LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 19-iyuldagi 528-sonli “Maktabgacha ta’lim muassasalarining faoliyatini takomillashtirish to‘g‘risida”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Maktabgacha ta’limni yanada rivojlantirish, shuningdek bolalarni umumta’lim maktablarida o‘qishga muvaffaqiyatli tayyorlash maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
O‘zbekiston Respublikasida davlat maktabgacha ta’lim muassasasi to‘g‘risidagi nizom 1-ilovaga muvofiq;
O‘zbekiston Respublikasida nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi to‘g‘risidagi nizom 2-ilovaga muvofiq;
2. O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari bilan birgalikda:
uch oy muddatda faoliyat ko‘rsatayotgan maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyatini ushbu qaror bilan tasdiqlangan nizomlar talablariga muvofiqlashtirsin;
maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyati ustidan muntazam nazoratni ta’minlasin, ularga o‘zlariga yuklangan vazifalarni amalga oshirishida har tomonlama ko‘maklashsin.
3. Vazirlar Mahkamasining “Ta’lim muassasalari haqidagi nizomlarni tasdiqlash to‘g‘risida” 1995-yil 18-fevraldagi 59-son qarori 1-bandining ikkinchi xatboshi va qarorga 1-ilova (O‘zbekiston Respublikasi QT, 1995-y., 2-son, 5-modda) o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
4. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari R.S. Qosimov zimmasiga yuklansin.
1. Ushbu Nizom O‘zbekiston Respublikasida maktabgacha ta’lim tizimini takomillashtirish, uning uzluksizligini, shuningdek Kadrlar tayyorlash milliy dasturi vazifalari samarali amalga oshirilishini ta’minlash maqsadida ishlab chiqilgan hamda davlat maktabgacha ta’lim muassasalari (keyingi o‘rinlarda matnda “maktabgacha ta’lim muassasasi” deb yuritiladi) faoliyatini tartibga soladi.
2. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qarorlari va boshqa hujjatlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlariga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, ushbu Nizomga hamda o‘z ustaviga amal qiladi.
3. Maktabgacha ta’lim muassasasi ta’lim-tarbiya va sog‘lomlashtirish muassasasi hisoblanadi, quyidagilar uning asosiy vazifalari hisoblanadi:
4. Maktabgacha ta’lim muassasasi muassis tomonidan tashkil etiladi va qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkaziladi.
qonun hujjatlariga muvofiq boshqa davlat tashkilotlari davlat maktabgacha ta’lim muassasasining muassislari bo‘lishi mumkin.
6. Maktabgacha ta’lim muassasalari o‘z ishining o‘ziga xosligiga muvofiq quyidagi tiplarga bo‘linadi:
ixtisoslashtirilgan (jismoniy va psixik rivojlanishida har xil nuqsonlar mavjud bo‘lgan bolalar uchun);
sanatoriy tipidagi (zaif, turli yuqumli kasalliklarni boshdan kechirgan, surunkali asoratlarga ega bo‘lgan bolalar uchun).
7. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘z ustaviga, bank muassasalarida hisob raqamiga, O‘zbekiston Respublikasi Davlat gerbi tasviri tushirilgan va o‘z nomi ko‘rsatilgan muhrga, yuridik manzili ko‘rsatilgan shtampga ega bo‘ladi.
8. Maktabgacha ta’lim muassasasini akkreditatsiya qilish davlat vakolatli organi tomonidan attestatsiya asosida amalga oshiriladi.
9. Maktabgacha ta’lim muassasasi belgilangan davlat normativlariga va maktabgacha ta’lim muassasasiga qo‘yiladigan talablarga muvofiq bolalarni tarbiyalashni, o‘qitishni, ularga qarab turish va ularni parvarish qilishni hamda sog‘lomlashtirishni ta’minlaydi.
10. Maktabgacha ta’lim muassasasida ta’lim mazmuni O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan yoki tavsiya qilingan dasturlar bilan belgilanadi. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘z (mualliflik) dasturlaridan foydalanishga haqlidir. Bunday dasturlarni tasdiqlash tartibi O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan belgilanadi.
11. Maktabgacha ta’lim muassasasining ish rejimi va bolalarning u yerda qancha vaqt bo‘lishi maktabgacha ta’lim muassasasi ustavi va muassisning qarori bilan belgilanadi. Maktabgacha ta’lim muassasasi (guruh)ning kunduzgi va kechki vaqtlarda hamda kechayu kunduz faoliyat ko‘rsatishiga yo‘l qo‘yiladi.
12. Maktabgacha ta’lim muassasasida bolalarni o‘qitish va tarbiyalash davlat tilida va “Davlat tili haqida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq boshqa tillarda olib boriladi.
13. Maktabgacha ta’lim muassasasida ovqatlanishni tashkil etish maktabgacha ta’lim muassasasiga yuklanadi hamda O‘zbekiston Respublikasida tasdiqlangan sanitariya qoidalari va normalariga muvofiq amalga oshiriladi.
