LexUZ sharhi
Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021-yil 22-fevraldagi 87-sonli “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining o‘z ahamiyatini yo‘qotgan ayrim qarorlarini o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblash to‘g‘risida (O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘z ahamiyatini yo‘qotgan qonunchilik hujjatlarini qayta ko‘rib chiqish tizimini joriy etish orqali mamlakatda ishbilarmonlik muhitini yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020-yil 27-sentabrdagi PF-6075-son Farmoni)”gi qaroriga asosan o‘z kuchini yo‘qotgan.
Inflatsiyaning chuqurlashib borishi va yaqin orada narxlarning liberallashtirilishi sharoitlarida respublika va uning aholisi manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha kechiktirib bo‘lmaydigan chora-tadbirlarni ta’minlash, iste’mol bozoridagi vaziyatni barqarorlashtirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi Rayosati va Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi qo‘mitalari O‘zbekiston Respublikasining mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, birjalar, korxonalarning sinishi, aksionerlik jamiyatlari va qimmatbaho qog‘ozlar haqidagi, monopoliyaga, emissiyaga qarshi kurash, kredit-pul siyosati, aholining pul daromadlarini indeksatsiyalash, ish bilan bandlik to‘g‘risidagi qonunlar loyihalarini, bojxona kodeksi va iqtisodiyotning bozor infrastrukturasini shakllantirish va mavjud bo‘lishi bilan bog‘liq boshqa qonun loyihalarini va ularni amalga oshirish mexanizmini ishlab chiqishni tezlashtirsinlar hamda ularni Oliy Kengashning navbatdagi sessiyasiga ko‘rib chiqish uchun kiritsinlar.
2. Vazirlar Mahkamasi komplekslari O‘zbekiston Respublikasining “Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish to‘g‘risida”gi Qonuni qabul qilingandan keyin bir hafta muddat ichida uy-joylarni, moddiy-ishlab chiqarish sohasidagi davlat korxonalarini, xizmatlarni va boshqa sohalarni xususiylashlashtirish mexanizmini, davlat tasarrufidan chiqarish, xususiylashtirish shakllarini, tartiblari va bosqichlarini belgilab beradigan qonunni talqin qiluvchi va boshqa normativ hujjatlarni ishlab chiqsinlar va tasdiqlashga taqdim etsinlar.
Bunda xususiylashtirishni birinchi navbatda savdoda, maishiy xizmat ko‘rsatish va mahalliy sanoatda amalga oshirish, davlat idoraviy uy-joy fondini sotish huquqisiz fuqarolarning shaxsiy mulki qilib berish, ko‘proq davlat korxonalarini jamoa aksionerlik korxonalariga ustun darajada aylantirish nazarda tutilsin.
3. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining agrar masalalar qo‘mitasi, Vazirlar Mahkamasining dehqonchilik-sanoat kompleksi (o‘rtoq Jo‘rabekov), shaxsiy yordamchi xo‘jaliklar egalari uyushmasi respublikaning manfaatdor iqtisodiyot organlari bilan birgalikda 10 kun muddat ichida past rentabelli zarar ko‘ruvchi sovxozlarni jamoa va kooperativ mulkka aylantirish, ular negizida fermerlik (dehqon) xo‘jaliklari tashkil etish hisobiga, ularni tubdan qisqartirish to‘g‘risida takliflar kiritsinlar,
4. Vazirlar Mahkamasining komplekslari ikki hafta muddat ichida respublikaning bir qator moddiy-ishlab chiqarish tarmoq vazirliklarini uyushmalar yoki konsernlarga aylantirish to‘g‘risida Hukumat qarorlarini tayyorlasinlar, shuningdek, zarar ko‘ruvchi korxonalarni tubdan qisqartirish hamda xo‘jalik yuritishning ijara va aksionerlik shakllarini rivojlantirish bo‘yicha takliflar kiritsinlar.
