LexUZ sharhi
(O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 1998-yil 11-sentabrdagi 24-sonli, 2002-yil 14-iyundagi 11-sonli va 2006-yil 3-fevraldagi 5-sonli qarorlariga asosan kiritilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar bilan)
O‘zbekiston Respublikasi Oila va Fuqarolik protsessual kodekslarini amalga kiritilganligi, shuningdek, sudlarda tushuntirishlar berilishi lozim bo‘lgan masalalar kelib chiqqanligi sababli O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qaror qiladi:
Oldingi tahrirga qarang.
1. Tushuntirilsinki, Fuqarolik kodeksining 38, Oila kodeksining 228, Fuqarolik protsessual kodeksining 274-moddalari hamda Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 12-apreldagi 171-sonli qarori bilan tasdiqlangan “Fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish” Qoidalariga binoan agar dastlabki yozuvlar saqlangan yoki tiklangan bo‘lsa yoki ularga farzandlikka olish, otalikni belgilash, familiyasi, ismi, otasining ismini o‘zgartirish, voyaga yetmagan bolaning familiyasini o‘zgartirish munosabati bilan fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organi tomonidan o‘zgartirishlar kiritilgan bo‘lsa yoxud fuqarolik holati dalolatnomasi yozuvlarida jiddiy tafovutlar bo‘lsa, sudlar fuqarolik holati dalolatnomalari yozuvlaridagi noto‘g‘riliklarni belgilash to‘g‘risidagi arizalarni ko‘radilar.
(1-bandning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
Manfaatdor shaxslar o‘rtasida huquq to‘g‘risida nizo bo‘lsa, ariza da’vo ishini yuritish tartibida ko‘riladi.
(1-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 13-noyabrdagi 18-sonli qarori tahririda)
2. O‘zbekiston Respublikasi hududidan tashqarida tuzilgan fuqarolik holati dalolatnomalari yozuvlariga tuzatishlar kiritish haqidagi arizalar ariza beruvchining yashash joyidagi fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organida ko‘rib chiqiladi.
Chet elda yashovchi O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining fuqarolik holati dalolatnoma yozuvlariga o‘zgartirishlar, tuzatishlar va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risidagi arizalari Oila kodeksining 203-moddasi va fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etish Qoidalarining 5, 165-bandlarida belgilangan tartibda konsullik muassasalari tomonidan ko‘rib chiqiladi.
3. O‘n olti yoshga to‘lmagan shaxslarning tug‘ilish haqidagi yozuv daftariga o‘zgartirishlar kiritish ularning ota-onasi arizasiga binoan amalga oshiriladi.
O‘n olti yoshga to‘lgan shaxslarning tug‘ilish, nikoh tuzish, nikohdan ajralishni qayd etish daftarlariga o‘zgartirishlar kiritish ularning arizalariga binoan amalga oshiriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
4. Agar fuqarolik holati dalolatnomalari yozuvlaridagi noto‘g‘riliklarni tuzatish masalasi fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organlari tomonidan ko‘rib chiqilgan va yozuvlardagi noto‘g‘riliklarni tuzatish yoki ularga o‘zgartish yoxud qo‘shimchalar kiritish rad etilgan taqdirdagina manfaatdor shaxslarning fuqarolik holati dalolatnomalari yozuvlaridagi noto‘g‘riliklarni belgilash haqidagi arizalari ariza beruvchi yashab turgan joydagi sud ish yurituviga qabul qilinadi. Bunday ishlar sudlar tomonidan davlat organlari va boshqa organlar, shuningdek, mansabdor shaxslarning xatti-harakatlari (qarorlari) ustidan berilgan shikoyat va arizalar bo‘yicha ish yuritish tartibida ko‘riladi (FPK 274-moddasi).
(4-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
5. Bunday toifadagi ishlar bo‘yicha nafaqat fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organining xato va noaniqliklari bo‘lgan hujjatlari o‘zlariga tegishli bo‘lgan fuqarolar, balki meros qoldiruvchining vafoti munosabati bilan ma’lum huquq va majburiyatlari vujudga keladigan merosxo‘rlar ham manfaatdor shaxslar bo‘lishlari mumkin.
