LexUZ sharhi
Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 2004-yil 2-dekabrdagi 709-II-sonli “Xalq deputatlari mahalliy Kengashi deputatini, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputatini va Senati a’zosini chaqirib olish to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonunini amalga kiritish haqida”gi qaroriga muvofiq o‘z ko‘chini yo‘qotgan.
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlarini tuzayotgan, deputatlik vazifalarini bajarmayotgan yoki saylovchilarning, shuningdek deputatlikka nomzod qilib ko‘rsatgan organning ishonchini boshqacha tarzda oqlamayotgan Oliy Majlis deputati, xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashining deputati ushbu Qonunda belgilangan tartibda chaqirib olinishi mumkin.
Oliy Majlis deputatini, xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashining deputatini chaqirib olish to‘g‘risidagi taklif deputatlikka nomzod ko‘rsatgan tegishli organ yoki tegishli saylov okrugining saylovchilari tomonidan kiritiladi.
Ushbu Qonunning 1-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda, deputatlikka nomzod ko‘rsatgan tegishli organ, ya’ni siyosiy partiyaning oliy organi yoki u vakolat bergan organ, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari, viloyat, Toshkent shahar Kengashi Oliy Majlis deputatini chaqirib olish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qilishi mumkin. Mazkur qaror bayonnoma bilan yoki bayonnomadan ko‘chirma bilan birga Oliy Majlis Kengashiga yuboriladi.
Deputatni chaqirib olish to‘g‘risidagi taklif asosli bo‘lsa, hujjatlar olingan kundan e’tiboran o‘n kunlik muddat ichida Oliy Majlis Kengashi deputatni chaqirib olish bo‘yicha ovoz berishni o‘tkazish zarurligi haqida qaror qabul qiladi va uning Oliy Majlisga saylov o‘tkazuvchi Markaziy saylov komissiyasiga yuboradi.
Markaziy saylov komissiyasi Oliy Majlis Kengashining qarori olingan kundan e’tiboran o‘n kunlik muddat ichida deputatni chaqirib olish bo‘yicha okrug komissiyasini tuzadi, ovoz berish kunini tayinlaydi va bu haqda Oliy Majlis Kengashiga ma’lum qiladi.
Ushbu Qonunning 1-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda saylovchilar fuqarolar yig‘inida (vakillar yig‘ilishida) Oliy Majlis deputatini chaqirib olish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qilishlari mumkin. Fuqarolar yig‘ini (vakillar yig‘ilishi) unda aholining (delegatlarning) uchdan ikki qismi hozir bo‘lgan taqdirda bunday qaror qabul qilishga haqlidir.
Fuqarolar yig‘ini (vakillar yig‘ilishi)ning deputatni chaqirib olish zarurligi to‘g‘risidagi qarori bayonnoma bilan yoki bayonnomadan ko‘chirma bilan birga Oliy Majlis Kengashiga yuboriladi va bu haqda deputatlikka nomzod ko‘rsatgan organga ma’lum qilinadi.
Deputatni chaqirib olish to‘g‘risidagi taklif asosli bo‘lsa, Oliy Majlis Kengashi hujjatlar olingan kundan e’tiboran o‘n kunlik muddat ichida tegishli saylov okrugida Oliy Majlis deputatini chaqirib olish to‘g‘risidagi taklifni muhokama etish yuzasidan yig‘ilishlar o‘tkazish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qiladi.
Deputatni chaqirib olish to‘g‘risidagi taklifni muhokama qilishga bag‘ishlangan yig‘ilishlar Oliy Majlis Kengashi tomonidan tegishli qaror qabul qilingan vaqtdan e’tiboran yigirma kun ichida o‘tkaziladi. Deputatni chaqirib olish to‘g‘risidagi taklifni qo‘llab-quvvatlagan saylovchilarning turar joyini ko‘rsatgan holda tuzilgan ro‘yxati taklifni muhokama qilish tugagan kundan e’tiboran besh kunlik muddat ichida Oliy Majlis Kengashiga taqdim etiladi.