5. Respublika aholisini eng zarur mollar bilan kafolatlangan tarzda ta’minlash va ularning manfaatlarini himoya qilish uchun asosiy oziq-ovqat turlarini va nooziq-ovqat mollarini tasdiqlangan turlar va belgilangan narxlarda talonlar bo‘yicha sotishning amaldagi tartibi saqlab qolinsin.
6. Xalq iste’moli mollari, savdo va pulli xizmatlar kompleksi (o‘rtoq Mutalov), Iqtisodiyot qo‘mitasi (o‘rtoq Mahmudov), Savdo vazirligi (o‘rtoq Usmonov), O‘zbekbirlashuv (o‘rtoq Volkov)ga:
shu yilning 1-dekabriga qadar talonlar bo‘yicha sotiladigan xalq iste’moli mollarining bozor fondlarini to‘la ro‘yxatga olish, davlat va kooperativ savdosi korxonalarini eng zarur mollar bilan belgilab qo‘yilgan nomenklaturaga muvofiq va mollarni sotish yuzasidan tasdiqlangan normalarga mos keladigan hajmlarda uzluksiz ta’minlash yuzasidan aniq chora-tadbirlar ko‘rish;
savdo tashkilotlariga ajratilayotgan eng zarur mollarning bozor fondlaridan aniq maqsad yo‘lida foydalanish ustidan qattiq nazorat o‘rnatish, ushbu mollarni sotish sohasida belgilangan tartibni buzayotgan, chayqovchilikka va olibsotarlikka yo‘l ochayotgan shaxslarni intizomiy va ma’muriy javobgarlikka tortish;
mollarni talonlar bo‘yicha sotish hajmlarini to‘la-to‘kis qoplash uchun 1991-yil dekabr—1992-yil mart oylari davri uchun eng zarur mollarning talab qilinadigan hisob-kitoblarini tayyorlash, mollarni keltirish manbalarini aniqlash, o‘z vaqtida tegishli shartnomalar tuzish;
Toshkent shahrida eng zarur mollarni savdo tashkilotlari tomonidan talonlar bo‘yicha aholiga sotish bilan bir vaqtda markazlashgan tartibda xarid qilib olinadigan ushbu va boshqa tovarlarni amalda bo‘lgan shartnomaviy narxlar bo‘yicha sotish tartibini tezda respublikaning barcha hududida joriy qilish;
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining qo‘mitalari eng zarur mollarni talonlar bo‘yicha sotish qoidalariga rioya etilishi ustidan deputatlar nazoratini kuchaytirsinlar.
7. Ichki iste’mol bozorini saqlash va muhofaza qilish manfaatlari yo‘lida 1991-yilning 15-dekabridan boshlab respublika davlat, kooperativ, tijorat va vositachilik savdosi tizimida barcha turdagi oziq-ovqatlarni va nooziq-ovqat mollarini kuponlar bo‘yicha sotishni joriy qilish maqsadga muvofiq deb hisoblansin.
Iqtisodiyot qo‘mitasi O‘zbekiston davlat banki, O‘zbekiston jamg‘arma banki, O‘zbekiston Respublikasi Savdo vazirligi, O‘zbekbirlashuv bilan birgalikda shu yilning 20-noyabrigacha bo‘lgan muddat ichida kupon blanklarining namunaviy nusxasini, kuponlarni chiqarish va tarqatish, ular bo‘yicha mollarni sotish tartibi to‘g‘risidagi nizomni ishlab chiqsin va ularni Vazirlar Mahkamasining ko‘rib chiqishiga kiritsin.
8. Narxlar tizimi yanada isloh qilinishi munosabati bilan respublika aholisini ijtimoiy himoya qilishni kuchaytirish maqsadida:
Moliya vazirligi (o‘rtoq Boqiboyev) Iqtisodiyot qo‘mitasi (o‘rtoq Mahmudov), Mehnat vazirligi (o‘rtoq Otajonov), O‘zbekiston davlat banki (o‘rtoq Mullajonov) bilan birgalikda ikki hafta muddat ichida budjet tashkilotlari xodimlari ish haqini oshirish manbalarini aniqlash bo‘yicha, shuningdek, bu xodimlar ish haqi miqdorini chakana narxlar va tariflarning o‘sishiga qarab har yarim yilda qayta ko‘rib chiqish bo‘yicha takliflarni tayyorlasin va Vazirlar Mahkamasining ko‘rib chiqishiga kiritsin.
