LexUZ sharhi
Mazkur Qonun O‘zbekistan Respublikasining 2022-yil 20-apreldagi O‘RQ-765-sonli “Nobank kredit tashkilotlari va mikromoliyalashtirish faoliyati to‘g‘risida”gi Qonuniga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Ushbu Qonunning maqsadi mikromoliyaviy xizmatlar bozorini rivojlantirish, fuqarolarning va tadbirkorlik subyektlarining ishchanlik faolligini oshirish uchun ularning moliyaviy mablag‘lar hamda xizmatlarga bo‘lgan ehtiyojlarini ta’minlash sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat.
Mikromoliyalash to‘g‘risidagi qonunchilik ushbu Qonun va boshqa qonunchilik hujjatlaridan iboratdir.
Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining Mikromoliyalash to‘g‘risidagi qonunchiligida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa, xalqaro shartnoma qoidalari qo‘llaniladi.
(2-modda O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Mikromoliyalash mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotlarning qonunchilikda belgilangan miqdordan oshmaydigan summada mikrokredit, mikroqarz, mikrolizing berish, shuningdek mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish to‘g‘risidagi shartnomaga (bundan buyon matnda shartnoma deb yuritiladi) muvofiq boshqa xizmatlar ko‘rsatish borasidagi faoliyatidir.
(3-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Mikrokredit qarz oluvchiga tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun 300 million so‘mdan oshmaydigan summada to‘lovlilik, muddatlilik va qaytarish shartlari asosida beriladigan pul mablag‘laridir.
(4-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2020-yil 17-martdagi O‘RQ-612-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 18.03.2020-y., 03/20/612/0326-son)
Mikrokredit qarz oluvchiga pul mablag‘larini shartnomaga muvofiq muayyan maqsadlar uchun ishlatish shartlari asosida (maqsadli mikrokredit) berilishi mumkin.
Mikroqarz banklar va mikrokredit tashkilotlari tomonidan jismoniy shaxs bo‘lgan qarz oluvchiga 50 million so‘mdan oshmaydigan summada to‘lovlilik, muddatlilik va qaytarish shartlari asosida beriladigan pul mablag‘laridir.
(5-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2020-yil 17-martdagi O‘RQ-612-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 18.03.2020-y., 03/20/612/0326-son)
Mikrolizing mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot tomonidan lizing oluvchining topshirig‘iga binoan uchinchi tarafdan mol-mulk olish hamda uni egalik qilish va foydalanish uchun lizing oluvchiga shartnomada belgilangan shartlar asosida haq evaziga berish nazarda tutiladigan xizmatdir.
Mikrolizing tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish uchun lizing to‘g‘risidagi qonunchilikka muvofiq 600 million so‘mdan oshmaydigan summada beriladi.
(6-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Ushbu Qonunda qarz oluvchilarga nisbatan belgilangan qoidalar mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotlarning xizmatlaridan foydalanuvchi lizing oluvchilarga nisbatan qo‘llaniladi.
Banklar, mikrokredit tashkilotlari, lombardlar va boshqa kredit tashkilotlari mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotlardir.
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun qarang: “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi (yangi tahriri), “Mikrokredit tashkilotlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasining qonunlari hamda O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 289-moddasi, O‘zbekiston Respublikasining “Garov to‘g‘risida”gi Qonunining 35-moddasi.
(7-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2012-yil 29-dekabrdagi O‘RQ-345-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 1-son, 1-modda)
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish qoidalari mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotlar tomonidan ushbu Qonunga muvofiq belgilanadi.
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish qoidalari barchaning tanishib chiqishi uchun ochiq bo‘lishi va bu qoidalarda quyidagilar bo‘lishi kerak:
mikromoliyaviy xizmatlarning miqdori, muddatlari, to‘lovi va to‘liq qiymati to‘g‘risidagi ma’lumotlar.
(8-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 3-oktabrdagi O‘RQ-494-sonli Qonuni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.10.2018-y., 03/18/494/1992-son)
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish shartnomalari bo‘yicha yillik qarz miqdorining yarmidan ko‘pini tashkil etadigan summada foizlar hisoblash, vositachilik haqlari va neustoyka (jarima, penya) undirish, javobgarlikning boshqa choralarini qo‘llash taqiqlanadi.
(8-modda O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 3-oktabrdagi O‘RQ-494-sonli Qonuniga asosan to‘rtinchi qism bilan to‘ldirilgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.10.2018-y., 03/18/494/1992-son)
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotlar o‘z mablag‘lari, shu jumladan olgan daromadlari hamda qonunchilikda taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatadi.