Oliy Majlis deputatini chaqirib olish to‘g‘risidagi taklifni okrugda qo‘llab-quvvatlagan saylovchilarning soni saylov kuni ro‘yxatga kiritilgan saylovchilar umumiy sonining kamida besh foizini tashkil etishi kerak.
Oldingi tahrirga qarang.
Ushbu Qonun buzilishiga yo‘l qo‘yilgan bo‘lmasa, saylovchilar ro‘yxati olingan kundan e’tiboran o‘n kunlik muddat ichida Oliy Majlis Kengashi deputatni chaqirib olish bo‘yicha ovoz berishni o‘tkazish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qiladi va uni Markaziy saylov komissiyasiga yuboradi.
(4-moddaning oltinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-sonli Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)
Markaziy saylov komissiyasi Oliy Majlis Kengashining qarori olingan kundan e’tiboran o‘n kunlik muddat ichida deputatni chaqirib olish bo‘yicha okrug komissiyasini tuzadi, ovoz berish kunini tayinlaydi va bu haqda Oliy Majlis Kengashiga ma’lum qiladi.
Ushbu Qonunning 1-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda, deputatlikka nomzod ko‘rsatgan tegishli organ, ya’ni siyosiy partiyaning viloyat organi, xalq deputatlari shahar, tuman Kengashi yoki fuqarolar yig‘inida (vakillar yig‘ilishida) saylovchilar deputatni chaqirib olish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qilishlari mumkin. Fuqarolar yig‘ini (vakillar yig‘ilishi)ning qonuniy huquqqa egaligi “Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni bilan belgilanadi.
Deputatlikka nomzod ko‘rsatgan organning yoki saylovchilarning deputatni chaqirib olish zarurligi to‘g‘risidagi qarori bayonnoma bilan yoki bayonnomadan ko‘chirma bilan birga xalq deputatlari tegishli viloyat Kengashiga yuboriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Deputatni chaqirib olish to‘g‘risidagi taklif asosli bo‘lsa, xalq deputatlari viloyat Kengashi hujjatlar olingan kundan e’tiboran besh kunlik muddat ichida deputatni chaqirib olish bo‘yicha ovoz berish o‘tkazish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qiladi hamda uni viloyat saylov komissiyasiga yuboradi.
Viloyat saylov komissiyasi xalq deputatlari viloyat Kengashining qarori olingan kundan e’tiboran besh kunlik muddat ichida deputatni chaqirib olish bo‘yicha okrug komissiyasini tuzadi, ovoz berish kunini tayinlaydi va bu xususda xalq deputatlari viloyat Kengashiga axborot beradi.
(5-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-sonli Qonuniga muvofiq uchinchi va to‘rtinchi qismlar bilan almashtirilgan — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)
Ushbu Qonunning 1-moddasida nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lgan taqdirda deputatlikka nomzod ko‘rsatgan tegishli organ, ya’ni siyosiy partiyaning tuman, shahar organi yoki fuqarolar yig‘inida (vakillar yig‘ilishida) saylovchilar deputatni chaqirib olish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qilishlari mumkin. Fuqarolar yig‘ini (vakillar yig‘ilishi)ning qonuniy huquqqa egaligi “Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni bilan belgilanadi.
Deputatlikka nomzod ko‘rsatgan organning yoki saylovchilarning deputatni chaqirib olish zarurligi to‘g‘risidagi qarori bayonnoma bilan yoki bayonnomadan ko‘chirma bilan birga xalq deputatlari tegishli tuman, shahar Kengashiga yuboriladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Deputatni chaqirib olish to‘g‘risidagi taklif asosli bo‘lsa, xalq deputatlari tuman, shahar Kengashi hujjatlar olingan kundan e’tiboran besh kunlik muddat ichida deputatni chaqirib olish bo‘yicha ovoz berish o‘tkazish zarurligi to‘g‘risida qaror qabul qiladi hamda uni tuman, shahar saylov komissiyasiga yuboradi.