aholining ijtimoiy jihatdan nochor qatlamlarini (pensionyerlar, nogironlar, o‘quvchi yoshlar va boshqa toifalarni) himoya qilish mexanizmini takomillashtirish;
go‘daklar uylari, nogironlar va keksalar uylarini, baynalmilalchi jangchilarning salomatligini tiklash markazlarini, bolalar uylarini, internatlar va boshqa aholini ijtimoiy ta’minlash muassasalarini oziq-ovqat mollari, uskunalar, jihozlar va kiyim-kechaklar bilan barqaror ta’minlash yuzasidan takliflar kiritsin.
9. Davlat narxlar qo‘mitasi (o‘rtoq Ahmedov) bozor munosabatlariga o‘tishni hisobga olgan holda o‘z faoliyatini isloh, qilsin, Qo‘mitaning tuzilishini, funksiyalari va vazifalarini tubdan qayta ko‘rib chiqsin, narx-navoni belgilash tamoyillarini o‘rganish ishlarini kuchaytirsin va Vazirlar Mahkamasiga ikki hafta muddat ichida tegishli qaror loyihasini kiritsin.
Narx-navoning o‘zgarishini har tomonlama tahlil qilish asosida muntazam ravishda belgilangan narxlar bo‘yicha sotiladigan mollar ro‘yxatini qayta ko‘rib chiqish, xalq iste’moli mollari asosiy turlari narxlarining eng yuqori darajasini belgilash bo‘yicha takliflar kiritsin.
Moliya vazirligi bilan birgalikda narxlarni oshirish hisobiga olingan ortiqcha foydani olishga qaratilgan, korxonalarni soliqqa tortishni hamda xalq iste’moli mollari va bolalarbop buyumlar ishlab chiqaradigan korxonalarga imtiyozlar tizimini belgilashni takomillashtirish bo‘yicha normativ hujjatlar loyihalarini o‘z vaqtida taqdim etsin.
10. Dehqonchilik-sanoat kompleksini ustun darajada rivojlantirishni ta’minlash, qishloq xo‘jaligi mahsulotlari yetishtirishni ko‘paytirishni rag‘batlantirish, qishloqda yashovchilarning moddiy ahvolini yaxshilash uchun dehqonchilik va chorvachilik mahsulotlari asosiy turlarining xarid narxlarini oshirish, qishloq xo‘jaligi korxonalari va xo‘jaliklarining yuqori rentabelli faoliyat ko‘rsatishi uchun shart-sharoit yaratish ishlarini davom ettirish zarur deb hisoblansin.
11. 1992-yilgi respublika budjetini shakllantirishda qarz asosida banklarning kredit resurslarini, korxonalar va aholining ishlatilmayotgan mablag‘larini, oltin zaxirasi kafolati asosida chet el kreditlarini jalb qilish maqsadga muvofiq deb hisoblansin.
12. O‘zbekiston davlat banki, O‘zbekiston tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki, SSSR tashqi iqtisodiy bankining Toshkent bo‘limi 10 kun muddat ichida:
SSSR tashqi iqtisodiy banki Toshkent bo‘limi bilan O‘zbekiston tashqi iqtisodiy faoliyat milliy bankini birlashtirish haqidagi qaror loyihasini;
13. Iqtisodiyot qo‘mitasi (o‘rtoq Mahmudov), Davlat tashqi savdo va chet mamlakatlar bilan aloqalar qo‘mitasi (o‘rtoq Sultonov), O‘zbekiston tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki (o‘rtoq Azimov) uch kun muddat ichida so‘mlarni xorijiy valyutaga erkin ayirboshlash to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasining qarori loyihasini tayyorlasinlar.
