Ўзбекистон Республикаси Қонунчилик маълумотлари миллий базаси

Kонституциявий ҳуқуқ. Энциклопедик луғат

СУДЬЯ

суд ҳокимиятини амалга оширувчи мансабдор шахс. С.га қонун билан одил судловни амалга ошириш ваколатлари берилган бўлиб, у ўз вазифаларини профессионал асосда амалга оширади.

Қонунда белгиланган судьялик ваколатларини бериш тартиби С. лавозими зарур профессионал тайёргарлик, тажриба ва маънавий фазилатларга эга бўлмаган шахс томонидан эгалланишини мумкин қадар чеклайди. Чунончи, олий юридик маълумотга эга бўлган ЎзР фуқаросигина судьяликка номзод бўлиши мумкин (ЎзР Конституциявий судининг судьялигига номзод эса, бунга қўшимча равишда, “ҳуқуқ соҳасида юксак малакага эга деб эътироф этилган” бўлиши лозим).

Номзодларнинг ёши ва юридик касб бўйича иш тажрибасига қўйиладиган талабларга келсак, улар турли даража ва бўғинлар (кичик тизимлар) судлари учун ҳар хил белгиланган. Асосий бўғин (шу жумладан ҳарбий ва хўжалик) судларига тайинлаш учун номзод 25 ёшга, ўрта бўғин судларига (шу жумладан ҳарбий судларга) тайинлаш учун - 30 ёшга, ЎзР Олий суди ва Олий хўжалик судига тайинлаш учун - 35 ёшга, ЎзР Конституциявий судига тайинлаш учун эса - 40 ёшга тўлган бўлиши лозим. Номзодлар ёшининг юқори чегараси расман чекланмаган.

ЎзР Конституцияси (112-моддаси)га мувофиқ, судьялар мустақилдирлар, фақат қонунга бўйсунадилар. Судьяларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига бирон-бир тарзда аралашишга йўл қўйилмайди ва бундай аралашиш қонунга мувофиқ жавобгарликка сабаб бўлади. Судьяларнинг дахлсизлиги қонун билан кафолатланади. Судьялар сенатор, давлат ҳокимияти вакиллик органларининг депутати бўлиши мумкин эмас. Судьялар сиёсий партияларнинг аъзоси бўлиши, сиёсий ҳаракатларда иштирок этиши, шунингдек илмий ва педагогик фаолиятдан ташқари ҳақ тўланадиган бошқа бирон-бир фаолият турлари билан шуғулланиши мумкин эмас. Судья ваколат муддати тугагунга қадар судьялик вазифасидан қонунда кўрсатилган асослар бўлгандагина озод этилиши мумкин.