14. Bolalarga tibbiy xizmat ko‘rsatish ham shtatdagi tibbiyot xodimlari, ham maktabgacha ta’lim muassasalariga biriktirilgan sog‘liqni saqlash organlarining tibbiyot xodimlari tomonidan ta’minlanadi, ular maktabgacha ta’lim muassasasi xodimlari bilan birgalikda bolalarning hayoti, sog‘lig‘i va jismoniy rivojlanishi, davolash-profilaktika tadbirlari o‘tkazilishi, sanitariya-gigiyena normalariga, ovqatlanish rejimi va sifatiga rioya qilinishi uchun javob beradilar.
Maktabgacha ta’lim muassasasi tibbiyot xodimiga xona beradi va uning ishlashi uchun tegishli shart-sharoitlar yaratadi.
Maktabgacha ta’lim muassasasining shtatdagi xodimlari sog‘liqni saqlash organlarida bepul tibbiy ko‘rikdan o‘tadilar, buning uchun sarflanadigan xarajatlar davlat tomonidan ajratiladigan mablag‘lar doirasida belgilanadi.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarning hayoti va sog‘lig‘ini muhofaza qilishni tashkil etish tartibi O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan Sog‘liqni saqlash vazirligi bilan birgalikda belgilanadi.
15. Maktabgacha ta’lim muassasasi ustavda qayd etilgan o‘z maqsadlarini va vazifalarini bajarish uchun ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar bilan tuzilgan shartnomalar asosida oilaning ehtiyojlarini hisobga olgan holda asosiy ta’lim dasturlaridan tashqari qo‘shimcha pulli ta’lim xizmatlari ko‘rsatishga haqlidir. Pulli ta’lim xizmatlari muassis tomonidan moliyalashtiriladigan asosiy ta’lim faoliyati o‘rniga va uning doirasida ko‘rsatilishi mumkin emas.
16. Maktabgacha ta’lim muassasasiga bolalar 2 yoshdan boshlab 6-7 yoshgacha tumanlar (shaharlar) hokimliklarining qarori bilan tashkil etilgan xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish bo‘limlari huzuridagi qabul qilish komissiyasi tomonidan tegishli tibbiyot xulosasi hisobga olingan holda qabul qilinadi. Qabul komissiyasining faoliyat ko‘rsatish tartibi belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tasdiqlanadi.
(16-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil 20-iyundagi 183-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2011-y., 25-son, 260-modda)
17 Muassislari mahalliy davlat hokimiyati organlari bo‘lgan maktabgacha ta’lim muassasasiga bolalarni qabul qilish qabul komissiyasining qaroriga binoan xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish bo‘limlarining yo‘llanmalari asosida amalga oshiriladi.
(17-banding birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil 20-iyundagi 183-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2011-y., 25-son, 260-modda)
Muassislari boshqa organlar bo‘lgan maktabgacha ta’lim muassasalariga bolalarni qabul qilish ularning muassislari tomonidan belgilanadigan tartibda amalga oshiriladi. Bo‘sh o‘rinlar mavjud bo‘lgan taqdirda ushbu maktabgacha ta’lim muassasalari bolalarni xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish bo‘limlarining yo‘llanmalari bo‘yicha shartnoma asosida qabul qilishi mumkin.
(17-bandning ikkinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil 20-iyundagi 183-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2011-y., 25-son, 260-modda)
talabalar va pedagoglarning bolalari maktabgacha ta’lim muassasasiga qabul qilishda imtiyozlardan foydalanadilar.
Qabul komissiyasi, shuningdek ota-onalari maktabgacha ta’lim muassasasining moddiy-texnika bazasini mustahkamlashda yordam bergan bolalarni istisno tarzida navbatdan tashqari qabul qilishi mumkin. Bunday bolalar kontingenti maktabgacha ta’lim muassasasi rejadagi quvvati umumiy sonining 20 foizidan ortiq bo‘lmasligi kerak.
19. Maktabgacha ta’lim muassasasida guruhlar soni muassasaning quvvatidan va guruhlarning rejali to‘ldirilishidan kelib chiqib muassis tomonidan quyidagicha belgilanadi:
20. Ixtisoslashtirilgan va sanatoriy yo‘nalishidagi maktabgacha ta’lim muassasalarida guruhlarning to‘ldirilishi bolalarning toifasiga va yoshiga (ikki yoshdan boshlab va uch yoshdan katta yoshdagilar) qarab belgilanadi va tegishli ravishda quyidagichani tashkil etadi:
nutqi fonetik-fonematik nuqsonli bolalar uchun faqat uch yoshdan katta yoshdagi bolalar uchun — 12—15 bola;
rivojlanishida boshqacha nuqsonlari (endokrin kasalliklar) mavjud bo‘lgan bolalar uchun — 15—20 bola.
21. Guruhlarni boshqa yoshdagi guruhdan o‘tgan bolalar bilan to‘ldirish o‘quv yili oxirida (avgust oyida), yangi qabul qilinayotganlar bilan to‘ldirish esa o‘rinlar bo‘shashiga qarab amalga oshiriladi.
Maktabgacha ta’lim muassasasida o‘quv yili har yili 2-sentabrdan boshlanadi, keyingi yilning 1-iyunida tugallanadi va yangi o‘quv yili boshlangunga qadar sog‘lomlashtirish davri boshlanadi.