Savdo vazirligi (o‘rtoq Usmonov), O‘zbekbirlashuv (o‘rtoq Volkov), Davlat narxlar qo‘mitasi (o‘rtoq Ahmedov), O‘zbekiston jamg‘armalar banki (o‘rtoq Rahmatullayev) bilan birgalikda xorijiy valyutaga xalq iste’moli mollarini sotish tartibi to‘g‘risidagi nizomni ishlab chiqsinlar, xorijiy valyutaga sotilmaydigan mollar ro‘yxatini belgilasinlar, xorijiy valyutani ayirboshlash joylarini ochsinlar, ixtisoslashtirilgan valyuta magazinlari shoxobchalarini, bo‘limlarini va boshqa savdo korxonalarini kengaytirsinlar.
14. Moliya vazirligi (o‘rtoq Boqiboyev), Davlat tashqi savdo va chet mamlakatlar bilan aloqalar qo‘mitasi (o‘rtoq Sultonov) bir hafta muddat ichida xorijiy sarmoyalar bilan qo‘shma korxonalar, xalqaro birlashmalar va tashkilotlarni tashkil etish, ularning faoliyati va ro‘yxatga olish tartibi to‘g‘risidagi qaror loyihasini Vazirlar Mahkamasining tasdig‘iga kiritsinlar, ularni yuridik shaxs sifatida ko‘pi bilan 10 kun, tashqi iqtisodiy faoliyat qatnashchisi sifatida ko‘pi bilan 7 kun muddat ichida ro‘yxatga olishni belgilasinlar. Viloyat markazlarida, Toshkent va Nukus shaharlarida qo‘shma korxonalarni ta’sis etish va ularning samarali faoliyatini tashkil etishga yordam ko‘rsatish yuzasidan komissiyalar tuzilsin.
15. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi qo‘mitalari Vazirlar Mahkamasining komplekslari bilan birgalikda iqtisodiy hamjamiyat to‘g‘risida Shartnoma doirasida tegishli bitimlarni tayyorlash chog‘ida mintaqaviy rivojlanish va aholini ijtimoiy himoya qilish, katta tabiiy ofatlar va halokatlar oqibatlarini tugatish, Orol muammolari va boshqalar bo‘yicha fondlarni shakllantirish masalalarini alohida puxtalik bilan ishlab chiqsinlar.
16. Bozorni iste’mol mollari bilan to‘ldirish, xomashyolarni jalb qilish, respublikani moddiy-texnika resurslari bilan ta’minlash uchun resurslar, moddiy-texnika ta’minoti va bitimlar kompleksi (o‘rtoq Sharipov) 10 kun muddat ichida birja tizimini shakllantirish, faoliyatini muvofiqlashtirish va tuzish, shuningdek, ixtisoslashtirilgan tarmoq tovar-xomashyo birjalarini tashkil etish bo‘yicha takliflarni Vazirlar Mahkamasining ko‘rib chiqishiga kiritsin.
17. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashi Rayosati 10 kun muddat ichida Respublika xalq nazorati qo‘mitasini qayta tashkil etish bilan bog‘liq masalalarni puxtalashtirsin va hal qilsin.
18. Oliy Kengash qo‘mitalari Iqtisodiyot qo‘mitasi, Moliya vazirligi, respublika banklari, Davlat narxlar qo‘mitasi, Mehnat vazirligi bilan birgalikda bir hafta muddat ichida malakali mutaxassislardan ishchi guruhlari tuzsinlar hamda ularni narxlarni liberallashtirishni o‘tkazish, ichki bozorni va aholini himoya qilish choralarini ishlab chiqish bo‘yicha tajribani o‘rganish uchun boshqa respublikalarga yuborsinlar.
19. Prokuratura, Adliya vazirligi, Ichki ishlar vazirligi, Davlat soliq bosh boshqarmasi narxlarni liberallashtirish sharoitlarida qonuniylikka, huquqiy tartibotga, ichki bozorni, iste’molchilarning huquqlari va mehnatkashlarning manfaatlarini himoya qilishga so‘zsiz rioya qilish yuzasidan aniq chora-tadbirlar ishlab chiqsinlar.