Tuman, shahar saylov komissiyasi xalq deputatlari tuman, shahar Kengashining qarori olingan kundan e’tiboran besh kunlik muddat ichida deputatni chaqirib olish bo‘yicha okrug komissiyasini tuzadi, ovoz berish kunini tayinlaydi va bu xususda xalq deputatlari tuman, shahar Kengashiga axborot beradi.
(6-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-sonli Qonuniga muvofiq uchinchi va to‘rtinchi qismlar bilan almashtirilgan — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)
Oliy Majlis Kengashi, Markaziy saylov komissiyasi, xalq deputatlari tegishli viloyat, tuman, shahar Kengashi deputatga uni deputatlikdan chaqirib olish to‘g‘risidagi taklif xususida uch kunlik muddatdan kechiktirmay yozma bildirish xati yuborib, tushgan hujjatlarning nusxalarini unga ilova qiladi.
Deputat saylovchilar bilan uchrashishga, o‘zining chaqirib olinishi to‘g‘risidagi masala qarab chiqilayotgan yig‘ilishlar, sessiyalar va majlislarda ishtirok etishga hamda o‘zini himoya qilishga haqlidir.
Deputatni chaqirib olish to‘g‘risidagi masalani qo‘yishga sabab bo‘lgan yolg‘on axborotni bila turib taqdim etgan fuqarolar qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortiladilar.
Oldingi tahrirga qarang.
Oliy Majlis deputatini chaqirib olish masalasi bo‘yicha ovoz berish kuni Markaziy saylov komissiyasi tomonidan tayinlanadi.
Xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashi deputatini chaqirib olish masalasi bo‘yicha ovoz berish kuni tegishli viloyat, tuman, shahar saylov komissiyasi tomonidan tayinlanadi.
(8-moddaning birinchi va ikkinchi qismlari O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-sonli Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)
Deputatni chaqirib olish bo‘yicha ovoz berish kuni tegishli okrug komissiyasi tuzilgan kundan e’tiboran kamida bir oy keyinga tayinlanishi lozim.
Ovoz berish kuni tayinlanganidan keyin kechi bilan uch kun ichida ovoz berish kuni to‘g‘risida mahalliy ommaviy axborot vositalari orqali xabar qilinadi.
Ovoz berishni o‘tkazish kuni tayinlanganidan keyin saylovchilarga deputatni chaqirib olish bilan bog‘liq masalalarni erkin va har tomonlama muhokama etish imkoniyati kafolatlanadi, shuningdek deputatni chaqirib olishni yoqlab yoki chaqirib olishga qarshi moneliksiz tashviqot yuritishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Deputatni chaqirib olish bo‘yicha ishni tashkil etish tegishli okrug komissiyasi zimmasiga yuklatiladi.
Deputatni chaqirib olish masalasi bo‘yicha ovoz berishni tashkil etish va o‘tkazish uchun ovoz berishga kechi bilan yigirma besh kun qolganida ovoz berish uchastkalari tashkil etiladi va kechi bilan yigirma kun qolganida uchastka komissiyalari tuziladi.
Saylovchilarning ro‘yxatlari ovoz berish kuniga kechi bilan o‘n kun qolganida hamma tanishishi uchun taqdim qilinadi.
Uchastkalarni hamda komissiyalarni tuzish, komissiyalarning vakolatlari, saylovchilarning ro‘yxatlarini tuzish “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to‘g‘risida”gi va “Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga saylov to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonunlarida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Okrug va uchastka komissiyalarining vakolat muddatlari deputatni chaqirib olish bo‘yicha ovoz berish yakunlari chiqarilganidan keyin tugaydi.
Deputatni chaqirib olish masalasi bo‘yicha ovoz berish byulletenida deputatning familiyasi, ismi, otasining ismi yozilib, uning tug‘ilgan yili, qaysi partiyaga mansubligi, egallab turgan lavozimi (mashg‘ulotning turi) ko‘rsatiladi.
Byulleten davlat tilida, shuningdek tegishli okrug komissiyasining qaroriga binoan saylov okrugi aholisining ko‘pchiligi muomala qiladigan tillarda nashr etiladi.