(9-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish qoidalariga muvofiq, yuridik va jismoniy shaxslar mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotga mikromoliyaviy xizmatlardan foydalanish uchun buyurtma (bundan buyon matnda buyurtma deb yuritiladi) hamda o‘z faoliyati va daromadlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar ko‘rsatilgan boshqa hujjatlar taqdim etadi.
yuridik shaxs uchun — uning to‘liq nomi, joylashgan eri (pochta manzili), soliq to‘lovchining identifikatsiya raqami va bank rekvizitlari;
jismoniy shaxs uchun — uning familiyasi, ismi, otasining ismi, pasporti yoki identifikatsiyalovchi ID-kartasi (shaxsini tasdiqlovchi hujjati) seriyasi va raqami, doimiy yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatga olingan manzili, shuningdek yakka tartibdagi tadbirkor uchun — qo‘shimcha ravishda jismoniy shaxsning shaxsiy identifikatsiya raqami va bank rekvizitlari;
(11-modda birinchi qismining uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2022-yil 14-martdagi O‘RQ-759-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 14.03.2022-y., 03/22/759/0213-son)
mikromoliyaviy xizmatlarning summasi, turi, maqsadi, bunday xizmatlar ko‘rsatish muddatlari va obyekti;
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot buyurtmani olganidan so‘ng uch ish kuni ichida uni ko‘rib chiqishi va mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish to‘g‘risida yoki mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatishni asoslantirilgan holda rad etish haqida qaror qabul qilishi shart.
(12-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2014-yil 4-sentabrdagi O‘RQ-373-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2014-y., 36-son, 452-modda)
Buyurtma mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot tomonidan ko‘rib chiqilayotganda quyidagilarning tahlili amalga oshiriladi:
mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot oldidagi majburiyatlarni buyurtma beruvchi tomonidan o‘z vaqtida bajarish imkoniyatining mavjudligi.
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish asoslantirilgan holda rad etilgan taqdirda, mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot buyurtma beruvchiga bu haqda yozma shaklda ma’lum qilishi shart.
Buyurtmani ko‘rib chiqish natijalariga ko‘ra mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish to‘g‘risida qaror qabul qilingan taqdirda, mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot va qarz oluvchi o‘rtasida shartnoma tuziladi.
LexUZ sharhi
mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotning tashkiliy-huquqiy shakli ko‘rsatilgan to‘liq nomi, joylashgan eri (pochta manzili), soliq to‘lovchining identifikatsiya raqami va bank rekvizitlari;
jismoniy shaxsning familiyasi, ismi, otasining ismi, pasporti yoki identifikatsiyalovchi ID-kartasi (shaxsini tasdiqlovchi hujjati) seriyasi va raqami, doimiy yashash joyi bo‘yicha ro‘yxatga olingan manzili (yakka tartibdagi tadbirkor uchun qo‘shimcha ravishda jismoniy shaxsning shaxsiy identifikatsiya raqami va bank rekvizitlari ko‘rsatiladi) yoki yuridik shaxsning to‘liq nomi, joylashgan eri (pochta manzili), soliq to‘lovchining identifikatsiya raqami va bank rekvizitlari;
(14-modda birinchi qismining uchinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2022-yil 14-martdagi O‘RQ-759-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 14.03.2022-y., 03/22/759/0213-son)
mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish shartnomalari bo‘yicha yillik qarz miqdorining yarmidan ko‘pini tashkil etadigan summada foizlar hisoblashni, vositachilik haqlari va neustoyka (jarima, penya) undirishni, javobgarlikning boshqa choralarini qo‘llashni taqiqlash sharti;
(14-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2018-yil 3-oktabrdagi O‘RQ-494-sonli Qonuniga asosan oltinchi xatboshi bilan to‘ldirilgan — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.10.2018-y., 03/18/494/1992-son)
mikromoliyaviy xizmat ko‘rsatish, mikromoliyaviy xizmat bo‘yicha asosiy qarzni qaytarish, shuningdek foizlar va lizing to‘lovlarini to‘lash tartibi va muddatlari;
shartnoma bo‘yicha majburiyatlar bajarilmaganda yoki lozim darajada bajarilmaganda taraflarning javobgarligi;
(14-moddaning ikkinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Shartnoma shartlari, agar qonunchilikda boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, taraflarning kelishuviga binoan o‘zgartirilishi mumkin.
(15-moddaning birinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Qarz oluvchi foydalanilmagan mikromoliyaviy xizmat summasidan voz kechish haqida mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotni shartnoma tuzilgan kundan e’tiboran ikki hafta ichida yozma ravishda xabardor etish orqali mazkur summadan voz kechishga haqli.
Qarz oluvchi ko‘rsatilgan mikromoliyaviy xizmatdan shartnoma tuzilgan kundan e’tiboran bir oy ichida foydalanmagan taqdirda, mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot shartnomani bekor qilish haqida qarz oluvchini yozma ravishda xabardor etish orqali shartnomani bir tomonlama tartibda bekor qilishga haqli.