(5-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
6. Sudga berilayotgan arizada qaysi fuqarolik holati dalolatnomalari yozuvlariga va qanday o‘zgartirish yoki tuzatish yoxud qo‘shimchalar kiritish lozimligi, yozuvlardagi xatolar qanday dalillar bilan tasdiqlanishi ko‘rsatilishi lozim. Arizaga tegishli guvohnoma nusxasi, fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organining hujjatlardagi xatolarni tuzatish yoki ularga o‘zgartirish yoxud qo‘shimchalar kiritishni rad etish haqidagi xulosasi va shu masalaga oid boshqa hujjatlar ilova etilishi kerak.
Oldingi tahrirga qarang.
7. Fuqarolik ishini sudda ko‘rishga tayyorlash vaqtida sud, agar ariza beruvchi taqdim qilish imkoniyatiga ega bo‘lmagan taqdirda, arizachiga zarur dalillarni, shu jumladan fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organlaridan, talab qilib olishda yordam ko‘rsatishi lozim. Sud majlisida sharhlash uchun yozuvni tiklash yoki yozuvni o‘zgartirish yoki tuzatish yoxud to‘ldirishni rad etishga asos bo‘lgan hujjatlar talab qilinishi mumkin. Bir vaqtning o‘zida sud fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organi, boshqa manfaatdor tashkilot va fuqarolarni ishga jalb qilish masalasini hal etadi.
(7-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
8. Arizani sudning ish yurituviga qabul qilish yoki fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd etishdagi noto‘g‘riliklarni belgilash haqidagi ishni alohida ish yuritish tartibida ko‘rish vaqtida sudga taalluqli bo‘lgan huquq to‘g‘risida nizo mavjudligi aniqlanadigan bo‘lsa (meros, mulk huquqi va boshqalar), sudya arizani qabul qilishni rad etadi yoki arizani ko‘rmasdan qoldiradi va manfaatdor shaxslarga umumiy asoslarda da’vo taqdim etishga haqli ekanliklarini tushuntiradi.
(8-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
9. Tug‘ilganlik haqidagi tiklangan akt yozuvida ko‘rsatilgan yosh haqidagi ma’lumotlarning noto‘g‘riligini aniq tasdiqlovchi yozma yoki boshqa dalillar mavjud bo‘lganda, sud tiklangan fuqarolik holati dalolatnomalari yozuvlarini bekor qiladi.
(9-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
10. Sud, shuningdek arizachining tug‘ilganligi haqidagi dalolatnoma yozuviga, agar unda ota-onasining millati haqidagi ma’lumotlar yozilmay qolgan yoki bu haqda noto‘g‘ri ma’lumot yozilgan bo‘lsa, tuzatishlar kiritish masalani ham ko‘rishi mumkin.
(10-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
Oldingi tahrirga qarang.
11. Bedarak yo‘qolgan deb topilgan er yoki xotin qaytib kelgan holda nikohni bekor qilish haqidagi dalolatnoma yozuvini bekor qilishdan tashqari fuqarolik holati dalolatnomalarini bekor qilish masalasi sud tomonidan hal etiladi.
Tiklangan yoki qayta tuzilgan yozuvlar, birinchi yozuvlar aniqlangan taqdirda, sud yoki fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organi tomonidan amaldagi qonunda belgilangan tartibda bekor qilinadi. Agar yozuvlarni bekor etish huquq to‘g‘risidagi nizo bilan bog‘liq bo‘lsa, ish da’vo ishini yuritish tartibida sud tomonidan ko‘riladi.
(11-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2015-yil 26-iyundagi 11-sonli qarori tahririda)
12. Fuqarolik holati dalolatnomalari yozuvlaridagi xatolarni tuzatish va ularga o‘zgartirish hamda qo‘shimchalar kiritish fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organi tomonidan sud qaroriga asosan amalga oshirilishini hisobga olib, sud qarorini xulosa qismida qaysi yozuv xatoligi (qaysi fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish organi tomonidan qaysi shaxs nomiga tuzilganligi, yozuvning soni va vaqti), unga qanday tuzatish va o‘zgartirishlar yoki qo‘shimchalar kiritilishi lozimligi ko‘rsatilishi shart.