘liq o‘tish yo‘li orqali soliq to‘lovchilar bilan ishlashni takomillashtirish, ularga soliq majburiyatlarini bajarishda har tomonlama yordam berish, aholi va tadbirkorlik subyektlarining huquqiy madaniyatini oshirish;
xo‘jalik yurituvchi subyektlar, yuridik va jismoniy shaxslar faoliyatini rag‘batlantirish bo‘yicha qonun hujjatlarini yanada takomillashtirish, ularga zarur imtiyozlar va preferensiyalar berish yuzasidan takliflar kiritish;
Oldingi tahrirga qarang.
bozorlar va savdo komplekslarining moliya-xo‘jalik faoliyatini, ular tomonidan soliq qonunchiligiga rioya etilishini nazorat qilish hamda ularning hududlarida aniqlangan huquqbuzarliklar bo‘yicha tergovga qadar tekshiruvlar o‘tkazgan holda, jinoiy ishlarni huquqni muhofaza qilish organlariga topshirish;
(1-bandning to‘qqzinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30-noyabrdagi PF-5269-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 01.12.2017-y., 06/17/5269/0340-son)
moliya organlari, manfaatdor vazirliklar va idoralar, shuningdek, mahalliy davlat hokimiyati organlari bilan soliqqa tortish masalalarida, shu jumladan, respublika va mahalliy budjetlarning daromadlarini ko‘paytirishning qo‘shimcha rezervlarini aniqlash yordamida hamkorlik qilish;
xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini tekshirish masalalarida respublika nazorat organlari faoliyati muvofiqlashtirilishini ta’minlash, bu ishni amalga oshirishda bir-birini takrorlashga va suiiste’molchiliklarga yo‘l qo‘ymaslik;
yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan valyuta va eksport-import operatsiyalarini amalga oshirishda qonun hujjatlariga rioya etilishini o‘z vakolatlari doirasida nazorat qilib borish;
kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo‘yish, soliq organlarini yuksak ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘lgan malakali xodimlar bilan to‘ldirish, korrupsiya va ishga rasmiyatchilik bilan munosabatda bo‘lish holatlariga qat’iy barham berish bo‘yicha tizimli ishlarni amalga oshirish, shuningdek, xodimlar orasida huquqbuzarliklar profilaktikasini ta’minlash hamda ularga xizmatlarini o‘tash uchun munosib sharoitlar yaratish.
(1-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 3-noyabrdagi PQ-3376-sonli qarori tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 06.11.2017-y., 07/17/3376/0211-son)
Keyingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
(2-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 1-avgustdagi PQ-3168-sonli qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — O‘R QHT, 2017-y., 31-son, 773-modda)
3. Shunday tartib o‘rnatilsinki, unga muvofiq bozorlar, savdo komplekslari, ularga tutash avtomobil to‘xtash joylari, shuningdek ular hududida faoliyat ko‘rsatayotgan tadbirkorlik subyektlari faoliyatini tekshirish huquqi faqat davlat soliq xizmati organlariga beriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
davlat soliq xizmati organlari jismoniy va yuridik shaxslarning qonunchilik buzilganligi holatlari to‘g‘risidagi murojaatlari asosida nazorat organlari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Respublika kengashi qaroriga binoan bozorlar, savdo komplekslari va ularga tutash avtotransport vositalarini vaqtincha saqlash joylarida bir martalik yig‘imlar, ijara haqi to‘lovi topshirilishi va hisobi to‘liq yuritilishini, savdo va xizmatlar ko‘rsatish qoidalariga rioya qilinishini, ushbu bandning to‘rtinchi xatboshida ko‘rsatilgan holatlardan mustasno tarzda, qisqa muddatli tekshiruvlar o‘tkazish huquqiga egadirlar.
(3-bandning uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 25-apreldagi PF-5027-sonli Farmoni tahririda — O‘R QHT, 2017-y., 18-son, 310-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
davlat soliq xizmati organlari tomonidan bozorlarda, savdo komplekslari va ularga tutash avtomobil to‘xtash joylarida faoliyat ko‘rsatuvchi tadbirkorlik subyektlarini naqd pul mablag‘lari yoki plastik kartochkalar bo‘yicha to‘lov shakliga qarab narxlarni sun’iy ravishda oshirish yoki pasaytirish, nazorat-kassa mashinalaridan, hisob-kitob terminallaridan foydalanish, shuningdek, belgilangan tartibda chek va talonlarni berish, naqd tushumni o‘z vaqtida va to‘la hajmda inkassatsiya qilish masalalari yuzasidan o‘tkaziladigan tekshiruvlar, o‘rnatilgan tartibga muvofiq, nazorat organlari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Respublika kengashining maxsus ruxsatnomasini talab etadigan soliq tekshiruvi hisoblanmaydi.