Deputatni chaqirib olish masalasi bo‘yicha ovoz berish yashirin bo‘lib, “O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to‘g‘risida”gi va “Xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga saylov to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonunlarining talablariga muvofiq o‘tkaziladi.
Ovoz berish chog‘ida, basharti, saylovchi deputatning vakolatlari saqlab qolinishiga tarafdor bo‘lsa, byulletendagi deputatning familiyasini o‘chirmaydi, agar deputat chaqirib olinishini yoqlab ovoz bersa, deputatning familiyasini o‘chiradi.
Oldingi tahrirga qarang.
Ovoz berish natijalari ovoz berish o‘tkazilgan kunning ertasiga okrug komissiyasining majlisida aniqlanib, bayonnomaga kiritiladi va tegishincha Markaziy saylov komissiyasiga, viloyat, tuman, shahar saylov komissiyasiga yuboriladi.
(13-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-sonli Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)
Basharti, ovoz berishda qatnashgan saylovchilarning yarmidan ko‘pi deputatni chaqirib olishni yoqlab ovoz bergan bo‘lsa, u chaqirib olingan hisoblanadi.
Basharti, ovoz berishda qatnashgan saylovchilarning yarmidan kami deputatni chaqirib olishni yoqlab ovoz bergan bo‘lsa, shuningdek ovoz berishda ovoz berish ro‘yxatlariga kiritilgan saylovchilarning yarmidan kami ishtirok etgan bo‘lsa, deputatni chaqirib olish rad qilingan hisoblanadi.
Deputatni chaqirib olishni yoqlab va chaqirib olishga qarshi berilgan ovozlar teng bo‘lib qolgan taqdirda, deputat o‘z vakolatlarini saqlab qoladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Markaziy saylov komissiyasi yoki viloyat, tuman, shahar saylov komissiyasi Qonun buzilishiga yo‘l qo‘yilganligi oqibatida ovoz berish natijalarini haqiqiy emas deb topishi mumkin. Bunday holda takroriy ovoz berish tayinlanib, u kechi bilan ikki hafta ichida ushbu Qonun talablariga rioya etgan holda o‘tkaziladi.
Markaziy saylov komissiyasi, tegishli viloyat, tuman, shahar saylov komissiyasi kelib tushgan okrug komissiyasining bayonnomasiga asosan besh kunlik muddat ichida ovoz berish natijalarini qayd etadi hamda ular haqida mahalliy ommaviy axborot vositalari orqali xabar qiladi.
Oliy Majlis deputatini chaqirib olish bo‘yicha ovoz berish yakunlari to‘g‘risida Markaziy saylov komissiyasi Oliy Majlis Kengashiga ma’lum qiladi, xalq deputatlari viloyat, tuman, shahar Kengashi deputatini chaqirib olish bo‘yicha ovoz berish yakunlari to‘g‘risida esa viloyat, tuman, shahar saylov komissiyasi tegishli hokimiyat vakillik organining rahbariga ma’lum qiladi.
(13-moddaning beshinchi, oltinchi va yettinchi qismlari O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-sonli Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)
Ovoz berish natijasida deputat chaqirib olingan bo‘lsa, deputatni chaqirib olish bo‘yicha ovoz berish yakunlari qayd etilgan paytdan e’tiboran uning vakolatlari muddatidan ilgari to‘xtatilgan hisoblanadi.
Deputatni chaqirib olish masalasi bo‘yicha ovoz berishni o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish bilan bog‘liq xarajatlar respublika budjeti yoki tegishli mahalliy budjet hisobidan bo‘ladi.
Oldingi tahrirga qarang.
Ushbu Qonun buzilganligi ustidan Markaziy saylov komissiyasiga, tegishli viloyat, tuman, shahar saylov komissiyasiga yoki bevosita sudga shikoyat qilinishi mumkin.
(15-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 26-maydagi 82-II-sonli Qonuni tahririda — Oliy Majlis Axborotnomasi, 2000-y., 5-6-son, 153-modda)