Yozma xabar topshirilgan yoki pochta orqali jo‘natilgan sana mazkur yozma xabar yuborilgan sana hisoblanadi.
o‘z huquq va majburiyatlari to‘g‘risida, shu jumladan mikromoliyaviy xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq barcha xarajatlar haqida ishonchli hamda to‘liq axborot olish;
shartnoma bo‘yicha majburiyatlar bajarilmaganligi yoki lozim darajada bajarilmaganligi natijasida yetkazilgan zararlarning o‘rnini qoplashni talab qilish.
mikromoliyaviy xizmatdan foydalanish va shartnoma bo‘yicha majburiyatlarni bajarish uchun zarur bo‘lgan hujjatlarni taqdim etishi;
Qarz oluvchi qonunchilikka yoki shartnomaga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishi va uning zimmasida boshqa majburiyatlar ham bo‘lishi mumkin.
(16-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
shartnomaga muvofiq majburiyatlarning qarz oluvchi tomonidan bajarilishini ta’minlash sharti asosida yoki shunday shartsiz mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish;
mikromoliyaviy xizmat ko‘rsatish va shartnoma bo‘yicha majburiyatlarni bajarish uchun zarur bo‘lgan hujjatlarni buyurtma beruvchidan so‘rab olish;
to‘lov o‘z vaqtida amalga oshirilmagan yoxud maqsadli mikrokreditdan belgilangan maqsadda foydalanilmagan taqdirda, majburiyatlarning qarz oluvchi tomonidan muddatidan ilgari bajarilishini talab qilish.
buyurtma beruvchining huquq va majburiyatlari to‘g‘risida, shu jumladan mikromoliyaviy xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq barcha xarajatlar haqida buyurtma beruvchiga ishonchli hamda to‘liq axborotni ma’lum qilishi;
shartnoma bo‘yicha majburiyatlar bajarilmaganligi yoki lozim darajada bajarilmaganligi natijasida yetkazilgan zararlarning o‘rnini qarz oluvchiga qoplashi shart.
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilot qonunchilikka yoki shartnomaga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishi va uning zimmasida boshqa majburiyatlar ham bo‘lishi mumkin.
(17-moddaning uchinchi qismi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
mol-mulk yoki qimmatli qog‘ozlar garovi, shu jumladan garov depoziti, banklarning omonat sertifikatlari hamda qonunchilikda va shartnomada nazarda tutilgan boshqa usullar bilan ta’minlanadi.
(18-modda birinchi qismining to‘rtinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Qarz oluvchining daromadlari hajmi, shuningdek shartnoma bo‘yicha majburiyatlar bajarilishining qarz oluvchi tomonidan taqdim etilgan ta’minoti olingan mikromoliyaviy xizmat summasini qaytarish va mazkur xizmat bo‘yicha hisoblangan foizlarni to‘lash uchun yetarli bo‘lishi kerak.
Qarz oluvchi olingan mikrokredit, mikroqarz summasini muddatidan ilgari qaytarishga yoki mikrolizing obyektining qiymatini muddatidan ilgari to‘lashga, shuningdek ulardan haqiqatda foydalanilgan muddat uchun hisoblangan foizlarni (lizing beruvchining foizli daromadini) to‘lashga haqli.
(19-modda O‘zbekiston Respublikasining 2012-yil 29-dekabrdagi O‘RQ-345-sonli Qonuni tahririda — O‘R QHT, 2013-y., 1-son, 1-modda)
Qarz oluvchi o‘z majburiyatlarini bajarmagan taqdirda, kafolat beruvchi yoki kafil qarzni qaytarish muddati tugagach, mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatuvchi tashkilotning birinchi talabiga binoan shartnomaga muvofiq qarz oluvchining qarzini to‘lashi shart.
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish faoliyati bilan bog‘liq hujjatlarni saqlash qonunchilikka muvofiq amalga oshiriladi.
(21-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Mikromoliyaviy xizmatlar ko‘rsatish bilan bog‘liq holda yuzaga keladigan nizolar qonunchilikda belgilangan tartibda hal etiladi.
(22-moddaning matni O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
Mikromoliyalash to‘g‘risidagi qonunchilikni buzganlikda aybdor shaxslar belgilangan tartibda javobgar bo‘ladilar.
(23-modda O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
(24-moddaning nomi O‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 21-apreldagi O‘RQ-683-sonli Qonuni tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 21.04.2021-y., 03/21/683/0375-son)
davlat boshqaruvi organlari ushbu Qonunga zid bo‘lgan o‘z normativ-huquqiy hujjatlarini qayta ko‘rib chiqishlari va bekor qilishlarini ta’minlasin.
LexUZ sharhi