22. Ushbu Nizomning 21-bandida ko‘rsatilgan bolalar istalgan tipdagi maktabgacha ta’lim muassasalariga, ularda tuzatish ishlari uchun shart-sharoitlar mavjud bo‘lgan taqdirda, tibbiyot-psixologiya-pedagogika komissiyasining yo‘llanmasi asosida qabul qilinadi.
23. Maktabgacha ta’lim muassasasida bolalar, ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar va pedagog xodimlar ta’lim jarayonining qatnashchilari hisoblanadi.
Maktabgacha ta’lim muassasasida vasiylik kengashlari tashkil etiladi, ularni saylash tartibi va ularning vakolatlari maktabgacha ta’lim muassasalarining ustavlarida belgilanadi. Vasiylik kengashlarining faoliyati belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tasdiqlanadigan vasiylik kengashi to‘g‘risidagi namunaviy nizom asosida amalga oshiriladi.
24. Bolalarni qabul qilishda maktabgacha ta’lim muassasasi ota-onalarni yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslarni muassasaning ustavi va uning faoliyatini tartibga soladigan boshqa hujjatlar bilan tanishtirishi shart.
25. Maktabgacha ta’lim muassasasi bilan ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar shartnoma bilan tartibga solinadi. Shartnoma o‘qitish, tarbiyalash, qarab turish va parvarish qilish jarayonida paydo bo‘ladigan tomonlarning huquqlari, majburiyatlari va javobgarligini o‘z ichiga oladi.
o‘z bolalari uchun o‘qitish va tarbiyalashning shakllarini, maktabgacha ta’lim muassasalari tipini va ta’lim berish tilini tanlash;
maktabgacha ta’lim muassasasi ma’muriyatidan maktabgacha ta’lim muassasasining ustaviga muvofiq bo‘lgan zarur shart-sharoitlar ta’minlanishini talab qilish;
bolalarning bolalar maktabgacha ta’lim muassasasidagi hayot kechirishini tashkil etishda faol ishtirok etish;
rejim doirasida ular uchun qulay bo‘lgan istalgan vaqtda bolalarni maktabgacha ta’lim muassasasiga olib kelish va undan olib ketish huquqiga ega.
Ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar qonun hujjatlariga va shartnomaga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishlari mumkin.
bolaning qadr-qimmatiga hurmat bilan munosabatda bo‘lish, unda mehnatsevarlik, ezgulik, mehr-shafqat fazilatlarini, o‘zidan katta yoshdagilarga hurmat bilan munosabatda bo‘lish tuyg‘ularini tarbiyalash;
belgilangan normativlarga muvofiq bolalar bog‘chasida bolaning ta’minotiga to‘lovni o‘z vaqtida to‘lash;
bolalarning to‘laqonli ovqatlanishini, ularda shaxsiy gigiyena ko‘nikmalari shakllantirilishini qat’iy kuzatib borish, bolani maktabgacha ta’lim muassasasiga ozoda kiyingan holda olib kelish.
Ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar qonun hujjatlariga va shartnomaga muvofiq boshqa majburiyatlar ham olishlari mumkin.
28. Maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyalanuvchisi va xodimlari o‘rtasidagi munosabatlar o‘zaro hamkorlik, bolaning shaxsini hurmat qilish va unga shaxsiy xususiyatlariga muvofiq rivojlanishi uchun erkinlik berish asosida olib boriladi.
29. Maktabgacha ta’lim muassasasi jamoasini butlash tartibi namunaviy shtat jadvaliga muvofiq belgilanadi.
30. Tegishli pedagogika ma’lumotiga, kasbiy tayyorgarlikka va yuksak axloqiy sifatlarga ega bo‘lgan shaxslar pedagoglik faoliyati bilan shug‘ullanish huquqiga ega.
Sud hukmi bilan yoki tibbiy xulosaga muvofiq pedagoglik faoliyati bilan shug‘ullanishi taqiqlangan shaxslarning ushbu faoliyati bilan shug‘ullanishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
31. Maktabgacha ta’lim muassasasi xodimlarining huquq va imtiyozlari qonun hujjatlarida, maktabgacha ta’lim muassasasi ustavida, shuningdek mehnat shartnomasi (kontrakt)da belgilanadi.
pedagog axloq-odobiga rioya qilish, bolaning qadr-qimmatini hurmat qilish, bolalarni tazyiqdan himoya qilish, ularni mehnatga, ota-onaga hurmat, atrof muhitga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lish ruhida tarbiyalash;
34. Maktabgacha ta’lim muassasasi xodimlariga ish haqi miqdorlari (lavozim maoshlari) qonun hujjatlariga muvofiq belgilanadi. Muassasa rahbari rag‘batlantirish tusidagi ustamalar, qo‘shimcha haq hamda boshqa to‘lovlar turi va miqdorlarini ish haqiga yo‘naltiriladigan mavjud mablag‘lar doirasida belgilaydi.