(3-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 25-apreldagi PF-5027-sonli Farmoniga asosan to‘rtinchi xatboshi bilan to‘ldirilgan — O‘R QHT, 2017-y., 18-son, 310-modda)
bozorlar va savdo komplekslarida sanitariya norma va qoidalariga, shuningdek standartlarga, yong‘in xavfsizligi normalari va qoidalariga rioya etilishini nazorat qilish tegishli ravishda O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligining sanitariya-epidemiologiya xizmati organlariga va O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining Davlat yong‘in xavfsizligi xizmatiga yuklanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi, tegishli vazirliklar va idoralar o‘z xodimlari va mutaxassislarining bozorlar va savdo komplekslari faoliyatini tartibga solish bo‘yicha qonun hujjatlari talablari bajarilishini ta’minlash uchun davlat soliq xizmati organlari tomonidan tashkil etiladigan guruhlar tarkibida qatnashishini ta’minlasinlar.
Keyingi tahrirga qarang.
Oldingi tahrirga qarang.
(4-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 1-avgustdagi PQ-3168-sonli qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — O‘R QHT, 2017-y., 31-son, 773-modda)
Oldingi tahrirga qarang.
(5-band O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 1-avgustdagi PQ-3168-sonli qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan — O‘R QHT, 2017-y., 31-son, 773-modda)
ikki hafta muddatda yangi tahrirdagi O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi to‘g‘risidagi nizomni, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining Bozorlar va savdo komplekslari faoliyatini nazorat qilish bosh boshqarmasi to‘g‘risidagi nizomni ishlab chiqsin va tasdiqlash uchun Vazirlar Mahkamasiga kiritsin;
bir oy muddatda Bozorlar va savdo komplekslari faoliyatini nazorat qilish bosh boshqarmasi hamda uning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahridagi hududiy bo‘limlari joylashtirilishini tashkil etsin, ularni moddiy-texnik baza va yuqori malakali kadrlar bilan ta’minlasin;
bir oy muddatda, O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi bilan kelishilgan holda, O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi bo‘linmalarining xarajatlar smetasi va shtatlar jadvaliga tegishli qo‘shimchalar va o‘zgartirishlar kiritsin;
bir oy muddatda davlat soliq xizmati organlari xodimlarining yangi kiyim-bosh formasi namunasini tasdiqlash uchun Vazirlar Mahkamasiga kiritsin, uning 2010-yil 1-iyuldan boshlab joriy etilishini nazarda tutsin.
7. 2010-yil 1-apreldan boshlab davlat soliq xizmati organlari xodimlarining lavozim maoshlariga ularning funksional vazifalarini bajarishi, bilim darajasi, soliq to‘lovchilar bilan ish olib borish bo‘yicha kasbiy qobiliyatlari har yili test sinovidan o‘tkazilishi asosida belgilanadigan maxsus rag‘batlantiruvchi ustamalar joriy etilsin.
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Davlat soliq qo‘mitasi test sinovidan o‘tkazish natijalari bo‘yicha berilgan toifalarga qarab lavozim maoshlariga 10 foizdan 30 foizgacha miqdorda Maxsus rag‘batlantiruvchi ustamalarni qo‘llash tartibini ikki oy muddatda ishlab chiqsin va sinovdan o‘tkazilgandan keyin belgilangan tartibda tasdiqlasin.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining Moddiy yordam, ijtimoiy himoya, soliq organlarini rivojlantirish va ko‘zda tutilmagan xarajatlar maxsus jamg‘armasi mablag‘lari lavozim maoshlariga maxsus rag‘batlantiruvchi ustamalar to‘lash, shuningdek yangi namunadagi kiyim-bosh formasi qiymatini qisman qoplash bilan bog‘liq xarajatlarni moliyalashtirish manbai etib belgilansin.
8. O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi Adliya vazirligi, boshqa manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda bir oy muddatda:
qonun hujjatlariga ushbu qarordan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin;
9. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri Sh.M.Mirziyoyev va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Davlat maslahatchisi I.B. Abdullayev zimmasiga yuklansin.