35. O‘quv-tarbiya jarayonini takomillashtirish, maktabgacha ta’limning innovatsiya shakllarini rivojlantirish maqsadida maktabgacha ta’lim muassasasida Pedagoglar kengashi faoliyat ko‘rsatadi. Pedagoglar kengashi a’zolarini saylash tartibi va uning vakolatiga kiradigan masalalar maktabgacha ta’lim muassasasi ustavida belgilanadi.
36. Maktabgacha ta’lim muassasasiga bevosita rahbarlik qilish mudir tomonidan amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim muassasasi mudirini ishga qabul qilish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi bilan kelishgan holda amalga oshiriladi.
Maktabgacha ta’lim muassasasi mudiri lavozimiga qo‘yiladigan malaka talablari belgilangan tartibda O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan belgilanadi.
maktabgacha ta’lim muassasasi nomidan ishonchnomasiz faoliyat ko‘rsatadi, barcha muassasa va tashkilotlarda uning manfaatlarini ifodalaydi;
maktabgacha ta’lim muassasasi xodimlarini ishga qabul qilish va joy-joyiga qo‘yishni amalga oshiradi, rag‘batlantiradi, intizomiy jazo choralarini ko‘radi va ular bilan tuzilgan mehnat shartnomalari (kontraktlari)ni to‘xtatadi;
maktabgacha ta’lim muassasalarining ishlarini takomillashtirish, moddiy bazasini mustahkamlash, xodimlarni ijtimoiy muhofaza qilishni ta’minlash bo‘yicha takliflarni ko‘rib chiqish uchun xalq ta’limini boshqarish yuqori organiga kiritadi;
bolalar hayoti va sog‘lig‘ini muhofaza qilishning samarali tashkil etilishi, o‘quv-tarbiya jarayoni, moliya-xo‘jalik faoliyati ahvoli, moddiy-texnik bazaning mustahkamlanishi va moddiy boyliklarning saqlanishi uchun javob beradi.
38. Muassis yoki u vakolat bergan organ maktabgacha ta’lim muassasasiga mol-mulkni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda birkitadi.
Maktabgacha ta’lim muassasasiga birkitilgan mol-mulk uning tezkor boshqaruv huquqida bo‘ladi. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘ziga birkitilgan mol-mulkni va xarajatlar smetasi bo‘yicha o‘ziga ajratilgan mablag‘lar hisobiga sotib olingan mol-mulkni qonun hujjatlariga muvofiq tasarruf etadi.
39. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘z majburiyatlari bo‘yicha o‘z tasarrufidagi pul mablag‘lari bilan javob beradi.
40. Maktabgacha ta’lim muassasasi faoliyati uning muassisi tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq moliyalashtiriladi.
Muassislari mahalliy davlat boshqaruvi va davlat hokimiyati organlari bo‘lgan davlat maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyati davlat budjeti mablag‘lari hisobiga moliyalashtiriladi.
41. Quyidagilar maktabgacha ta’lim muassasasi mol-mulkini va moliyaviy resurslarini shakllantirish manbalari hisoblanadi:
42. Bolalarning maktabgacha ta’lim muassasasida bo‘lishi uchun to‘lov miqdori va uni to‘lash tartibi qonun hujjatlariga muvofiq belgilanadi. To‘lov belgilangan tartibda bank muassasalarida ochilgan hisob raqamlariga to‘lanadi.
43. Maktabgacha ta’lim muassasasini moliyalashtirish tasdiqlangan, belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilgan xarajatlar smetasiga muvofiq amalga oshiriladi.
Maktabgacha ta’lim muassasasiga budjetdan tashqari qo‘shimcha mablag‘larning jalb etilishi budjetdan moliyalashtirishning kamayishiga olib kelmaydi.
44. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘z moliya-xo‘jalik faoliyatini budjet mablag‘lari va budjetdan tashqari mablag‘lar doirasida amalga oshiradi.
ta’lim dasturlarining to‘liq hajmda bajarilmaganligi, amalga oshirilayotgan ta’lim dasturlarining sifati;
ta’lim jarayonini tashkil etishning qo‘llanayotgan shakllari, metodlari va vositalarining bolalarning yosh, ruhiy-fiziologik xususiyatlariga, qobiliyatiga, layoqatiga, qiziqishlariga va ehtiyojlariga nomuvofiqligi;
muassasada tarbiyalanayotgan bolalarning ta’lim jarayoni vaqtidagi hayoti va sog‘lig‘i uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javob beradi.
46. Maktabgacha ta’lim muassasasida maktabgacha ta’lim muassasasining asosiy faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan tashkilotlarning, shu jumladan siyosiy partiyalar va harakatlarning tashkil etilishiga va faoliyat ko‘rsatishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Davlat maktabgacha ta’lim muassasasidagi ta’lim dunyoviy xususiyatga ega.
47. Maktabgacha ta’lim muassasasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qayta tashkil etilishi, tugatilishi mumkin.
48. Maktabgacha ta’lim muassasasi tugatilgan taqdirda uning pul mablag‘lari va mol-mulkidan, uning majburiyatlarini qoplash bo‘yicha to‘lovlar chegirilgan holda, qonun hujjatlariga va muassasa ustaviga muvofiq foydalaniladi.
1. Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablariga muvofiq aholiga ta’lim xizmatlari ko‘rsatish nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasining (keyingi o‘rinlarda “nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi” deb yuritiladi) asosiy faoliyati hisoblanadi.
2. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi o‘z faoliyatida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qarorlari va boshqa hujjatlariga, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari, qarorlari va farmoyishlariga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga, shuningdek ushbu Nizomga amal qiladi.
3. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasining ustavi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 5-yanvardagi 5-son qarori bilan tasdiqlangan Ta’lim muassasasi ustavini ishlab chiqish tartibiga muvofiq ishlab chiqiladi, uning muassisi tomonidan tasdiqlanadi va tegishli davlat organlarida ro‘yxatdan o‘tkaziladi.
4. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi ta’lim-tarbiya va sog‘lomlashtirish muassasasi hisoblanadi, quyidagilar uning asosiy vazifalari hisoblanadi:
5. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi muassasa sifatidagi tashkiliy-huquqiy shaklda tashkil etiladi va qonun hujjatlariga muvofiq faoliyat ko‘rsatadi. Yuridik va jismoniy shaxslar, shu jumladan nodavlat mulkchilik shaklidagi yuridik va jismoniy shaxslar nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasining muassislari bo‘lishlari mumkin.
6. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi yuridik shaxs maqomiga ega bo‘ladi, mustaqil moliya-xo‘jalik faoliyatini amalga oshiradi, dumaloq muhrga, burchakli shtampga va o‘z logotipi yozilgan blankaga ega bo‘ladi.
7. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi qonun hujjatlariga muvofiq belgilangan tartibda litsenziya olgan vaqtdan boshlab ta’lim faoliyatini amalga oshirish huquqiga ega bo‘ladi.
Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasini akkreditatsiya qilish vakolatli davlat organi tomonidan, attestatsiya asosida amalga oshiriladi.
9. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida ta’lim mazmuni O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan tavsiya qilingan dasturlar bilan belgilanadi. Muassasa o‘z (mualliflik) dasturlaridan foydalanishga haqlidir. Ushbu dasturlarni tasdiqlash tartibi O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan belgilanadi.
10. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasining ish rejimi va bolalarning u yerda qancha vaqt bo‘lishi muassasa ustavida hamda muassasa rahbari (yoxud muassis) bilan ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar o‘rtasida tuzilgan shartnomada belgilanadi.
11. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida bolalarni o‘qitish va tarbiyalash davlat tilida va “Davlat tili haqida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq boshqa tillarda olib boriladi.
12. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyalanuvchilariga tibbiy yordam ko‘rsatish shtatdagi yoki sog‘liqni saqlash organlarining shartnoma asosida maxsus biriktirilgan tibbiyot xodimlari tomonidan amalga oshiriladi.
Tibbiyot xodimlari nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi xodimlari bilan birgalikda bolalarning hayoti, sog‘lig‘i va jismoniy rivojlanishi, davolash-profilaktika tadbirlari o‘tkazilishi, sanitariya-gigiyena normalariga, ovqatlanish rejimi va sifatiga rioya qilinishi uchun javob beradilar. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi xodimlarini tibbiy ko‘rikdan o‘tkazish shartnoma asosida amalga oshiriladi.
13. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida bolalarning ovqatlanishi O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan tibbiyot, sanitariya-gigiyena normalari va talablari asosida amalga oshiriladi.
14. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi ta’limning uzluksizligini ta’minlash maqsadida shartnoma asosida o‘z faoliyatini umumiy o‘rta ta’lim muassasalari bilan birgalikda amalga oshirishi mumkin.
15. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasiga bolalar 2 yoshdan boshlab 6-7 yoshgacha, tegishli tibbiy xulosa hisobga olingan holda qabul qilinadi.
Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasiga bolalarni qabul qilish va ularning chiqib ketishi tartibi nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasining ustavi bilan belgilanadi.
16. Nodavlat muassasasi guruhlaridagi bolalar soni davlat maktabgacha ta’lim muassasalari uchun belgilangan sondan ortiq bo‘lmasligi kerak.
17. Maxsus pedagogik ma’lumotli shaxslar nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanish huquqiga egadir. Sud tomonidan yoki tibbiy xulosaga muvofiq bunday faoliyat bilan shug‘ullanishi taqiqlangan shaxslar pedagogik faoliyatga qo‘yilmaydilar.
18. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi rahbari belgilangan tartibda pedagog kadrlar malakasini oshirishni va ularni qayta tayyorlashni ta’minlaydi, ularning sha’ni va qadr-qimmatini himoya qiladi, ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalari, mualliflik dasturlari, metodik qo‘llanmalar va didaktik materiallar joriy etilishi uchun shart-sharoitlar yaratadi.
19. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasining pedagoglari va boshqa xodimlari bilan mehnat shartnomalari tuzish va ularni bekor qilish qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
20. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida bolalar, ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar va pedagog xodimlar ta’lim jarayonining qatnashchilari hisoblanadi.
Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida vasiylik kengashlari tashkil etiladi, ularni saylash tartibi va ularning vakolatlari maktabgacha ta’lim muassasalarining ustavlarida belgilanadi.
Bolalarni qabul qilishda nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi ota-onalarni yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslarni muassasaning ustavi va uning faoliyatini tartibga soladigan boshqa hujjatlar bilan tanishtirishi shart.
21. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi bilan ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasining ustavi va shartnoma bilan tartibga solinadi. Shartnoma o‘qitish, tarbiyalash, qarab turish va parvarish qilish jarayonida paydo bo‘ladigan tomonlarning huquqlari, majburiyatlari va javobgarligini o‘z ichiga oladi.
o‘z bolalari uchun o‘qitish va tarbiyalashning shakllarini, bolalar maktabgacha ta’lim muassasalari tipini va ta’lim berish tilini tanlash;
bolalar maktabgacha ta’lim muassasasi ma’muriyatidan maktabgacha ta’lim muassasasining ustaviga muvofiq bo‘lgan zarur shart-sharoitlar yaratilishini talab qilish;
bolalarning bolalar maktabgacha ta’lim muassasasida hayot kechirishini tashkil etishda faol ishtirok etish;
rejim doirasida ular uchun qulay bo‘lgan istalgan vaqtda bolalarni maktabgacha ta’lim muassasasiga olib kelish va undan olib ketish huquqiga ega.
Ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar qonun hujjatlariga va shartnomaga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishlari mumkin.
bolaning qadr-qimmatiga hurmat bilan munosabatda bo‘lish, unda mehnatsevarlik, ezgulik, mehr-shafqat fazilatlarini, o‘zidan katta yoshdagilarga hurmat bilan munosabatda bo‘lish tuyg‘ularini tarbiyalash;
belgilangan normativlarga muvofiq bolalar bog‘chasida bolaning ta’minotiga to‘lovni o‘z vaqtida to‘lash;
bolalarning to‘laqonli ovqatlanishini, ularda shaxsiy gigiyena ko‘nikmalari shakllantirilishini qat’iy kuzatib borish, bolani maktabgacha ta’lim muassasasiga ozoda kiyingan holda olib kelish.
Ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar qonun hujjatlariga va shartnomaga muvofiq boshqa majburiyatlar ham olishlari mumkin.
24. Maktabgacha ta’lim muassasasi tarbiyalanuvchisi va xodimi o‘rtasidagi munosabatlar o‘zaro hamkorlik, bolaning shaxsini hurmat qilish va unga shaxsiy xususiyatlariga muvofiq rivojlanishi uchun erkinlik berish asosida olib boriladi.
Maktabgacha ta’lim muassasasida o‘quv yili har yili 2-sentabrdan boshlanadi, keyingi yilning 1-iyunida tugallanadi va yangi o‘quv yili boshlangunga qadar sog‘lomlashtirish davri boshlanadi.
25. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasini O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi bilan kelishgan holda muassis tomonidan tayinlanadigan shaxs boshqaradi.
Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi rahbari davlat maktabgacha ta’lim muassasasi mudiri lavozimiga qo‘yiladigan malaka talablariga muvofiq bo‘lishi kerak.
26. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi faoliyatini nazorat qilish muassis tomonidan, shuningdek vakolatlar doirasida qonun hujjatlarida belgilangan tartibda vakolatli davlat organlari tomonidan amalga oshiriladi.
27. Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari va o‘qitish dasturlarining nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalari tomonidan bajarilishini nazorat qilishni O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi amalga oshiradi.
28. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalarini attestatsiyadan o‘tkazish, ularning faoliyatini to‘xtatib turish va to‘xtatish qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
29. Muassis yoki u vakolat bergan organ maktabgacha ta’lim muassasasiga mol-mulkni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda birkitadi.
Maktabgacha ta’lim muassasasiga birkitilgan mol-mulk uning tezkor boshqaruv huquqida bo‘ladi. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘ziga birkitilgan mol-mulkni va o‘ziga ajratilgan mablag‘lar hisobiga sotib olingan mol-mulkni qonun hujjatlariga muvofiq tasarruf etadi.
30. Maktabgacha ta’lim muassasasi o‘z majburiyatlari bo‘yicha o‘z tasarrufidagi pul mablag‘lari bilan javob beradi.
31. Maktabgacha ta’lim muassasasi faoliyati uning muassisi tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq moliyalashtiriladi.
32. Quyidagilar maktabgacha ta’lim muassasasi mol-mulkini va moliyaviy resurslarini shakllantirish manbalari hisoblanadi:
33. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasini moddiy-texnik ta’minlash muassislar tomonidan davlat maktabgacha ta’lim muassasalari uchun O‘zbekiston Respublikasida amal qiladigan normalardan past bo‘lmagan miqdorlarda amalga oshiriladi.
34. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi shartnoma asosida boshqa ta’lim muassasalariga pulli xizmatlar ko‘rsatishi, xonalarni va tegishli asbob-uskunalarni ijaraga berishi mumkin.
35. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida bolalarga ta’lim-tarbiya berilganligi uchun ota-onalar yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslarning to‘lovi miqdori shartnomada belgilanadi va O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda to‘lanadi.
ta’lim dasturlarining to‘liq hajmda bajarilmaganligi, amalga oshirilayotgan ta’lim dasturlarining sifati;
ta’lim jarayonini tashkil etishning qo‘llanayotgan shakllari, metodlari va vositalarining bolalarning yosh, psixofiziologik xususiyatlariga, qobiliyatiga, layoqatiga, qiziqishlariga va ehtiyojlariga nomuvofiqligi;
muassasada tarbiyalanayotgan bolalarning ta’lim jarayoni vaqtidagi hayoti va sog‘lig‘i uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javob beradi.
37. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasida maktabgacha ta’lim muassasasining asosiy faoliyati bilan bog‘liq bo‘lmagan tashkilotlarning, shu jumladan siyosiy partiyalar va harakatlarning tashkil etilishiga va faoliyat ko‘rsatishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
38. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda qayta tashkil etilishi, tugatilishi mumkin.
39. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasi tugatilgan taqdirda uning pul mablag‘lari va mol-mulkidan, uning majburiyatlarini qoplash bo‘yicha to‘lovlar chegirilgan holda, qonun hujjatlariga va muassasa ustaviga muvofiq foydalaniladi.
40. Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalarining xalqaro hamkorligi, pedagogik axborot va tajribani ayirboshlash, pedagog kadrlarning amaliyotni o‘tashi va ularning malakasini oshirish qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladi.
1. Ushbu Nizom maktabgacha ta’lim muassasalariga (keyingi o‘rinlarda matnda “maktabgacha muassasalar” deb yuritiladi) qatnamaydigan maktabgacha yoshdagi bolalarning qisqa muddatli (4-5 soat) guruhlari faoliyatini tartibga solish uchun yo‘naltirilgan.
2. Maktabgacha muassasalar negizida tashkil etiladigan qisqa muddatli guruhlarning maqsadi maktabgacha muassasalarga qatnamaydigan bolalarni har tomonlama rivojlantirishni ta’minlash, ularda maktab ta’limiga tayyorgarlik asoslarini shakllantirish hisoblanadi.
3 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar soni 20 nafardan kam bo‘lmagan, biroq 25 nafardan ortiq bo‘lmagan bolalar uchun — “Rivojlantirish guruhi”. Guruh bolalarni har tomonlama rivojlantirish, ularni tengdoshlar va katta yoshli bolalar jamoasiga moslashtirish maqsadida tashkil etiladi;
5 yoshdan 6 yoshgacha bo‘lgan bolalar soni 20 nafardan kam bo‘lmagan, biroq 25 nafardan ortiq bo‘lmagan bolalar uchun — “Kelajakdagi o‘quvchi” guruhi. Guruh maktabgacha katta yoshdagi bolalarni ta’lim muassasasida umumiy o‘rta ta’limga o‘qitishga tayyorlash maqsadida tashkil etiladi;
o‘qitish o‘z ona tilida olib borilmaydigan bolalar uchun bolalar soni 20 nafardan kam bo‘lmagan, biroq 25 nafardan ortiq bo‘lmagan guruh;
2 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar soni 15 nafardan kam bo‘lmagan, biroq 20 nafardan ortiq bo‘lmagan bolalar uchun — “Integrallashgan guruh”. Guruhda sog‘lom bolalar bilan birgalikda, shuningdek “ruhiy rivojlanishi sust” tashxisli bolalar ham (“ruhiy rivojlanishi sust” tashxisli bolalar soni 3 nafardan ortiq bo‘lmasligi lozim) qatnashadi. Guruh bolalarni jamiyatga moslashtirish, rivojlanishida ruhiy nuqsoni bo‘lgan bolalarga muntazam ravishda ruhiy-tibbiy-pedagogik yordam ko‘rsatish, ularni tarbiyalash va o‘qitish, ota-onalarni konsultativ-metodik qo‘llab-quvvatlash maqsadida tashkil etiladi. Bolalarni o‘qitish yakka tartibdagi reja bo‘yicha amalga oshiriladi. Bemor bolalar bilan ishlaganligi uchun tarbiyachi va tarbiyachining yordamchisiga qo‘shimcha haq berilmaydi;
4 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar soni 15 nafardan kam bo‘lmagan, biroq 20 nafardan ortiq bo‘lmagan nogiron bolalar uchun — “Muammoli bola” guruhi. Guruh nogiron bolalarga muntazam ravishda ruhiy-tibbiy-pedagogik yordam ko‘rsatish, bolalarni ta’lim jarayoniga jalb etish, ijtimoiy moslashtirish, bolalarni tarbiyalash va o‘qitishni tashkil etishda ota-onalarga yordam berish maqsadida tashkil etiladi. Mazkur guruhda nogiron bolalar bilan birgalikda sog‘lom bolalar ham bo‘lishi mumkin. Nogiron bolalar (aqliy yetukligi saqlangan) soni 3 nafardan kam bo‘lmasligi lozim. Nogiron bolalar bilan ishlaganligi uchun tarbiyachi va tarbiyachining yordamchisiga qo‘shimcha haq berilmaydi.
4. Qisqa muddatli guruhlardagi bolalarga qaraganligi uchun to‘lov ota-onalar (yoki ularni o‘rnini bosuvchi shaxslar) tomonidan, shuningdek xayr-ehson qiluvchilar tomonidan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi. To‘lovlar bank muassasalarida ochilgan hisob raqamlariga to‘lanadi.
5. Tarkibida qisqa muddatli guruh mavjud bo‘lgan maktabgacha ta’lim muassasasi ta’lim jarayoni vaqtida bolalar, guruh xodimlari hayoti va sog‘lig‘i uchun, uni tashkil etish shakllari, metodlari va vositalarining bolalarning yoshi va ruhiy-fiziologik imkoniyatlariga muvofiqligi uchun javob beradi.
6. Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun maktabgacha ta’lim muassasalarida zarur moddiy-texnika sharoitlari va kadrlar ta’minoti (ajratilgan mablag‘lar doirasida) mavjud bo‘lganda har qanday turdagi qisqa muddatli guruhlar tashkil etiladi. Binolar pedagogika va sanitariya-gigiyena talablariga, yong‘in xavfsizligi qoidalariga javob berishi lozim.
7. Maktabgacha muassasada qisqa muddatli guruhlar soni tegishli ravishda Qoraqalpog‘iston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi, viloyatlar xalq ta’limi boshqarmalari va Toshkent shahar xalq ta’limi bosh boshqarmasi tomonidan, sanitariya normalarini hisobga olgan holda, aholining ehtiyojiga hamda ta’lim jarayonini ta’minlash uchun yaratilgan shart-sharoitlarga qarab belgilanadi.
8. Qisqa muddatli guruhlar xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish tuman (shahar) bo‘limi buyrug‘i bilan tashkil etiladi.
(8-band O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil 20-iyundagi 183-sonli qarori tahririda — O‘R QHT, 2011-y., 25-son, 260-modda)
10. Qisqa muddatli guruhlarni to‘ldirish bir xil yoshdagi bolalar hamda turli yoshdagi bolalar prinsipi bo‘yicha amalga oshiriladi.
11. Qisqa muddatli guruhlarga bolalarni qabul qilish ota-onalar arizasi, bolaning sog‘lig‘i to‘g‘risidagi tibbiy xulosa asosida amalga oshiriladi.
12. Qisqa muddatli guruhlarni to‘ldirishda tanlov asosida hamda test sinovi bo‘yicha qabul qilishga yo‘l qo‘yilmaydi.
13. Qisqa muddatli guruhlar mavjud bo‘lgan ta’lim muassasasi va ota-onalar o‘rtasidagi munosabatlar hududiy xalq ta’limi boshqarmasida hisobi yuritiladigan, belgilangan tartibda tuzilgan shartnoma bilan tartibga solinadi.
14. Qisqa muddatli guruhlar, guruhlarning ish tartibiga bog‘liq holda, tarbiyalanuvchilarni kuniga bir marta (ertalabki yoki tushki nonushta) taomnoma va maktabgacha ta’lim muassasalari uchun ovqatlanish pul normasi bo‘yicha ovqatlanishini tashkil etgan holda faoliyat yuritadi.
15. Maktabgacha ta’lim muassasasi shtatlar jadvali, ushbu Nizom bilan kiritiladigan qo‘shimchalarni hisobga olgan holda, Maktabgacha ta’lim muassasalarining namunaviy shtatlar jadvali asosida ko‘rib chiqiladi va tasdiqlanadi hamda tegishli moliya organida majburiy tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilishi lozim.
“Integrallashgan guruh” — bitta guruh uchun (15—20 nafar bolalar, shundan ruhiy rivojlanishi sust tashxisli — 3—5 nafar bolalar) — 0,25 birlik o‘qituvchi-defektolog;
“Muammoli bola” guruhi — bitta guruh hisobiga (15—20 nafar bolalar, shundan 3—5 nafar nogiron bolalar) — 0,25 birlik o‘qituvchi-logoped yoki 0,25 birlik o‘qituvchi defektolog qo‘shimcha shtat birliklari belgilanadi.
17. Qisqa muddatli guruhlarda ta’lim jarayoni shakli maktabgacha ta’lim muassasasining ta’lim dasturlarida belgilanadi.
18. Qisqa muddatli guruhlarda ta’lim jarayoni bolaning alohida, shaxsan yo‘naltirilgan rivojlanishini ta’minlaydigan tez moslashuvchan shakl va pedagogik texnologiyani o‘z ichiga oladi.
19. Tarbiyaviy ishlarni tashkil qilish bolalarning imkoniyatlari, qiziqishlari, ehtiyojlarini hisobga olgan holda faoliyatning har xil turlarini rivojlantirish uchun sharoitlar yaratishni nazarda tutadi.
20. Qisqa muddatli guruhlarda belgilangan tartibda ota-onalar hisobidan, asosiy faoliyatdan tashqari, qo‘shimcha ta’lim xizmatlari tashkil etishga yo‘l qo‘yiladi.